Protaktinii

91	2 9 20 32 18 8 2
Pa 231,03588
Protaktinii

Protaktinijan tukuine

Protaktinijan spektr

Protaktinii (Pa — protactinium latinan kelel) om 91nz' himine element himižiden elementoiden periodižes tabludes, aktinoidoiden gruppaspäi (koumanz' grupp, seičemenz' period), vanhtunuden klassifikacijan mödhe sijazihe koumanden gruppan laptalagruppas (IIIB).

Ühthine ümbrikirjutand

Element om lujas harv Man kores (10⁻¹⁰ %), pala uranan kivendos — 0,34 grammad tonnas.

Amerikalaine pol'šan augotižlibundanke Kazimir Fajans- i saksalaine Osval'd Gel'mut Göring-himikad avaižiba da ümbrikirjutiba protaktinijan vl 1913 kuti ^234mPa-izomär uranan čihodamižen produktoiš. Nimi znamoičeb «aktinijan edel», arni nece element sädase protaktinijan-231 α-čihodamižes.

Protaktinii om luja radiotoksine morim, se om kaikiš toksižemb himine element mail'mas. Varuitoi verd ristitun organizmas om 0,5 mikrogrammad (10⁻⁶ grammad).

Fizižed ičendad

Protaktinii om jüžmak, lujas radioaktivine hobedaižvauged metall. Paramagnetik. Kristalline segluz om tetragonaline.

Atommass — 231,03588. Ninevuz (normaližiš arvoimižiš) — 15,37 g/sm³. Suladandlämuz — 1841 K (1568 C°). Kehundlämuz — 4300 K (4027 C°).

Londuseline protaktinii kogoneb läz 100 % kaikiš hätkembas protaktinii-231-izotopaspäi, kudamban pol'čihodamižen pord om 32 760 vozid, toižil izotopoil se om kun lühüdamb. Tetas 29 tošt izotopad 211..230, 232..240 atommassanke, i viž izomärad, erased oma olmas londuses. Löutas urankivendos vaiše. Hätkembad izotopad oma ²³³Pa (T_½=27 päivest) i ²³⁰Pa (17,4 päivest). Kaikiš hätkemb eläi izomär om ^234mPa 1,17 minutad pol'čihodamižen pordonke. Izotopad hajetas α-čihodamižen (nomerad 211..215, 217, 218, 220..222, 225), α- i β-čihodamižen kal't (izotopad 216, 219, 223, 224, 226..230), protaktinii-231 — α-, klasterčihodamižen i südäitukun spontanižen jagamižen kal't, protaktinii-234, 236 i 238 — β-čihodamižen i südäitukun spontanižen jagamižen kal't, β-čihodamižen kal't (izotopad 232, 233, 235, 237, 239, 240). Izotopad nomer 211..215, 217, 218, 220..222, 225 kändasoiš aktinijaks, izotopad nomer 216, 219, 223, 224, 226..229 — torijaks i aktinijaks, izotop 230 — torijaks-230, uranaks-230 i aktinijaks-226, izotop 231 — aktinijaks da erasti erazvuiččikš elementoikš südäitukun spontanižen jagamižen i klasterradioaktivižusen tagut, protaktinii-232 — uranaks-232 i torijaks-232, izotopad 234, 236 i 238 — uranaks i erasti erazvuiččikš elementoikš südäitukun spontanižen jagamižen tagut, izotopad 233, 235, 237, 239 i 240 — uranaks.

Himižed ičendad

Reagiruib vezinikanke 250 C° lämudel i galogenidenke. Hapandused sündutadas muglid. Muigotandmärad: +5 (päpaloin), +4, +3 i +2. Sädab organižid ühtnendoid.

Irdkosketused

• Protaktinii webelements.com-saital. (angl.)
• Kirjutuz protaktinijas Himižiden elementoiden populärižes n-t.ru-kirjištos. (venäkelel)