PROFILBARU.COM

Мирфатыйх Зәкиев
Мирфатыйх Зәкиев
Туган телдә исем	Мирфатыйх Зәки улы Зәкиев
Туган	14 август 1928 (96 яшь); Зәйпе, Бәйрәкә вулысы, Бөгелмә кантуны, Татарстан АССР, РСФСР, СССР
Үлгән	18 август 2023 (95 яшь); Мәскәү, Россия
Яшәгән урын	Достоевски урамы, Казан
Милләт	татар
Ватандашлыгы	ССРБ→; Россия
Әлма-матер	Казан (Идел буе) федераль университеты
Һөнәре	филолог-галим
Эш бирүче	Казан (Идел буе) федераль университеты
Сәяси фирка	Советлар Берлеге коммунистик фиркасе
Бүләк һәм премияләре	; «Татар милләтенә күрсәткән олы хезмәтләр өчен» медале (2013)
Гыйльми дәрәҗә:	филология фәннәре докторы[d]
Гыйльми исем:	профессор[d]
	Мирфатыйх Зәкиев Викиҗыентыкта

Википедиядә Зәкиев фамилияле башка кешеләр турында мәкаләләр дә бар.

Мирфатыйх Зәкиев – танылган филолог-галим. Филология фәннәре докторы, профессор, Татарстан Фәннәр академиясенең мөхбир әгъзасы, Төрек лингвистик җәмгыятенең шәрәфле әгъзасы, Татарстан Фәннәр академиясенең гуманитар бүлеге академик-секретаре, Халыкара төрки академиясенең татар бүлеге бюросы рәисе, Татарстанның һәм Россиянең атказанган фән эшлеклесе һәм техника өлкәсендә Дәүләт премиясе лауреаты. БР Җәлил Киекбаев премиясе лауреаты (1993). «Татар милләтенә күрсәткән олы хезмәтләр өчен» медале иясе (2015). Казанның мактаулы гражданины (2021)^[4].

Тәрҗемәи хәл

Мирфатыйх Зәкиев 1928 елның 14 августында Татарстанның Ютазы районындагы Зәйпе авылында туа. Аңа 5 яшь 3 ай булганда, колхоз рәисе булып эшләгән әтисе Зәки, салкын тидереп, 1933 елда дөнья куйган. Әнисе икенче тапкыр кияүгә чыгып, кабат ирсез калган. Әнисенә 5 баланы тәрбияләүдә булышкан^[5]. Сугыш елларында көтүче, ат караучы, кышын туң тирес чабучы, тимерче, эретеп ябыштыручы һ.б. хезмәтләр башкара. Фидакарьлеге өчен “Бөек Ватан сугышы елларындагы фидакяр хезмәт өчен” медале белән бүләкләнә. Мәктәпне “бишле”гә тәмамлап, Казан дәүләт университетындагы татар теле һәм әдәбияты бүлегенә укырга керә. Университетны кызыл диплом белән тәмамлый, аспирантурада калдырыла. 1954 елда кандидатлык диссертациясе яклый. Башка милләтләрнең грамматика китаплары белән эзлекле танышкач, татар теле буенча шундый хезмәт язып бастырды. “Синтаксический строй татарского языка” дип аталган 464 битлек китабы докторлык диссертациясе буларак бәяләнә. Диссертация 1962 елда яклана.

Хронология

1960—1965 — КДУның татар теле кафедрасы мөдире;
1965—1967 — Казан дәүләт педагогия институтында фән буенча проректор;
1967—1986 — Казан дәүләт педагогия институты ректоры;
1968—1986 — татар тел белеме кафедрасы мөдире;
1986—1996 — СССР Фәннәр Академиясенең Казан филиалы Тел, әдәбият һәм тарих институты директоры (1992 елдан — Татарстан фәннәр Академиясе составында);
1996—2000 — Татарстан фәннәр Академиясенең Тел, әдәбият һәм сәнгать институты директоры.
1992—2002 — ТФАнең гуманитар бүлеге академик-секретаре.
1980—1990 — ТАССР Югары шурасы депутаты һәм Татарстан АССР Югары шурасы рәисе.^[6]