Татар-информ

Татар-информ
Файл:Татар-информ.jpg
Баш-фатир:	Татарстан Республикасы, Казан, Декабристлар урамы, 2 тел: [phone] Email: [e-mail]
Оешма төре:	интернет ММЧ[1]
Рәсми теле:	татар, рус
Җитәкчеләр
генераль директор	?
Татар редакциясенең баш редакторы	Латыйпов Рәмис
Рус редакциясенең баш редакторы	Билалов Ринат Вәгыйз улы
Нигезләү
1990
татар-информ.рф, tatar-inform.ru, tatar-inform.tatar
Миссия: Татарстан Республикасы турында тулы һәм ышанычлы мәгълүмат чыганагы булу[3]
Оештыручы: ТАССР дәүләт нәшрият комитеты (дәвамчысы — АО Татмедиа)
Гамәлдәге Роскомнадзор таныклыгы: ФС 77 – 67031, 15.09.2016

Татар-информ — Татарстанның сәяси, социаль-икътисади һәм мәдәни тормышына бәйле хәбәрләр җыючы һәм таратучы мәгълүмат агентлыгы.

Белешмә

«Татар-информ» мәгълүмат агентлыгы 1990 елның 6 июнендә КПССның Татарстан обкомы бюросы карары белән оештырылган. Документны обкомның беренче секретаре Минтимер Шәймиев имзалаган. ТАССР дәүләт нәшрият комитеты һәм «Пойнт» совет-фин уртак ширкәте тарафыннан үз хисабына яшәгән «Татар-информ» мәгълүмат агентлыгы, оештырылган көннән бирле, татар, рус, инглиз телләрендә иҗтимагый, сәяси, икътисади, фәнни, мәдәни мәгълүмат тәкъдим итә. Бөтен дөнья татарлары хакында һәм татарлар өчен тиз арада төгәл мәгълүмат җиткерүче үзәк буларак оешкан агентлык, бер яктан, республикадан читтә яшәүче милләттәшләрне Татарстан белән бәйләүче нәтиҗәле чара буларак, икенче яктан, — Татарстан Республикасының куәтле мәгълүмат чыганагы буларак хезмәт итәр дип ният ителгән. Агентлык каршында Россия төбәкләре, БДБ илләре һәм чит илләрдә яшәгән татарларга атап чыгарылган атналык «Татар иле» һәм «Татарские края» (русча игезәге) газеталары һәм латин имлясы белән Tatar donyasi электрон газетасы чыгып килгән. Агентлыкның үз журналистларыннан тыш, Төркиядәге үз хәбәрчесе Рушания Алтай милләттәшләребезнең тормышы һәм шушы республикада Татарстанга, татарларга бәйле үзенчәлекле яңалыкларын тиз арада җиткерү мөмкинлеге табып эшли.

«Татар-информ» агентлыгын төзелгән көннән башлап Үмәр Богдалов, аннары Римма Ратникова, Рәшит Галләмов җитәклиләр. 2005 елда, Татарстандагы ММЧлары «Татмедиа» оешмасына куып кертелгәч, «Татаринформ» агентлыгына гендиректор итеп журналист Леонид Толчинский утыртыла. Шул вакыттан башлап, агентлык төрле төбәкләрдә сибелеп яшәгән татар халкы турында хәбәрләр чыганагы булудан туктый. Өч телдә тупланып барган агентлык сайты туздырылып, күпчелек мәгълүматлар «яна». Яңа җитәкче 2007 елда «Татар иле» басмасын туздырып ташлап, аннары сәбәп табып юкка чыгара.^[4]

2016 елда Татар-информда көтелгән үзгәрешләр башлана. Толчинский «үз теләге белән» башка җиргә күчерелә. 26 апрельдә агентлыкның яңа генераль директоры итеп танылган тележурналист Шамил Садыйков билгеләнә.^[5][6] Татар редакциясен яңа директор белән мәгълүм Адымнар тапшыруында хезмәттәшлек иткән журналист һәм блогер Рәмис Латыйпов билгеләнә. Әлеге үзгәрешләр татар редакциясенең эшенә уңай йогынты ясый. Татар телендәге сайт .tatar доменына күчерелә һәм эчтәлек ягыннан шактый алга китә. Сайтта даими рәвештә яңа материаллар, комментарийлар, оригиналь хәбәрләр урнаштырыла башлый.

Октябрь аенда агентлыкка моңарчы мөстәкыйль эшләгән intertat.ru һәм sntat.ru интернет-редакцияләр кушыла.^[7][8]

Җитәкчелек

Генераль директорлар

• Шамил Садыйков (2016 — 2019)^[9]
• Леонид Толчинский (2005 — 2016)^[10][11][12]
• Рәшит Галләмов (2004 — 2005)^[13][14]
• Римма Ратникова (1998 — 2004)^[15][16]
• Үмәр Богдалов (1990/1993? — 1998)^{[17][18][19][20]}

Баш мөхәррирләр

• ? (1990-94)
• Рафис Гыйззәтуллин (1994-97)
• ? (1997 — 2006)
• рус редакциясе
  • 2006 — 2016: Ләйсән Абдуллина^{[21][22][23][24]}
  • 2016 — 2019: Василина Олейник^[25]
  • 2019 — х.в.к. Ринат Билалов
• татар редакциясе
  • 2006 — 2016: ?
  • 2016 — х.в.к.: Рәмис Латыйпов^[26][27]

Әһәмиятле даталар

• 6 июнь 1990 ел — КПССның Татарстан обкомы бюросы карары белән Советлар Берлегендә беренче региональ мәгълүмат агентлыгы^[28][29] ТАССР дәүләт нәшрият комитеты һәм «Пойнт» совет-фин уртак ширкәте тарафыннан үз хисабына яшәгән ширкәт буларак оештырылган. Документны обкомның беренче секретаре Минтимер Шәймиев имзалаган.^[30]
• 27 март 1993 ел — Татарстан Президенты боерыгы нигезендә үзгәртелеп оештырылган.^[19][31][32]
• 31 гыйнвар 1998 ел — Татарстан Президенты боерыгы нигезендә Татарстан Республикасы Мәгълүматлаштыру һәм элемтә министрлыгы карамагына күчерелә.^[33]
• 12 май 2005 ел — Татарстан Президенты боерыгы нигезендә Татарстан Республикасы Мәгълүматлаштыру һәм элемтә министрлыгы карамагыннан чыгарыла, башка дәүләт карамагындагы ММЧлар белән Татмедиага күчерелә. .^[34]
• 23 август 2007 ел — Татарстан Президенты боерыгы нигезендә Татарстан Республикасы карамагындагы ММЧлар яңартылган Татмедиа карамагына күчерелә.^[35]
• 30 август 2016 ел — Татар телендәге сайт .tatar доменына күчерелә.^[28][29]
• 5 октябрь 2016 ел — агентлыкка моңарчы мөстәкыйль эшләгән intertat.ru һәм sntat.ru интернет-редакцияләр кушыла.^[7][8][36]

Сайт аудиториясе

Мәгълүмат агентлыгының генераль директоры сүзләренчә, агентлыкның аудиториясе киңәя. Әгәр 2016 елның апрель аенда "Татар-информ" ны көненә 11 мең кеше укыса, декабрьдә алар саны 33 меңгә җиткән. Татар редакциясенең аудиториясе турында аерым мәгълүмат юк.^[37]

Татар редакциясенең айлык аудиториясе 2016 елның сентябрь аенда 117 000 тирәсе.^[38][39]

• tatar-inform.ru 2017 елның 22 апрель көнендә архивланган. һәм tatar-inform.tatar 2018 елның 16 декабрь көнендә архивланган. аудиториясе @ alexa.com
• tatar-inform.ru һәм tatar-inform.tatar аудиториясе @ hypestat.com
• tatar-inform.ru һәм tatar-inform.tatar аудиториясе @ liveinternet.ru: aтна  • 31 көн

Бәйле ресурслар

• Twitterда: рус., тат.
• YouTubeта: рус., тат.
• Facebookта: рус., тат.
• Vk.comда: рус., тат.
• Instagram белдергечендә: рус., тат.
• Telegram белдергечендә: рус., тат.

Кызыклы фактлар

• Мәгълүмат агентлыгын сыйфатлы журналистика урынына иҗтимагый–сәяси пропаганда тарату белән шөгыйльләнүдә гаепләүчеләр табыла.^[40][41]
• Мәгълүмат агентлыгы сайты 2016 елда Белем җәүһәрләре бәйгесенең «.tatar домены — җәүһәрләр чыганагы» номинациясендә беренчелекне яулый.^[42][43]

Моны да карагыз

• Башинформ

Шулай ук карагыз

• Татмедиа
• Татнет

Чыганаклар

• “Татар-информ” мәгълүмат агентлыгына 24 ел тулды 2016 елның 4 март көнендә архивланган.

Тышкы сылтамалар

• «Татаринформ» сайты (тат.)

Искәрмәләр

1. архив күчермәсе, archived from the original on 2017-06-10, retrieved 2017-02-12 
2. http://www.tatar-inform.ru/about/who/ 2017 елның 5 февраль көнендә архивланган. (рус.)
3. архив күчермәсе (PDF), archived from the original (PDF) on 2017-02-09, retrieved 2017-02-12 
4. “Татар иле” гәзитендә яңа баш мөхәррир
5. РБК: Шамиль Садыков возглавил агентство «Татар-информ» (рус.)
6. «Реальное время»: Леонид Толчинский: «Татар-информ» было абсолютно убогим агентством, где был один компьютер»(үле сылтама) (рус.)
7. «БИЗНЕС Online»: Газета Intertat ликвидирована – ее коллектив вместе с журналистами sntat вольется в ИА «Татар-информ» (рус.)
8. http://sntat.ru 2015 елның 26 май көнендә архивланган.: Коллективы Intertat и Sntat войдут в состав агентства «Татар-информ» 2016 елның 11 ноябрь көнендә архивланган. (рус.)
9. «Татмедиа» ширкәтен Шамил Садыйков җитәкләячәк. Азатлык радиосы, 7.12.2019
10. tatcenter.ru: Толчинский Леонид Григорьевич (рус.)
11. tatcenter.ru: Леонид Толчинский назначен генеральным директором ИА "Татар-информ"(үле сылтама) (рус.)
12. etatar.ru: Л.Толчинский назначен генеральным директором ИА «Татар-информ» (рус.)
13. tatcenter.ru: Рашид Галямов назначен генеральным директором ИА "Татар-информ"(үле сылтама) (рус.)
14. `Районки` идут в Казань, а `Татар-Информ` в районы (рус.)
15. «БИЗНЕС Online»: Ратникова Римма Атласовна (рус.)
16. tatcenter.ru: Ратникова Римма Атласовна (рус.)
17. http://history-kazan.ru/aktualnaya-tema/yubilej/15979-tatar-inform-eto-brend-operativnosti-i-dostovernosti
18. Татар энциклопедия сүзлеге: Богдалов Умяр Хамзенович (рус.)
19. kommersant.ru: У Татарстана появился первый собкор в дальнем зарубежье (рус.)
20. БОГДАЛОВ, УМАР ХАМЗЕНОВИЧ 2021 елның 19 июнь көнендә архивланган. (рус.)
21. Главный редактор информации на русском языке ИА «Татар-информ» Ляйсан Абдуллина провела встречу со студентами журфака КФУ 2020 елның 13 август көнендә архивланган. (рус.)
22. Мастер-класс для пресс-секретарей УФАС России провела главный редактор редакции информации на русском языке ИА «Татар-информ» Ляйсан Абдуллина.(үле сылтама) (рус.)
23. архив күчермәсе, archived from the original on 2017-01-27, retrieved 2017-02-14 
24. «БИЗНЕС Online»: «Татар-информ» покидает главный редактор информагентства Ляйсан Абдуллина (рус.)
25. Элек Life.ru һәм РБК Татарстан мөхәррире буларак хезмәт куйган Василина Олейник'ның Facebook һәм Vk.com хисап язмалары
26. «Шәһри Казан» газетасы: Рәмис Латыйпов "Татар-информ"га күчкән(үле сылтама)
27. Азатлык радиосы: рәмис латыйпов
28. Челнинские известия: Tatar-inform.tatar – первый новостной сайт на домене .tatar 2016 елның 14 ноябрь көнендә архивланган. (рус.)
29. aktanysh-rt.ru: Tatar-inform.tatar – .tatar доменында эшләүче беренче яңалыклар сайты(үле сылтама) (тат.)
30. «Татар-информ» – это бренд оперативности и достоверности (рус.)
31. Указ Президента Республики Татарстан от 27 марта 1993 года N УП-155 "О создании информационного агентства Республики Татарстан "Татар-информ". (рус.)
32. Указ Президента Республики Татарстан от 27 марта 1993 года N УП-155 "О создании информационного агентства Республики Татарстан "Татар-информ".(үле сылтама) (рус.)
33. Указ Президента Республики Татарстан от 31 января 1998 года N УП-58 "О ликвидации информационного агентства Республики Татарстан "Татар-информ". 2021 елның 22 июнь көнендә архивланган. (рус.)
34. Указ Президента Республики Татарстан от 12 мая 2005 года N УП-184 "О внесении изменений и признании утратившими силу отдельных указов Президента Республики Татарстан". 2021 елның 22 июнь көнендә архивланган. (рус.)
35. Указ Президента Республики Татарстан от 23 августа 2007 года N УП-453 "О создании открытого акционерного общества "Татмедиа". (рус.)
36. inkazan.ru: «Татмедиа» объединило газеты Intertat и «События недели» с ИА «Татар-информ» 2017 елның 1 гыйнвар көнендә архивланган. (рус.)
37. Татар-информ: «Көндәлек укучылар саны 2016 ел азагына өч тапкырга арттырылган», archived from the original on 2017-02-01, retrieved 2017-02-02 
38. Ильнур Ярхамов. На перевод сайтов на татарский язык у республиканских властей нет денег. Из 277 государственных порталов татароязычному населению доступны только треть. https://kazanfirst.ru/.+2016 елның 5 декабрь тикшерелгән.
39. Татар сайтлары үсеше динамикасы — сентябрь, 2016
40. Новая Газета: Чтобы больше не писала… (рус.)
41. Наил Алан (Хисамеев) (Facebook). Гүзәл Шәрипова татарга татарча белү "мәҗбүри түгел" дигән сүзеннән баш тарта. Азатлык радиосы веб-сәхифәсе. 2017 елның 15 февраль тикшерелгән.
42. Раил Гатауллин: Казанда VII Дөньякүләм "Белем җәүһәрләре" бәйгесе җиңүчеләрен бүләкләү тантанасы узды 2016 елның 6 декабрь көнендә архивланган.
43. .tatar доменында эшләүче "Татар-информ" агентлыгы "Белем җәүһәрләре" бәйгесендә җиңде, archived from the original on 2016-11-05, retrieved 2017-02-15