PROFILBARU.COM

เกด
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	พืช;
เคลด:	พืชมีท่อลำเลียง;
เคลด:	พืชดอก;
เคลด:	พืชใบเลี้ยงคู่แท้;
เคลด:	แอสเทอริด;
อันดับ:	อันดับกุหลาบป่า;
วงศ์:	วงศ์พิกุล;
สกุล:	Manilkara; ; (Roxb.) Dubard
สปีชีส์:	Manilkara hexandra
ชื่อทวินาม
	Manilkara hexandra; (Roxb.) Dubard
ชื่อพ้อง
	Mimusops hexandra Roxb. (basionym)

เกด หรือ ราชายตนะ (ชื่อวิทยาศาสตร์: Manilkara hexandra) เป็นพันธุ์ไม้มงคลพระราชทานและดอกไม้ประจำจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ชื่อเกดปรากฏในวรรณคดีเรื่องขุนช้างขุนแผนและรามเกียรติ์ (เรื่องหลังเป็นพระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ 1) ในพุทธประวัติ ต้นราชายตนะเป็นที่ประทับในสัปดาห์ที่ 7 หลังจากการตรัสรู้^[3]

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

เป็นต้นไม้ขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ มีน้ำยางขาว สูง 15-25 เมตร เรือนยอดแน่นทึบเป็นพุ่มกลม ลำต้น และกิ่งมักคดงอ เปลือกนอกสีน้ำตาลอมเทาหรือสีคล้ำ แตกเป็นสะเก็ดสี่เหลี่ยมหรือแตกเป็นร่องลึกตามยาว เปลือกในสีแดงอมน้ำตาลหรือชมพู ใบเดี่ยว เรียงเวียนสลับเป็นกลุ่มตอนปลายกิ่ง รูปไข่กลับหรือรูปรีแกมรูปไข่กลับ กว้าง 2.5-6 เซนติเมตร ยาว 5-12 เซนติเมตร ปลายมนกว้าง และหยักเว้า โคนสอบ ขอบเรียบ แผ่นใบหนา ด้านบนสีเขียวเข้มเป็นมัน ด้านล่างสีนวล เส้นแขนงใบเรียงขนานกันถี่เห็นไม่ชัด ก้านใบยาว 1.6-2 เซนติเมตร ดอกเดี่ยวหรือเป็นช่อกระจุกสั้น ออกตามง่ามใบและเหนือรอยแผลใบปลายดอกชี้ลง ดอกสีเหลืองอ่อน กลิ่นหอมเล็กน้อย กลีบเลี้ยง 6 กลีบ เรียงเป็น 2 วง วงละ 3 กลีบ กลีบดอกโคนติดกันเป็นหลอดสั้น ๆ ปลายแยกเป็นแฉกรูปใบหอก 6 แฉก เกสรเพศผู้สมบูรณ์และไม่สมบูรณ์อย่างละ 6 อัน เรียงสลับกัน รังไข่มีขนนุ่มทั่วไป ผลกลมรี กว้าง 0.9-1.1 เซนติเมตร ยาว 1.4-2 เซนติเมตร ส่วนบนมีก้านเกสรเพศเมียติดค้างอยู่เป็นติ่งแหลม ฐานผลมีกลีบเลี้ยงที่เจริญขึ้นมารองรับ ผลสุกสีเหลืองหรือเหลืองอมส้ม เนื้อนุ่ม มี 1-2 เมล็ด เมล็ดแข็ง สีน้ำตาลแดงเป็นมัน รูปไข่ ยาว 1-1.5 เซนติเมตร

การกระจายพันธุ์

พบในอนุทวีปอินเดีย: บังกลาเทศ, อินเดีย และศรีลังกา; อินโดจีน: กัมพูชา, พม่า, ไทย และเวียดนาม^[1] ในประเทศไทยพบในภาคตะวันออกเฉียงใต้ ภาคตะวันตกเฉียงใต้ และภาคใต้ ขึ้นกระจัดกระจายในป่าดิบ บนพื้นที่ดินร่วนปนทรายใกล้ฝั่งทะเล และตามเขาหินปูนบนเกาะที่ไม่สูงจากระดับน้ำทะเลมากนัก

อ้างอิง

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 Ann. Mus. Colon. Marseille ser. 3, 3:9, fig. 2. 1915 "Manilkara hexandra". Germplasm Resources Information Network (GRIN). Agricultural Research Service (ARS), United States Department of Agriculture (USDA). สืบค้นเมื่อ December 29, 2009.
↑ Pl. Coromandel 1:16, t. 15. 1795 "Mimusops hexandra". Germplasm Resources Information Network (GRIN). Agricultural Research Service (ARS), United States Department of Agriculture (USDA). สืบค้นเมื่อ December 29, 2009.
↑ หนังสือธรรมลีลา ฉบับที่ 90 พ.ค. 51 โดย เรณุกา โดย ผู้จัดการออนไลน์ 2 พฤษภาคม 2551 10:13 น.