Zofia Czerwińska

Zofia Czerwińska

Zofia Czerwińska (2017)
Data i miejsce urodzenia	19 marca 1933 Poznań
Data i miejsce śmierci	13 marca 2019 Warszawa
Zawód	aktorka
Lata aktywności	1954–2019
Zespół artystyczny
Teatr Polski w Bielsku-Białej (1957–1958), Teatr Wybrzeże (1958–1960), Teatr im. Stefana Jaracza w Olsztynie (1960–1961), Teatr Syrena (1979–2019)
Odznaczenia

Zofia Barbara Czerwińska (ur. 19 marca 1933 w Poznaniu, zm. 13 marca 2019 w Warszawie^[1]) – polska aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna, zdobyła popularność m.in. rolą Zofii Nowosielskiej w serialu telewizyjnym Czterdziestolatek (1975–1978) i Malinowskiej z serialu Świat według Kiepskich (2008–2019).

Życiorys

Odcisk dłoni Zofii Czerwińskiej i łapy jej psa w Alei Gwiazd w Międzyzdrojach

Czerwińska (2007)

Czerwińska podczas Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni (2008)

Grób Czerwińskiej na cmentarzu komunalnym Północnym w Warszawie

Była jedynym dzieckiem Mariana (ur. 10 marca 1894, zm. 6 marca 1966) i Anny Urszuli (ur. 24 lipca 1909, zm. 28 października 1999) Czerwińskich^[2].

Absolwentka V Liceum Ogólnokształcącego w Gdańsku-Oliwie^[3], mieszkała wówczas przy ul. Droszyńskiego 3^[4]. Do krakowskiej PWST dostała się, robiąc dobre wrażenie na komisji egzaminacyjnej naśladowaniem stylu Ireny Kwiatkowskiej^[5]. Po jej ukończeniu, pod koniec 1957 debiutowała na scenie. W latach 1957–1958 występowała w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej, 1958–1960 w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku, 1960–1961 w Teatrze im. Jaracza w Olsztynie. Stała się znana nie tylko z seriali telewizyjnych, w których grała zwykle role komediowe, ale także z estrady, filmu i teatru. Przez kilkanaście lat była aktorką estradową i filmową, od 1979 do 1990 występowała w Teatrze Syrena w Warszawie, a później pojawiała się tam w ramach występów gościnnych^[6]. Zamieszkała na warszawskim Powiślu.

Debiutowała rolą barmanki Loli w filmie Pokolenie oraz "Loli", koleżanki Dzidziusia Górkiewicza, w Powstaniu łączniczki "Jagódki" obsługującej centralkę telefoniczną na Mokotowie w filmie Eroica. Dużą popularność zyskała rolą pani Balcerkowej z serialu Alternatywy 4 (1983). Zagrała między innymi w serialu Jerzego Gruzy Czterdziestolatek (1974–1977), następnie Czterdziestolatek. 20 lat później (1993) jako Zofia Nowosielska i kierowniczka pizzerii „Angelo”. Na dużym ekranie kreowała role w komediach Lekarstwo na miłość (1965) jako kelnerka w kawiarni CDT, Rejs (1970) jako uczestniczka rejsu, Poszukiwany, poszukiwana (1972) jako ex-gosposia Karpielów, Miś (1980) w roli Ireny, kandydatki na żonę Ochódzkiego, Och, Karol (1985) jako matka tytułowego bohatera czy Złoto dezerterów (1998) w roli garbuski w hoteliku. W serialu Świat według Kiepskich od 2008 do końca życia wcielała się w postać Wisławy Malinowskiej, ekspedientki ze sklepu monopolowego „U Stasia”. Porównywana była do Zdzisław Maklakiewicza, ponieważ podobnie jak on znacznie lepiej wykonywała swoje role przy restauracyjnym stoliku, niż na scenie^[7].

Od dzieciństwa w jej życiu towarzyszyły psy. W czasie powstania warszawskiego pies w służbie gestapo ochronił ją przed kulami i zginął. Wyrażała zdecydowane poparcie w kwestii praw zwierząt i kar za znęcaniem się nad nimi^[8]. Jej pies „Dżek” wraz z nią zostawił odcisk łapy w alei gwiazd w Międzyzdrojach^[9] i z którym wystąpiła w filmie Wojna żeńsko-męska (2011).

W październiku 2017 wsparła społeczność LGBT, biorąc udział w akcji „Ramię w ramię po równość” Kampanii Przeciw Homofobii^[10].

Zmarła po operacji kręgosłupa nad ranem 13 marca 2019, miesiąc po zakończeniu pracy na planie serialu Świat według Kiepskich^[11]. 20 marca 2019 została pochowana na cmentarzu komunalnym Północnym w Warszawie^[12].

Odznaczenia

22 grudnia 2008 z rąk podsekretarza stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Tomasza Merty odebrała Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[13].

Filmografia

Filmy fabularne

Rok	Tytuł	Rola
1954	Pokolenie	barmanka Lola
1957	Eroica	Lola w Powstaniu telefonistka "Jagódka"
1958	Popiół i diament	Lili
1962	Gangsterzy i filantropi	bufetowa
1963	Skąpani w ogniu	repatriantka
	Przygoda noworoczna	uczestniczka prywatki
	Dwa żebra Adama	mieszkanka Godów
1964	Prawo i pięść	napastowana
1965	Trzy kroki po ziemi	bufetowa
1966	Lekarstwo na miłość	kelnerka
	Przedświąteczny wieczór	barmanka
	Piekło i niebo	malująca usta
	Mocne uderzenie	asystentka
1968	Lalka	kobieta w piwiarni
	Dancing w kwaterze Hitlera	turystka
	Człowiek z M-3	lokatorka
1969	Zbrodniarz, który ukradł zbrodnię	Apolonia M.
	Paragon gola	laborantka
	Nowy	kasjerka w barze mlecznym
1970	Rejs	uczestniczka rejsu
	Mały	kierowniczka
	Złote koło	barmanka
1971	Trochę nadziei	pielęgniarka
	System	pacjentka
	Zabijcie czarną owcę	Carbonerowa
	Nie lubię poniedziałku	urzędniczka
	Kłopotliwy gość	referentka
	Jeszcze słychać śpiew. I rżenie koni...	Zofia Misztalówna
1972	Poszukiwany, poszukiwana	była gosposia
	Poślizg	świadek wypadku
	Kwiat paproci	urzędniczka na poczcie
1973	Przyjęcie na dziesięć osób plus trzy	głos Dzidzi
	Nagrody i odznaczenia	pielęgniarka
	Godzina szczytu	uczestniczka „pogrzebu"
1975	Strach	kobieta
	Obrazki z życia	ławniczka
1976	Brunet wieczorową porą	Jola
	Con amore	pielęgniarka
	Motylem jestem, czyli romans 40-latka	Zosia Nowosielska
1977	Sprawa Gorgonowej	kobieta na sali sądowej we Lwowie
	Sołdaty Swobody	właścicielka mieszkania
1978	Wesela nie będzie	pielęgniarka informująca Wojtka o śmierci ojca
1979	Wściekły	sąsiadka Zawady
	Golem	babcia klozetowa
1980	Miś	Irena
	Przed maturą	Grzejszczakowa
1981	Chłopiec	sąsiadka
	Okno	sąsiadka
1982	Jeśli się odnajdziemy	Zięblińska
1985	Och, Karol	matka Karola
	Rajska jabłoń	ciotka Kwiryny
1987	Sonata marymoncka	pasażerka tramwaju
1988	Koniec	Helena
1991	Szwedzi w Warszawie	sprzątaczka kościelna
	Kuchnia polska	kobieta w samolocie
	Jeszcze tylko ten las	kobieta w pociągu
	Dziecko szczęścia	wychowawczyni w domu małego dziecka
1992	Wielka wsypa	dozorczyni
1993	Straszny sen Dzidziusia Górkiewicza	Lola
1998	Sto minut wakacji	taksówkarka
	Złoto dezerterów	garbuska
2002	Pianista	baba z zupą
2003	Ubu Król	członkini ludu
2009	Złoty środek	Wacia
	Mniejsze zło	kioskarka
2010	Milczenie jest złotem	tarociska
2011	Wojna żeńsko-męska	staruszka z psem
2012	Kanadyjskie sukienki	Stefa
2018	Miłość na Mazurach (Verliebt in Masuren)	ciotka Grażyna

Seriale

Rok	Tytuł	Rola
1966	Wojna domowa	pasażerka w trolejbusie (odc. 12)
1968	Przygody psa Cywila	pani Jadzia (odc. 1, 2)
1974–1977	Czterdziestolatek	Zosia Nowosielska
1976	Zaklęty dwór Daleko od szosy	Gągolewska matka Jadzi, wynajmująca pokój Leszkowi
1977	Lalka	Małgorzata Minclowa (odc. 2)
1980	07 zgłoś się	barmanka Dzidzia (odc. 13)
1983	Alternatywy 4	Balcerkowa
1988	Rodzina Kanderów	pracownica (odc. 2-4)
1993	Czterdziestolatek. 20 lat później	Zosia Matusik (wcześniej Nowosielska)
1996	Awantura o Basię	aktorka (odc. 12)
1998	Siedlisko	Misiakowa
	13 posterunek	matka Iwonki (odc. 28)
1999	Tygrysy Europy	ciotka Jacka
	Badziewiakowie	teściowa (odc. 11, 17, 18)
2000	Piotrek zgubił dziadka oko, a Jasiek chce dożyć spokojnej starości	Helena Paluch-Rogalska
	Na dobre i na złe	Figurska (odc. 45)
	Dom	kuzynka (odc. 22, 23)
2002	Szpital na perypetiach	Aniela Nycz (odc. 6)
	Miodowe lata	Weronika (odc. 103)
2003	Rodzinka	Barbara (odc. 4)
2004	Stacyjka	Halinka
	Sąsiedzi	Maryla, siostra cioteczna Bogackiego (odc. 53)
2004–2009	Plebania	listonoszka Gabrysia
2005	Niania	dyrektor Rozalia Skowrońska (odc. 11)
	Kryminalni	Wasiakowa (odc. 23)
	Dom niespokojnej starości	Dziunia Wysocka
	Lokatorzy	babcia Poli (odc. 221)
2005–2007	Codzienna 2 m. 3	Gawlikowa
2006	Dylematu 5	Balcerkowa
	Rodzina zastępcza	Salomea (odc. 224)
2007	Magda M. 20 lat później	Mariola
2008–2019	Świat według Kiepskich	Wisława Malinowska
2009	Synowie	kandydatka na kelnerkę (odc. 1)
2009–2010	Ojciec Mateusz	mieszkanka Sandomierza
2010–2011	Licencja na wychowanie	matka Ryszarda
2015	Nie rób scen	kosmetyczka Irena (odc. 1)
	Na dobre i na złe	Łucja (odc. 592)
2017–2018	Pierwsza miłość	Matylda Gruzik

Przypisy

1. Nie żyje Zofia Czerwińska. Aktorka miała 85 lat. tvp.info, 13 marca 2019. [dostęp 2019-03-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-13)]. (pol.).
2. Pogrzeb Zofii Czerwińskiej. Oklaski po wzruszającej przemowie Szczygła [ZDJĘCIA i WIDEO] - Super Express [online], se.pl [dostęp 2019-03-21] .
3. Maturzyści sprzed 65 lat wrócili do swojej szkoły. gdansk.pl, 10 czerwca 2016. [dostęp 2016-06-10].
4. Zofia Czerwińska mieszkała w gdańskiej Oliwie, w willi z floksami (archiwalne zdjęcia). dziennikbaltycki.pl, 16.03.2019. [dostęp 2019-03-17].
5. Dajbor 2022 ↓, s. 35.
6. Dajbor 2022 ↓, s. 36.
7. Dajbor 2022 ↓, s. 29-31.
8. Dajbor 2022 ↓, s. 31-32.
9. Kolejne odciski dłoni w Alei Gwiazd w Międzyzdrojach. Polska Agencja Prasowa. [dostęp 2012-07-07]. (pol.).
10. Zofia Czerwińska sojuszniczką osób LGBT. „To są dzieci Boga. Co mają zrobić ze swoją miłością?”. wiadomosci.gazeta.pl, 2017-10-05. [dostęp 2018-05-16]. (pol.).
11. Zofia Czerwińska wiedziała, że umrze. Stan jej zdrowia nie pozostawiał złudzeń - WP Gwiazdy [online], gwiazdy.wp.pl [dostęp 2019-03-15]  (pol.).
12. Miejsce pochówku. [dostęp 2020-05-29].
13. Jubileusz 90-lecia ZASP. mkidn.gov.pl, 22 grudnia 2008.

Bibliografia

• RafałR. Dajbor RafałR., Mój mąż jest z zawodu dyrektorem, czyli Jak u Barei 2, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2022, ISBN 978-83-67075-12-1 .
• Zofia Czerwińska w bazie IMDb (ang.)
• Zofia Czerwińska. filmweb.pl. [dostęp 2012-07-07].
• Zofia Czerwińska w bazie filmpolski.pl
• Zofia Czerwińska, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2021-04-09] .

Linki zewnętrzne

• Zofia Czerwińska na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000370599947
• VIAF: 249908628
• LCCN: no2017008114
• PLWABN: 9810538328505606
• NUKAT: n2011077598

Encyklopedie internetowe:

• ETP: 609

Identyfikatory zewnętrzne:

• FilmPolski.pl: 112873