Wolfram
Wolfram
tantal ← wolfram → ren
|
|
Wygląd
|
stalowoszary
|
|
![Widmo emisyjne wolframu](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Tungsten_spectrum_visible.png/240px-Tungsten_spectrum_visible.png) Widmo emisyjne wolframu
|
Ogólne informacje
|
Nazwa, symbol, l.a.
|
wolfram, W, 74 (łac. wolframium)
|
Grupa, okres, blok
|
6, 6, d
|
Stopień utlenienia
|
II, III, IV, V, VI
|
Właściwości metaliczne
|
metal przejściowy
|
Właściwości tlenków
|
średnio kwasowe
|
Masa atomowa
|
183,84 ± 0,01[4]
|
Stan skupienia
|
stały
|
Gęstość
|
19,3×103 kg/m³[2]
|
Temperatura topnienia
|
3410–3422 °C[1][2]
|
Temperatura wrzenia
|
5555–5900 °C[2][1]
|
|
Numer CAS
|
7440-33-7
|
PubChem
|
23964
|
|
|
Najbardziej stabilne izotopy
|
|
|
|
|
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)
|
|
|
Wolfram (W, łac. wolframium) – pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych w układzie okresowym. Nazwa pochodzi od wolframitu, minerału, z którego wolfram został wyodrębniony po raz pierwszy. Dawna nazwa polska tungsten[6] pochodzi od szwedzkich słów tung – ‘ciężki’ i sten – ‘kamień’[7]; nazwa o takiej etymologii używana jest współcześnie w języku angielskim, francuskim i kilku innych[8].
Odkrycie
Istnienie tego pierwiastka zasugerował jako pierwszy w 1779 r. Peter Woulfe, który badał minerał wolframit. Analogiczne sugestie zostały w 1781 r. wysunięte przez Carla Scheelego. W stanie czystym pierwiastek ten jako pierwsi wyodrębnili w roku 1783 José i Fausto Elhuyarowie[2][7].
Występowanie
Występuje w skorupie ziemskiej w ilości 1,25 ppm. Jego najważniejszymi minerałami są szelit CaWO 4 i wolframit (Fe,Mn)WO 4[9], który ma skład pośredni pomiędzy hübnerytem MnWO 4, a ferberytem FeWO 4[10][7]. Wolfram zawierają także stolzyt i raspit – oba PbWO 4[11].
Właściwości
Wolfram jest ciemnoszarym metalem. Bardzo czysty wolfram jest ciągliwy i łatwy w obróbce, natomiast z niewielkimi domieszkami węgla jest twardy i kruchy. W temperaturze poniżej 0,0012 K (a w postaci cienkiej warstwy poniżej 4 K) jest nadprzewodnikiem. Dzięki pasywacji jest odporny na działanie tlenu, wody, zasad, kwasów, nawet wody królewskiej. Roztwarza się natomiast w stopionym azotanie potasu[12]. W podwyższonej temperaturze utlenia się, reaguje z węglem i fluorowcami.
Zastosowanie
Wolfram stosowany jest jako dodatek stopowy do wysokogatunkowej stali, z jego stopów sporządza się elektrody lamp elektronowych i rentgenowskich, włókna żarowe itp. Węglik wolframu dzięki dużej twardości służy do wyrobu materiałów ściernych i narzędzi – jest głównym składnikiem widii. Ze względu na wysoką twardość i gęstość jest używany do produkcji rdzeni podkalibrowych pocisków przeciwpancernych oraz kompozytowych pocisków pełnokalibrowych, rzutek do darta.
Przypisy
- ↑ a b Tungsten, [w:] PubChem, United States National Library of Medicine, CID: 23964 [dostęp 2022-05-23] (ang.).
- ↑ a b c d Tungsten, [w:] CRC Handbook of Chemistry and Physics, David R.D.R. Lide (red.), wyd. 88, Boca Raton: CRC Press, 2007, s. 4-38, ISBN 978-0-8493-0488-0 (ang.).
- ↑ Tungsten (nr 357421) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2011-10-05]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ ThomasT. Prohaska ThomasT. i inni, Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report), „Pure and Applied Chemistry”, 94 (5), 2021, s. 573–600, DOI: 10.1515/pac-2019-0603 (ang.).
- ↑ a b CRC Handbook of Chemistry and Physics, David R.D.R. Lide (red.), wyd. 88, Boca Raton: CRC Press, 2007, s. 1-14, ISBN 978-0-8493-0488-0 (ang.).
- ↑
wolfram [w:] Słownik języka polskiego [online], PWN [dostęp 2022-05-23].
- ↑ a b c R.J.R.J. King R.J.R.J., Minerals explained 41. The wolframite series, „Geology Today”, 21 (1), 2005, s. 33–37, DOI: 10.1111/j.1365-2451.2005.00493.x (ang.).
- ↑ wolfram. Słownik internetowy Ling.pl. [dostęp 2022-05-23].
- ↑ AdamA. Bielański AdamA., Podstawy chemii nieorganicznej, wyd. 5, Warszawa: PWN, 2002, s. 882, ISBN 83-01-13654-5 .
- ↑ Według części mineralogów nazwa wolframit w ogóle nie powinna być stosowana, a odpowiednie minerały, w zależności od składu, należy klasyfikować jako hübneryt lub ferberyt.
- ↑ Physical and optical properties of minerals, [w:] CRC Handbook of Chemistry and Physics, David R.D.R. Lide (red.), wyd. 83, Boca Raton: CRC Press, 2002, s. 4-149–4-155, ISBN 978-0-8493-1556-5 (ang.).
- ↑ Philip JohnP.J. Durrant Philip JohnP.J., BrylB. Durrant BrylB., Zarys współczesnej chemii nieorganicznej, Warszawa: PWN, 1965, s. 1119 .
Identyfikatory zewnętrzne:
|
|