Ten artykuł od 2020-12 wymaga modyfikacji na podstawie najświeższych informacji.
Niektóre treści są na pewno lub najprawdopodobniej nieaktualne. Artykuł należy zweryfikować, wskazując w przypisach źródła informacji. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.
W Bydgoszczy funkcjonuje 11 linii tramwajowych. Łączna długość linii z końcem 2020 wyniosła 128,05 km, przy czym długość pojedynczego toru to 91,86 km, a długość torowisk 41,4 km[1]. Rozstaw szyn wynosi w Bydgoszczy 1000 mm. W ich przebiegu znajdują się dwie zajezdnie „Toruńska” i „Łoskoń” oraz piętnaście pętli. Zdecydowana większość torowisk składa się z toru podwójnego, z wyjątkiem niespełna kilometrowego odcinka trasy wzdłuż ulicy Nakielskiej. Sieć jest przystosowana do taboru jednokierunkowego i jednostronnego o standardowej szerokości 2,4 m.
W 2021 w godzinie szczytu kursowały 62 składy, w tym 35 niskopodłogowych. Średnia osiągana prędkość komunikacyjna wyniosła 20,5 km/h; najszybszą linią była 5 (w godzinach szczytu osiągała prędkość komunikacyjną 24,1 km/h, a poza szczytem 26,3 km/h).
Historia
Przed 1920 rokiem
Lata
Wydarzenia
1888
1 lutego – zawarcie umowy między firmą Ingeniueur Havestadt und Contag z Berlina a bydgoskim magistratem oraz dyrekcją policji na budowę i eksploatację tramwaju konnego. 18 maja – na ulice Bydgoszczy wyrusza pierwszy tramwaj konny; jego trasa wiodła z dworca kolejowego do ulicy Poznańskiej (Wełniany Rynek).
1895
5 października – uzyskanie zgody przez Allgemeine Elektrizitäts-Gesellschaft (AEG) na elektryfikację tras tramwajowych.
1896
3 lipca – po Bydgoszczy rozpoczynają kursowanie tramwaje elektryczne.
1898
Wydłużenie linii tramwajowej koloru czerwonego (A) od ul. Poznańskiej przez ul. Świętej Trójcy, Grunwaldzką do dworca kolei wąskotorowej (zlikwidowanej w roku 1969).
1900
Uruchomiono trzecią linię tramwajową – białą (C) – biegnącą z Pl. Teatralnego przez Jagiellońską, Fordońską na Bartodzieje Wielkie (skrzyżowanie z Gajową).
1901
Przedłużono linię „C” ulicami Focha, Świętej Trójcy, Nakielską na Wilczak (róg Wrzesińskiej).
1905
Utworzenie bocznic tramwajowych: Focha – Warmińskiego – Elektrownia, oraz Jagiellońska – stacja przeładunków kolejowych.
II Rzeczpospolita
Lata
Wydarzenia
1920
Wykaz linii po przyłączeniu Bydgoszczy do Polski: A „Czerwona” – Dworzec Kolejowy – Okole (co 7 min.). B „Zielona” – Gdańska – Strzelnica (ul. Toruńska) (co 8 min.). C „Biała” – Wilczak – Bartodzieje Wielkie (co 12 min.).
1928
Przejęcie tramwajów i elektrowni na własność Skarbu Państwa[2]
Przedłużono linię „B” prowadząc ją wzdłuż ul. Chodkiewicza od ul. Gdańskiej do ul. Lelewela oraz uruchomiono linię „D” kursującą z ul. Gdańskiej na ul. Długą. Sprowadzono 5 wozów silnikowych i 4 doczepne z Poznania. Zlikwidowano letnie wagony doczepne.
1937
Przedłużono linię na ul. Chodkiewicza do ul. Głowackiego.
Lata 1945–1952
Lata
Wydarzenia
1945
29 czerwca – przywrócono linię „A” po starej trasie. 19 lipca – linia „B” wraca na Toruńską, a linia „C” kursuje przez Stare Miasto. wrzesień – rusza linia „D” na trasie Gdańska – Długa.
1946
październik – linia „C” wraca na ul. Armii Czerwonej (obecnie Focha).
1948
Zmieniono numerację linii tramwajowych z literowych na cyfrowe. Budowa rozjazdu z ul. Dworcowej w stronę Placu Wolności i Bielaw. Linia 4 (dawna „D”) zaczyna kursy na trasie Dworzec PKP – Bielawy. Uruchomiono trzy linie nocne (z Dworca PKP na Bielawy, Okole i Bartodzieje Wielkie) zlikwidowane po miesiącu.
1949
Zbudowano odgałęzienie od ul. Chodkiewicza w kierunku Szpitala Wojewódzkiego po ulicach Lelewela i Jurasza i skierowano tam linię nr 4.
Oddano do użytku trójkąt manewrowy na pętli Dworzec PKP.
1950
Przedłużono tory w ciągu ul. Nakielskiej od Wrzesińskiej do wiaduktu kolejowego. 1 maja- Służbę rozpoczął pierwszy tramwaj zbudowany całkowicie w warsztatach MPK. Do roku 1956 zbudowano 15 podobnych wozów.
21 lipca – oddano do użytku zespół linii tramwajowych Brda z Babiej Wsi na Łęgnowo, Kapuściska i Glinki. W ramach inwestycji ułożono ponad 52 km szyn, 34 tysiące podkładów i ustawiono ponad 600 słupów trakcyjnych[5] Utworzono pięć nowych linii – 5, 6, 7, 8, 9. Bydgoszcz otrzymała używany tabor tramwajowy z innych miast Polski: 13 wagonów silnikowych Lilpop I z Łodzi, 13 wagonów doczepnych Herbrand z Łodzi, 4 wagony silnikowe Walker z Katowic i 4 wagony silnikowe SW-1 z Krakowa.
1955
Otwarcie wybudowanej w czynie społecznym linii z mijankami w ciągu ul. Gdańskiej od ul. Chodkiewicza do nowego osiedla – Leśnego. Linia ta przechodziła przez tory kolejowe na Artyleryjskiej, skąd na Leśne kursował wahadłowo jeden wóz. Reszta kończyła bieg przed przejazdem kolejowo-drogowym.
1956
Dostawa 6 nowych wagonów silnikowych typu 2N i 5 wozów doczepnych typu 2ND z Fabryki w Chorzowie. Rozpoczęcie budowy nowej zajezdni tramwajowej przy ul. Toruńskiej.
1957
Otwarcie drugiego toru w ciągu ul. Focha. Wydłużono linię w ciągu ul. Fordońskiej, od ul. Gajowej do ul. Polanka. Pierwsza dostawa wozów tramwajowych typu 5N i przyczep typu 5ND (16 szt.).
1959
Oddanie do użytku nowej zajezdni tramwajowej przy ul. Toruńskiej.
1960
Wypadek na Kapuściskach, tramwaj linii 8 zjeżdżając ze skarpy wbił się w autobus przewozów pracowniczych Zakładów Produkcji Elementów Budowlanych z Solca Kujawskiego. Zginęły dwie osoby, kilkanaście zostało ciężko rannych[6].
1963
Oddano do eksploatacji nowy most z torowiskiem na ul. Bernardyńskiej. Bydgoszcz otrzymała ofertę ze Stuttgartu na bezpłatna dostawę 40 wozów tramwajowych – silnikowych (z oferty nie skorzystano).
1965
Dostawa 8 wozów ze zlikwidowanej sieci w Olsztynie.
1966
Budowa pętli, przejścia podziemnego i trzech peronów tramwajowych przy dworcu PKP (wcześniej był tu trójkąt manewrowy).
1969
1 maja – Bydgoszcz Wschód otrzymuje połączenie z siecią tramwajową (budowa pętli przy Wyścigowej). Zamknięcie linii tramwajowej na Starym Mieście (zawieszono linię 1).
1970
Wraz z oddaniem mostu Pomorskiego z rondami Toruńskim i Fordońskim, przerzucono kolejną tramwajową przeprawę przez Brdę. Skierowanie linii 7 na trasę Glinki – Bałtycka. Przekazanie przez MPK Łódź dwóch nowoczesnych tramwajów typu 802N.
1973
Dostawa 10 przegubowych wozów 803N. Uruchomienie torowiska na nowym węźle Grunwaldzkim w miejsce zasypanego fragmentu Starego Kanału Bydgoskiego.
1974
Modernizacja linii tramwajowej do Kapuścisk Budowa linii tramwajowej w ciągu ul. Wojska Polskiego od węzła Szarych Szeregów do ul. Magnuszewskiej, gdzie skierowano linię 2 kursującą z Bielaw. Przebudowa torów na ul. Chodkiewicza, budowa pętli przy ul. Wybickiego (Bielawy). Likwidacja torowiska na Lelewela i Jurasza. Dostawa kolejnych 10 wozów 803N. Otwarcie zmodernizowanego Ronda Jagiellonów (wówczas XXX-lecia PRL) wraz z przejściami podziemnymi.
1975
Rozpoczęcie budowy trasy w ciągu ulicy Wojska Polskiego od pętli przy Magnuszewskiej do Ronda Kujawskiego oraz w ciągu ulicy Szubińskiej na osiedle Błonie (1978/79). Budowę zaczęto jako tor o prześwicie normalnym (istniały plany przekucia całej sieci miasta). Ostatecznie w 1984 roku oddano do użytku wyłącznie tory do Ronda Kujawskiego (gotowy tor przekuto na 1000 mm dzięki wcześniejszemu zastosowaniu podkładów drewnianych). Tory w ciągu ulicy Szubińskiej rozebrano (tu wcześniej zastosowano podkłady betonowe).
1977
Pierwsze tramwaje 105NW wyjeżdżają na ulice Bydgoszczy.
1980
19 marca – Bydgoszcz otrzymała pierwsze wozy 805Na (42 sztuki). Wycofano z eksploatacji awaryjne wozy typu 802N.
Likwidacja torowiska na ul. Grunwaldzkiej na Okolu. Otwarcie linii na ul. Wojska Polskiego od Magnuszewskiej do Karpackiej (Rondo Kujawskie).
1988
Obchody 100-lecia sieci tramwajowej w Bydgoszczy. Wyremontowano z tej okazji tramwaj Herbrand z ok. 1900 roku.
1989
Przebudowano tor pojedynczy na podwójny w ciągu ul. Gdańskiej oraz oddano do użytku nową pętlę w Leśnym Parku Kultury i Wypoczynku, gdzie skierowano linię nr 4.
Lata 1990–2009
Lata
Wydarzenia
1990
W nową dekadę MZK wchodzi z taborem: 13 szt. wozów silnikowych 5N, 14 szt. wozów doczepnych 5ND, 17 szt. przegubowców 803N i 126 szt. wagonów 805Na – razem 170 jednostek. 25 stycznia – z powodu zagrożenia wybuchem gazu zawieszono liniową komunikację tramwajową w ciągu ul. Dworcowej do Dworca PKP.
1991
Wycofanie z eksploatacji wagonów typu Konstal N i 803N. Ostatnia dostawa wagonów 805Na.
1992
31 stycznia – likwidacja nocnej komunikacji tramwajowej (linia 6N).
1 lutego – uporządkowanie numeracji linii miejskich w związku z wprowadzeniem siedmiosegmentowych elektromechanicznych wyświetlaczy zewnętrznych. Linia tramwajowa nr 10 otrzymuje nr 4. 3 lipca – obchody stulecia istnienia tramwaju elektrycznego w mieście.
1997
21 maja – ostatni przejazd tramwajów ulicą Dworcową (wycofanie wagonów z warsztatów przy ul. Zygmunta Augusta). 23 czerwca – oddanie do użytku pierwszego w mieście cichego torowiska na ul. Gdańskiej od ul. Jagiellońskiej do ul. Śniadeckich
28 sierpnia – W Bydgoszczy przy ul. Jagiellońskiej doszło do tragicznego wypadku. Naczepa samochodu ciężarowego uderzyła w tramwaj. Wagon tramwajowy (273) został w połowie z rozprutym jednym bokiem. Na ulice wyleciała część siedzeń, 2 osoby zginęły a kilka zostało rannych. Nowe ciche torowisko na ul. Nakielskiej.
2001
19 stycznia – Na Rondzie Grunwaldzkim autobus 71 wjechał w tramwaj linii 3 (skład 330+331). 1 osoba zginęła a 20 zostało rannych.
2002
W wyniku zmniejszenia liczby pojazdów komunikacji miejskiej zostały wycofane z ruchu z przeznaczeniem do rezerwy 15 wagonów tramwajowych. Wycofane z eksploatacji wagony to: 227, 228, 240, 243, 244, 246, 249, 250, 251, 253, 254, 255, 256, 259, 260. Tramwaje ustawione są na bocznych torach w Zajezdni Tramwajowej.
2003
Na ulice Bydgoszczy wyjeżdża zmodernizowany wóz 805Nm. Modernizacja została wykonana w bydgoskich zakładach Pesa Bydgoszcz S.A. Wymienione zostało praktycznie wszystko, a sam skład otrzymał opływową sylwetkę.
2005
20 sierpnia – oficjalne otwarcie do ruchu po trwającym 1,5 roku remoncie mostu Pomorskiego i ronda Fordońskiego. W efekcie tory tramwajowe na całym odcinku między rondem Toruńskim i rondem Fordońskim zostały umieszczone symetrycznie między jezdniami. wrzesień – remont torowiska w ciągu ulicy Fordońskiej między Gajową i Bałtycką. Po raz pierwszy zastosowano technikę gładkiego mocowania szyn za pomocą łap sprężystych do podkładów strunobetonowych.
2006
18 października – na bydgoskie tory po raz pierwszy w historii wyjechał wagon niskopodłogowy (w ramach przejazdu testowego). Był to 121N wykonany w bydgoskich zakładach Pesa na zamówienie przedsiębiorstwa Tramwaje Elbląskie.
2007
1 kwietnia – w związku z wprowadzeniem systemu przesiadkowego A+T, którym objęta została linia 3 (z częstotliwością co 7 minut), z odstawienia do służby powróciły wagony 259 i 260. 23 czerwca – początek remontu torowiska koło dworca PKS, oraz na Gdańskiej koło stadionu Zawiszy. wrzesień – skończono remont torowiska koło dworca PKS. Zbudowano m.in. nowe perony przystankowe. Remont miał związek z budową centrum handlowo-rozrywkowego Focus Park. 22 września – drzwi otwarte w zajezdni na Toruńskiej. Po mieście kursuje zabytkowy wagon N, na trasie LPKiW – Zajezdnia. listopad – początek gruntownego remontu torowiska na ul. Szpitalnej, pierwszy od 30 lat. grudzień – testy tramwaju 122N produkcji PESY dla Łodzi na bydgoskich torach.
2008
styczeń – strajk pracowników MZK. 18 lutego – wypadek składu (340–341) holowanego przez wagon techniczny, na skrzyżowaniu Perłowej i Toruńskiej. Trasa do zajezdni i na górne osiedla została odcięta od sieci. 2 osoby zostały ranne. W wyniku zdarzenia kursowały tylko wozy będące na liniach w niedzielę wieczorem (w większości solówki). Zostały one rozdysponowane na linie 1 i 3. 2 i 6 – trasy skrócone, reszta zawieszona. Ruch przywrócono w poniedziałek ok. godziny 15. 4 marca – pierwszy w Bydgoszczy w pełni niskopodłogowy tramwaj (Pesa 122N) rozpoczyna pracę w ruchu liniowym. maj – oddane do użytku po remoncie zostaje torowisko na ul. Szpitalnej. 30 maja – obchody 120 rocznicy uruchomienia tramwaju konnego w Bydgoszczy. Do zajezdni dostarczony został drugi tramwaj niskopodłogowy Pesa 122N. wrzesień – Tramwaj nr 365 Pesa 122N reprezentuje Bydgoszcz i firmę Pesa Bydgoszcz S.A. na targach InnoTrans w Berlinie.
2009
1 maja – otwarcie odbudowanego prawoskrętu tramwajowego z ul. Gdańskiej w Focha, zlikwidowanego po zamknięciu linii przez Stare Miasto.
Lata 2010–2020
Lata
Wydarzenia
2010
wrzesień – remont torowiska na rondzie Jagiellonów. październik – remont torowiska na rondzie Toruńskim, rozpoczęcie budowy linii tramwajowej do Dworca PKP.
2011
marzec – podpisanie umowy na dostawę 14 niskopodłogowych tramwajów Pesa Swing. grudzień – zlikwidowanie linii nr 9.
2012
styczeń – zlikwidowanie w godzinach wieczornych kursów linii nr 1 (od września do kwietnia). 22 listopada – uroczyste otwarcie linii tramwajowej do dworca PKP. 24 listopada – zmiany w komunikacji tramwajowej, nowa linia nr 5 (Rycerska – Glinki), zmiana trasy linii nr 1 (Wilczak – Las Gdański), zmiana trasy linii nr 3 (Rycerska – Wyścigowa).
2013
2 marca – rozpoczęcie remontu torowiska w ciągu ul. Chodkiewicza (od ul. Gdańskiej do ul. Sułkowskiego). 3 czerwca – zakończenie remontu torowiska w ciągu ul. Gdańskiej na wysokości ul. Chodkiewicza i rozpoczęcie remontu torowiska w ciągu ul. Jagiellońskiej (od ul. Gdańskiej do Ronda Jagiellonów). 21 lipca – Uroczysta Parada Tramwajów z okazji 60 lat uruchomienia linii BRDA. 3 sierpnia – zakończenie remontu torowiska w ciągu ul. Jagiellońskiej (od ul. Gdańskiej do Ronda Jagiellonów) i rozpoczęcie remontu torowiska na ul. Bernardyńskiej (wymiana rozjazdów na Rondzie Jagiellonów), w rejonie pętli Babia Wieś oraz na ul. Wojska Polskiego w rejonie skrzyżowania ulicy Wojska Polskiego a Magnuszewskiej. 21 września – wstrzymanie ruchu tramwajów linii nr 6 na odcinku Stomil – Łęgnowo (prace torowo-sieciowe). 22 września – 125-lecie komunikacji miejskiej. 1 października – otwarcie torowiska na ul. Chodkiewicza po remoncie[7]. 19 października – przywrócenie ruchu przez Babią Wieś oraz do Ronda Kujawskiego[8]. 22 października – została podpisana umowa na budowę linii do Fordonu[9]
2014
7 sierpnia – podpisano umowę na zakup taboru tramwajowego dla miasta w ramach realizowanego projektu: „Budowa linii tramwajowej do dzielnicy Fordon 12 szt.[10]
1 września – zamknięcie ul. Gdańskiej (na odcinku Chodkiewicza – Kamienna)
2015
24 października – zamknięcie ul. Chodkiewicza remont torowiska II etap.[11]
12 listopada – pierwsze testy nowego torowiska do Fordonu 1 grudnia – strajk na terenie miasta, nie wyruszyły tramwaje ani autobusy. Strajk trwał do godz. 14:00.[12]
2016
16 stycznia – uruchomienie linii tramwajowej do Fordonu oraz nowej zajezdni tramwajowej Łoskoń (wraz z pętlą tramwajową)
17 grudnia – uruchomienie linii tramwajowej na Bielawy ul. Chodkiewicza (po remoncie)[13]
2017
23 marca – podpisanie umowy na dostawę tramwajów pomiędzy Miastem a firmą Pesa[14].
10 kwietnia – wypadek tramwaju z autokarem na ul. Jagiellońskiej a Ogińskiego (15 osób rannych) 6 maja – remont torowiska na Babiej Wsi[15] 30 czerwca – zakończenie remontu na Babiej Wsi 21 września – dostarczenie pierwszego z 18 zamówionych tramwajów niskopodłogowych Pesa Swing.
2018
7 kwietnia – rozpoczęcie realizacji inwestycji związanej z przebudową torowiska tramwajowego na ulicy Wojska Polskiego na odcinku od węzła Szarych Szeregów do pętli Kapuściska[16]. 26 kwietnia – zderzenie dwóch tramwajów na ul.Fordońskiej[17]. 29 listopada – podpisanie umowy z konsorcjum firm PBDI, Gotowoski i Tor-Krak na rozbudowę ulicy Kujawskiej wraz z budową torowiska tramwajowego[18].
2019
12 grudnia – powrót tramwajów na górny taras (Kapuściska, Glinki i Wyżyny)[19].
Po 2020 roku
Lata
Wydarzenia
2020
6 grudnia – oddanie do użytku nowej trasy tramwajowej na ulicy Kujawskiej.
2021
13 września – rozpoczęcie budowy trasy tramwajowej łączącej ulice Toruńską z Fordońską[20].
2022
8 stycznia – rozpoczęcie remontu torowiska na ulicy Perłowej[21].
26 lipca – podpisanie umowy między miastem i firmą PESA na dostawę 10 nowych tramwajów (6 długich i 4 krótkich), z opcją na dodatkowe 36[22].
2023
25 stycznia – Rozszerzenie zamówienia na nowe tramwaje od firmy PESA o 11 sztuk (10 długich i 1 krótki)[23].
30 marca – Rozszerzenie zamówienia na nowe tramwaje od PESY o kolejne 19 sztuk[24].
12 sierpnia – spłonął zabytkowy tramwaj Herbrand typu VNB-125[25].
23 sierpnia – dostarczenie pierwszego z 40 nowych tramwajów Pesa Swing[26].
Linie tramwajowe
Nr linii
Trasa
1
Wilczak - Las Gdański P+R
2
Las Gdański P+R - Kapuściska
3
Wilczak - Łoskoń
4
Bielawy - Glinki
5
Rycerska - Łoskoń
6
Bielawy - Łęgnowo
7
Kapuściska - Łoskoń
8
Rycerska - Kapuściska
9
Rycerska - Glinki
10
Las Gdański P+R - Niepodległości
11
Bielawy - Niepodległości
Statystyka
Liczba dziennych linii tramwajowych na przestrzeni lat
Rodzaj transportu
1888
1892
1900
1920
1936
1945
1947
1953
1974
1991
2012
2014
2016
2020
2023
2024
Tramwaj
1
2
3
3
4
3
4
9
10
8
7
8
10
11
10
11
Tabor
Liniowy
Od 1991 roku do marca 2008 roku w eksploatacji znajdowały się wyłącznie konstrukcje pochodne Konstal 105N. Dopiero w 2008 roku na bydgoskich ulicach pojawiły się nowe, niskopodłogowe tramwaje Pesa 122N. W dalszym ciągu większość stanowią jednak wagony typu 805Na.
montaż nowych siedzeń firmy Ster (nietapicerowanych)
w pierwszym wagonie w trzech rzędach, miejsca stojące naprzeciw 2. i 3. drzwi
w drugim wagonie pozostawiono cztery siedzenia naprzeciw 2. i 3. drzwi w jednym rzędzie
likwidacja 3. drzwi w drugim wagonie
281-264 286-287 233-234 279-280
2008
montaż kierunkowych tablic diodowych (przedniej, tylnej i bocznej), tablicy wewnętrznej typu TML w pierwszym wagonie, oraz głośników informacji głosowej w obu wagonach oraz na zewnątrz składu – wraz ze sterownikiem, zestaw firmy Pixel
300-301
przebudowa drugiego wagonu na doczepę czynną (bez kabiny motorniczego), montaż wandaloodpornych lamp oświetlenia wewnętrznego, całkowicie wkomponowanych w podsufitkę, montaż piasecznicy w pierwszym wagonie (oraz zakres z pierwszej modernizacji 2008)
302-303 247-248
2009
montaż klimatyzacji kabiny motorniczego, oraz nowego pulpitu
284-285 316-317 306-307 277-278
2010
montaż kierunkowych tablic diodowych (przedniej, tylnej i bocznej), tablicy wewnętrznej typu TML w obu wagonach, głośników informacji głosowej w obu wagonach oraz na zewnątrz składu – wraz ze sterownikiem, zestaw firmy Pixel
montaż nowych siedzeń firmy STER (typ siedzeń MX) w składach 273-274, 275-276 oraz 296-297
montaż klimatyzacji kabiny motorniczego, oraz nowego pulpitu
244 314-315 273-274 296-297 275-276
2011
montaż kierunkowych tablic diodowych (przedniej, tylnej i bocznej), tablicy wewnętrznej typu TML w obu wagonach, głośników informacji głosowej w obu wagonach oraz na zewnątrz składu – wraz ze sterownikiem, zestaw firmy Pixel
montaż nowych siedzeń firmy STER(typ siedzeń MX)
montaż klimatyzacji kabiny motorniczego, oraz nowego pulpitu
Obecnie w Bydgoszczy działają dwie zajezdnie tramwajowe: „Łoskoń” (Fordon) i „Toruńska”.
Zajezdnia Toruńska
Oddana do użytku 22 lipca 1959 roku – Zajezdnia Toruńska należy do MZK Bydgoszcz. Stacjonuje tu większość wagonów eksploatowanych liniowo oraz gospodarcze i historyczne.
Zajezdnia była kilkakrotnie rozbudowywana: w 1982, 1998 i 2002. Tramwaje stacjonują na 20 torach odstawczych, a w hali znajduje się siedem kanałów. Oprócz tego na terenie zajezdni znajduje się hala naprawy wózków, hala techniczna oraz malarnie.
Zajezdnia Łoskoń
Oddana do użytku 16 stycznia 2016 roku – Zajezdnia Łoskoń (Fordon) należy do spółki Tramwaj Fordon.
Tramwaje stacjonują na 7 torach odstawczych. Oprócz tego na terenie zajezdni znajduje się pętla tramwajowa z torami postojowymi, hala serwisowa z jednym kanałem oraz budynek zaplecza socjalnego[38].
Węzły przesiadkowe
Istniejące
Zdjęcie
Nazwa
Charakterystyka
Rok otwarcia
Komunikacja tramwajowa
Komunikacja autobusowa
Rondo Jagiellonów
Główny przesiadkowy węzeł tramwajowy w Bydgoszczy, o największym natężeniu ruchu w mieście. Przystanki są połączone tunelem podziemnym.
W tym miejscu następuje rozwidlenie linii tramwajowych na osiedla tzw. Górnego Tarasu. Od strony północnej, i zachodniej funkcjonują trzy perony, zaś od strony południowej dwa perony. Przed przebudową w 2019 było ich cztery, lecz tylko od północy.
1974
2, 4, 7, 8, 9, 11
31N, 53
Kładka
Węzeł przesiadkowy autobusowo-tramwajowy na osiedlu Wyżyny. Przystanki są połączone kładką przebiegającą nad torowiskiem i aleją Wojska Polskiego.
1974
2, 9, 11
31N, 53, 56, 68
Dworzec Główny
Przystanki tramwajowe i autobusowe są połączone tunelem podziemnym wraz z kolejowym dworcem głównym. Do 1990 znajdowała się tu pętla tramwajowa, na wschód od obecnych przystanków tramwajowych.
2012 (1966)
5, 8, 9
31N, 33N, 54, 57, 67, 71, 77, 79, 80
Bydgoszcz Wschód
Węzeł przesiadkowy integruje sieć tramwajową z koleją w ramach projektu BiT-City. Przy okazji budowy linii tramwajowej do dzielnicy Fordon zmieniono lokalizację stacji kolejowej Bydgoszcz Wschód tak, by znalazła się dokładnie pod biegnącą nad nią estakadą nową trasą tramwajową. Przystanki są zasłonięte przez szklano-stalową tubę.
2016
3, 5, 7, 10, 11
31N, 32N, 33N, 64, 65, 69, 73, 74, 83, 89
Bajka
Węzeł przesiadkowy autobusowo-tramwajowy na osiedlu Bajka. Przy budowie węzła wykorzystano istniejący wcześniej wiadukt nad ulicą Andersa i dodano doń schody oraz windy.
2016
3, 5, 7, 10, 11
31N, 74, 81, 82
Rozbudowa sieci
Linia do Fordonu
Pierwsze plany zbudowania nowej linii do Fordonu sięgały początku istnienia tego 70-tysięcznego osiedla. Względy finansowe powodowały jednak, że budowa linii odsuwana była na kolejne lata. Ostatecznie w roku 2009 przystąpiono do prac projektowych, które ukończono w roku 2012. W 2013 rozpoczęła się budowa trasy o długości 9,5 km wraz z estakadą z przystankiem i przejściem na perony kolejowe stacji Bydgoszcz Wschód. Trasa zaczyna się przy ulicy Wyścigowej (gdzie w nowej lokalizacji powstała pętla awaryjna), skąd przechodzi wspomnianą estakadą nad torami linii kolejowej do Torunia do ul. Lewińskiego, po drugiej stronie torów kolejowych. Dalej trasa prowadzi wzdłuż ul. Lewińskiego i (za skrzyżowaniem z Jasiniecką) ul. Akademicką. Przy ulicy Korfantego znajduje się pętla awaryjna Przylesie. Następnie tory kierują się do skrzyżowania z ulicą Andersa, gdzie pierwotnie miał powstać węzeł komunikacyjny. Po skręcie w lewo trasa biegnie wzdłuż ul. Andersa, mijając ulicę Wyzwolenia. Kolejna pętla powstała w rejonie ulicy Piłsudskiego. Dalej tory ułożone są wzdłuż ul. Andersa do ulicy Geodetów (pętla Łoskoń), gdzie powstała zajezdnia tramwajowa. Inwestycja miała kosztować według kosztorysu 437 308 983,67 zł (z czego 209 768 552,18 zł pochodziło z funduszy UE)[39], a jej zakończenie planowane było na 31 grudnia 2015. Rozstrzygnięty w 2013 przetarg na realizację linii wygrało konsorcjum złożone z firm „Gotowski” Budownictwo Komunikacyjne i Przemysłowe sp. z o.o., Przedsiębiorstwa Robót Mostowych „Mosty Łódź” SA, Feroco SA, Przedsiębiorstwa Inżynieryjnych Robót Kolejowych „TOR-KRAK” sp. z o.o., Przedsiębiorstwa Budowy Dróg i Mostów Kobylarnia SA oraz czeskiej spółki Metrostav a.s., podejmując się realizacji zadania za kwotę 290 mln zł i pokonując takie firmy, jak szwedzka Skanska, austriacki Strabag, włoskie Astaldi oraz portugalski Dragados. Najdroższa złożona oferta opiewała na kwotę 405 mln zł[40], a kwota, jaką inwestor przeznaczył na realizację zamówienia, to 307,5 mln zł[41]. 22.10.2013 r. nastąpiło podpisanie umowy na realizację inwestycji. Budowa nowego odcinka powiązana była z zakupem za 109 mln zł 12 nowych, pięcioczłonowych tramwajów niskopodłogowych z klimatyzacją, niezbędnych do obsługi wydłużonych linii[42].
Budowa linii wiązała się z przebudową 14 skrzyżowań, z których część zostanie wyposażona w sygnalizację świetlną zapewniającą pierwszeństwo tramwajom. Na linii powstało 13 par przystanków (Fordońska – Wyścigowa, Bydgoszcz Wschód, Akademicka – Rejewskiego, Akademicka – Romanowskiej, Przylesie, Akademicka – Kaliskiego, Akademicka – Igrzyskowa, Andersa – Kleeberga, Andersa – Skarżyńskiego, Andersa – Wolna, Niepodległości, Andersa – Gieryna, Łoskoń (pierwotnie: Geodetów)). Równocześnie zbudowano 12 km chodników i ponad 400 m ekranów akustycznych, przebudowano 9 km dróg, 31 zatoczek autobusowych i zainstalowano 250 nowych sygnalizatorów świetlnych[43].
Pierwotnie przewidywano, że budowaną trasą kursować będą linie 3 z ul. Rycerskiej (w godzinach szczytu co 7,5 min, poza tym, co kwadrans) oraz 7 z Kapuścisk (co 15 min)[44]. Jesienią 2014 podano do publicznej wiadomości, że uruchomione zostaną również linie 9 (na Wilczak) oraz 10 (do Lasu Gdańskiego), a część kursów będzie rozpoczynała bieg nie na pętli końcowej Łoskoń, a na pętli Piłsudskiego. Czas przejazdu od początku linii w Fordonie do Ronda Fordońskiego wynosić miał 29 min, Ronda Jagiellonów 34 min, a do Dworca Głównego 40 min. Częstotliwość kursowania w godzinach szczytu miała wynosić łącznie 3 lub 5 minut[45].
Pierwsza jazda testowa tramwaju na nowej trasie odbyła się 12 listopada 2015[46].
Centrum Unijnych Projektów Transportowych przesłało podpisaną umowę o dofinansowanie projektu pod nazwą: „Budowa linii tramwajowej do dzielnicy Fordon z przebudową układu drogowego w Bydgoszczy” w ramach działania 7.3: Transport miejski w obszarach metropolitalnych priorytetu VII: Transport przyjazny środowisku Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007 – 2013[47].
Wartość całego projektu ogółem (budowa linii, zakup taboru, przebudowa stacji Bydgoszcz Wschód) wyniosła 437 308 983,67 zł brutto, w tym uzyskane dofinansowanie ze środków europejskich 209 768 552,18 zł brutto.
Uruchomienie linii nastąpiło 16 stycznia 2016 roku.
Torowisko w ciągu ul. Kujawskiej
Ważne dla zwiększenia efektywności funkcjonowania sieci tramwajowej w Bydgoszczy połączenie linii tramwajowej przebiegającej przez Rondo Bernardyńskie z torowiskiem zlokalizowanym w ciągu ulicy Wojska Polskiego planowane było co najmniej od lat 80. XX wieku. W 2006 opracowano projekt modernizacji ulicy Kujawskiej, zakładający również powstanie torowiska tramwajowego, który jednak nie doczekał się realizacji. Przebudowę ulicy po raz kolejny zaplanowano w 2015 w związku z budową centrum handlowego Zielone Arkady. Inwestycja została zgłoszona do regionalnego programu operacyjnego dla województwa na lata 2014–2020. Założono wówczas budowę do czerwca 2017 odcinka linii o długości 600 m, przy szacowanym koszcie inwestycji w wysokości 130 mln zł. Przyjęty plan zakładał przebudowę ronda Kujawskiego (obniżenie niwelety ronda o 2 m) i likwidację pętli tramwajowej znajdującej się w jego bezpośrednim sąsiedztwie, przebudowę pętli Magnuszewska w celu umożliwienia wjazdu na nią od strony zachodniej oraz budowę rozjazdów umożliwiających jazdę z ulicy Wojska Polskiego w ulicę Szpitalną, w kierunku pętli Glinki. Dodatkowo na węźle „Szarych Szeregów” przebudowano układ geometryczny skrzyżowania, które zostało włączone do systemu ITS, nastąpiła likwidacja jednego z peronów (w kierunku ul. Perłowej) oraz przystosowanie pozostałych do obsługi osób niepełnosprawnych. Zbudowane zostały również dodatkowe tory do skrętu z ul. Wojska Polskiego w kierunku ul. Perłowej[48]. Umowę na przebudowę pętli Wyżyny, węzła Szarych Szeregów i łączących je torów o łącznej długości 4 km za kwotę prawie 65 mln zł miasto podpisało ze spółką ZUE z Krakowa w czerwcu 2018. Prace budowlane rozpoczęły się w lipcu 2018 i zakończyły w grudniu (pierwotnie planowano w październiku) 2019[49][50]. Wraz z rozpoczętą 7 kwietnia 2018 modernizacją torowiska od Łukasiewicza do pętli Kapuściska (koszt 19 mln zł) przebudowie poddana została również sieć trakcyjna, zwrotnice zostały wyposażone w system sterowania radiowego, a pętla Kapuściska uzyskała dodatkowy, trzeci tor[51][52]. Ruch tramwajowy na ul. Perłowej, Szpitalnej oraz Wojska Polskiego (od Kapuścisk do ul. Magnuszewskiej) wznowiono 12 grudnia 2019[53].
W 2017 podpisano z kolei umowę na dofinansowanie ze środków UE przebudowy ulicy Kujawskiej (łącznie z budową torowiska, drugiej jezdni, przebudową dwóch rond oraz budową dróg rowerowych i parkingów), a w 2018 rozpisano przetarg na realizację inwestycji[54]. Do przetargu początkowo zgłosiło się 10 podmiotów, a oferty złożyły ostatecznie 3: konsorcjum stworzone przez firmę „Gotowski – Budownictwo Komunikacyjne i Przemysłowe Bydgoszcz”, Przedsiębiorstwo Budownictwa Drogowo-Inżynieryjnego Toruń oraz Tor-Krak Kraków (167,4 mln zł), którego oferta została ostatecznie wybrana; PBDIM Kobylarnia SA (171 mln zł) oraz Trakcja PRKiI (230 mln zł), przy założonej przez inwestora wartości kosztorysowej w wysokości 136,4 mln zł. Wszyscy wykonawcy zadeklarowali zakończenie budowy w ciągu dwóch lat od podpisania umowy i zaoferowali ośmioletnią gwarancję na wykonane prace[55][56]. Umowa na realizację inwestycji została podpisana 29 listopada 2018[57]. Pierwszy przejazd tramwaju nową trasą w ramach prób technicznych odbył się 14 października 2020 (wozy o nazwach „Truskawka” (prod. Konstal), „Carl Blumwe” i „Wincenty Gordon”)[58].
Zgodnie z warunkami kontraktu na rondzie Bernardyńskim powstały nowe przystanki dla tramwajów jadących w kierunku Wzgórza Wolności. Oprócz linii tramwajowej wzdłuż ul. Kujawskiej o długości około 600 metrów przebudowano również około 300 metrów torowiska wzdłuż ul. Wojska Polskiego, zrealizowano buspas na zjeździe ul. Kujawskiej oraz zakup 15 tramwajów niskopodłogowych. Szacowano, że całość inwestycji kosztować będzie 276 mln zł (przy wnioskowanym dofinansowaniu 186 mln zł)[59][60], jednak ostatecznie wartość ta (łącznie z wartością zakupionych tramwajów i przebudową węzła Szarych Szeregów) wzrosła do 350 mln zł, przy czym prace na ul. Kujawskiej pochłonęły niemal 168 mln zł[61].
W ramach prac ułożono 2424 m pojedynczego toru, w tym 1126 m na 563-metrowym odcinku ul. Kujawskiej; ponadto 634 m rozjazdów, 86 słupów trakcyjnych (w tym 50 przy torach otwartych 6 grudnia 2020). Wykop tramwajowy między jezdniami ul. Kujawskiej ma szerokość od 11 do 27 m[62].
Uruchomienie nowo wybudowanej linii tramwajowej na ul. Kujawskiej nastąpiło 6 grudnia 2020 (pierwotnie podawanym terminem był 15 listopada 2020)[63].
↑ abOficjalnie otwarta w 2016 roku jako część trasy do Fordonu, jednak nigdy nie wykorzystana w ruchu liniowym.
↑Działała w latach 1962?-1991, 2010–2011 i 2016–2020.
↑Pętla przy Dworcu PKP została zamknięta razem z trasą wzdłuż ulicy Dworcowej 25 stycznia 1990 roku z powodu zagrożenia wybuchem gazu. Od roku 1997 pętla była odcięta od reszty sieci, a obecnie, w związku z przeprowadzonymi w ostatnich latach remontami drogowymi, znaczna jej część uległa likwidacji. Po odbudowie tej linii tramwaje w rejonie Dworca Głównego kończą trasę na nowej pętli Rycerska.
↑Pętla przy Rondzie Kujawskim została zamknięta wraz z linią tramwajową do niej prowadzącą wzdłuż ulicy Wojska Polskiego wskutek rozpoczęcia remontu na węźle Szarych Szeregów 14 lipca 2018 roku. Pętla uległa likwidacji wiosną 2019 roku w związku z pracami budowlanymi wzdłuż ulicy Kujawskiej i na Rondzie Kujawskim.
↑Gazeta Wyborcza 28 XII 2012 w artykule „Tramwaj do Fordonu start!” podała, że koszt inwestycji wyniesie 368,886 mln zł netto, a dofinansowanie unijne – 209,768 mln zł.
,_2015-09-24_(Muri_WG_2015-34).jpg)
_(Bajka,_2).JPG)
