W 1930 roku rząd Portugalii przyjął plan rozbudowy i modernizacji swojej marynarki, w którym znalazło się także pozyskanie oceanicznych i silnie uzbrojonych okrętów podwodnych[1][2]. Mimo zażyłych kontaktów z Wielką Brytanią, Portugalczycy zwrócili się z zapytaniem ofertowym do stoczni włoskich, konkurencyjnych cenowo i jakościowo ze stoczniami innych krajów europejskich[1][2]. W 1931 roku w stoczni CRDA w Monfalcone inż. Curio Bernardis(inne języki) opracował projekt okrętów, bazując na jednostkach typu Squalo(inne języki)[3][4][a]. Portugalski rząd w tym samym roku zamówił dwa okręty, mające nosić nazwy „Delfim” i „Espadarte”, jednak wkrótce wycofał się z kontraktu z przyczyn finansowych[2][5]. W 1932 roku kontrakt na budowę obu jednostek przejęła włoska marynarka wojenna, a stocznia ukończyła okręty z nazwami zmienionymi odpowiednio na „Glauco” i „Otaria”[1][6]. Okręty były szybkie, charakteryzowały się bardzo dobrą manewrowością na powierzchni i pod wodą oraz były silnie uzbrojone[3][7]. Drugą parą okrętów przejętych z zamówienia portugalskiego były okręty podwodne typu Argo, a sama Portugalia następnie zakupiła trzy okręty w Wielkiej Brytanii[8].
We wrześniu 1940 roku oba okręty opuściły Włochy i po sforsowaniu Cieśniny Gibraltarskiej dostały się na Atlantyk[20]. „Glauco”, dowodzony przez kmdra por. (capitano di fregata) Giuseppe Mellinę, rozpoczął nieudany patrol w pobliżu Azorów, podczas którego nie zdołał zaatakować kilku wrogich konwojów, a na dodatek z opóźnieniem wysłał do bazy radiogramy o ich zauważeniu[22]. Po przybyciu 22 października do bazy Betasom w Bordeaux dowódca „Glauco” został zdjęty z okrętu, a nowym dowódcą został mianowany kpt. mar. (tenente di vascello) Luigi Baroni[23]. Uszkodzona podczas przejścia na Atlantyk „Otaria”, dowodzona przez kmdra ppor. (capitano di corvetta) Giuseppe Vocaturo, zawinęła do Betasom 6 października[20].
14 października „Otaria” opuściła Bordeaux i wyruszyła na swój pierwszy atlantycki patrol, podczas którego m.in. odparła atak łodzi latającej Short Sunderland i wykonała nieskuteczny atak torpedowy na duży statek, rozpoznany jako transatlantyk[24].
9 stycznia 1941 roku, podczas drugiego atlantyckiego patrolu, „Glauco” wystrzelił z niewielkiej odległości niecelną torpedę do parowca o szacowanej pojemności 4000 BRT, a następnie wdał się z nim w pojedynek artyleryjski[25]. Przeciwnikiem włoskiego okrętu okazał się silnie uzbrojony brytyjski pomocniczy patrolowiec (ang.ocean boarding vessel) HMS „Cavina”, który zmusił „Glauco” do zanurzenia i zaniechania ataku[26][27].
Druga atlantycka misja „Otarii” trwała od 24 stycznia do 1 marca 1941 roku, przerwana z powodu problemów technicznych 1 lutego, kiedy to jednostka powróciła do Bordeaux w celu dokonania koniecznych napraw[28]. 5 lutego okręt ponownie wyszedł w morze i od 13 do 24 lutego patrolował wody na zachód od Szkocji, nie spotykając przeciwnika[29].
27 stycznia „Glauco” wyszedł z Bordeaux na swój trzeci atlantycki patrol, lecz 14 lutego w estuariumTagu okręt został wykryty i uszkodzony bombami głębinowymi przez co najmniej pięć nieprzyjacielskich jednostek ZOP (jednostka zdołała wrócić do bazy, jednak jej naprawa trwała trzy miesiące)[29].
Trzecia atlantycka misja bojowa „Otarii” rozpoczęła się 6 maja, kiedy jednostka opuściła port i skierowała się w rejon na zachód od Irlandii[30]. 20 maja załoga okrętu wystrzeliła dwie celne torpedy w kierunku płynącego w konwoju SL-73 brytyjskiego parowca „Starcross” (4662 BRT), w wyniku czego ciężko uszkodzony statek po zdjęciu załogi przez kanadyjski niszczyciel HMCS „St. Francis” (I93)(inne języki) został zatopiony przez eskortę na pozycji 51°45′N20°45′W/51,750000-20,750000[30][31]. W wyniku uszkodzeń odniesionych podczas kontrataku okręt zmuszony był do przerwania patrolu i zawrócenia do bazy[32]. Podczas rejsu powrotnego załoga „Otarii” uratowała dwóch rozbitków z francuskiego żaglowca „Notre Dame du Châtelet”, który został 15 maja zatopiony przez niemiecki okręt podwodny U-43[31][33].
24 czerwca 1941 roku „Glauco” wyszedł z Betasom z zamiarem powrotu na Morze Śródziemne, jednak trzy dni później u wejścia do Cieśniny Gibraltarskiej płynący w zanurzeniu okręt został na pozycji 35°06′N12°41′W/35,100000-12,683333 wykryty i zaatakowany bombami głębinowymi przez brytyjski niszczyciel HMS „Wishart” (D67)(inne języki)[34][35]. Bomby spowodowały ciężkie uszkodzenia jednostki, co zmusiło kpt. Baroniego do wydania rozkazu alarmowego wynurzenia i następnie samozatopienia[34]. „Glauco” zatonął około 14:00, w odległości 330 Mm na zachód od przylądka Spartel(inne języki), a podczas ostatniej jego walki zginęło ośmiu marynarzy[34][36]. Do niewoli trafiło 51 członków załogi okrętu – siedmiu oficerów oraz 44 podoficerów i marynarzy, podjętych z wody przez załogę HMS „Wishart”, który następnego dnia zawinął do Gibraltaru[34][35].
7 września „Otaria” opuściła Betasom i udała się w powrotny rejs do Włoch, forsując 14 września Cieśninę Gibraltarską i docierając do Neapolu 19 września[37]. 14 grudnia, wobec problemów z zaopatrzeniem dla walczących w Afryce Północnej wojsk Osi, jednostka wyszła z Mesyny z ładunkiem paliwa, dostarczając je do Bardii[38][39].
W 1942 roku „Otaria” wielokrotnie wychodziła w morze, próbując uzyskać kontakt bojowy z brytyjskimi okrętami uczestniczącymi m.in. w przeprowadzonej w maju operacji LB (dostarczenia na Maltę samolotów myśliwskich Spitfire)[40][41], operacji Harpoon (w czerwcu)[42][43] i operacji Pinpoint (w lipcu)[44][45]. Także w sierpniu jednostkę wysłano (wraz z 17 innymi włoskimi okrętami podwodnymi) na wody między Balearami a wybrzeżem Afryki oraz między Tunezją a Sycylią, by przeciwdziałać dostarczeniu na Maltę dużej partii zaopatrzenia (operacja Pedestal)[46][47].
W pierwszej połowie stycznia 1943 roku „Otaria” odbyła kolejną misję zaopatrzeniową, dostarczając amunicję i paliwo do Trypolisu[48]. We wrześniu 1943 roku, w momencie kapitulacji Włoch, okręt znajdował się w Fiume w składzie 4. Flotylli okrętów podwodnych[49][50]. W wyniku negocjacji włosko-niemieckich przed 10 września bazę opuściła większość stacjonujących tam jednostek wraz z „Otarią” (z wyjątkiem torpedowca T-3 i trzech statków handlowych), przechodząc do portów zajętych przez Aliantów[51].
„Otaria” przetrwała wojnę i została wycofana ze służby 1 lutego 1948 roku[4][5].
↑McMurtrie 1941 ↓, s. 277 podaje, że łączna moc silników elektrycznych wynosiła 1400 KM.
↑Fraccaroli 1974 ↓, s. 109 podaje, że okręty typu Glauco na powierzchni rozwijały prędkość od 17,1 do 17,31 węzła, a w zanurzeniu między 8 a 8,6 węzła, zaś McMurtrie 1941 ↓, s. 277 podaje, że w zanurzeniu okręty mogły się poruszać z prędkością 8,5 węzła.
↑Fontenoy 2007 ↓, s. 235 podaje, że zasięg nawodny wynosił 10 500 Mm przy prędkości 8 węzłów, zaś podwodny 105 Mm przy prędkości 3 węzłów.
↑Sobski 2019 ↓, s. 23 podaje, że zanurzenie operacyjne okrętów wynosiło 100 metrów.
Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. Robert Gardiner, Roger Chesneau (red.). London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
Aldo Fraccaroli: Italian Warships of World War II. London: Ian Allan Ltd., 1974. ISBN 0-7110-0002-6.
Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.).
Jürgen Rohwer: Seekrieg 1941, Mai. Chronik des Seekrieges 1939-1945. [dostęp 2020-04-28]. (niem.).
Jürgen Rohwer: Seekrieg 1941, Dezember. Chronik des Seekrieges 1939-1945. [dostęp 2020-04-28]. (niem.).
Jürgen Rohwer: Seekrieg 1942, Mai. Chronik des Seekrieges 1939-1945. [dostęp 2020-04-28]. (niem.).
Jürgen Rohwer: Seekrieg 1942, Juni. Chronik des Seekrieges 1939-1945. [dostęp 2020-04-28]. (niem.).
Jürgen Rohwer: Seekrieg 1942, Juli. Chronik des Seekrieges 1939-1945. [dostęp 2020-04-28]. (niem.).
Jürgen Rohwer: Seekrieg 1942, August. Chronik des Seekrieges 1939-1945. [dostęp 2020-04-28]. (niem.).
Jürgen Rohwer: Seekrieg 1943, Januar. Chronik des Seekrieges 1939-1945. [dostęp 2020-04-28]. (niem.).
Marek Sobski: BETASOM. Włoska broń podwodna w bitwie o Atlantyk (1940–1945). Zielona Góra: Marek Sobski, 2019. ISBN 978-83-953832-0-5.
Marek Sobski. Nasze morze naszym grobem. Działania operacyjne włoskiej floty podwodnej na Morzu Śródziemnym w 1940 roku. „Okręty”. Nr 1 (37). V, 2015. Oficyna Wydawnicza KAGERO. ISSN1898-1518.
Marek Sobski. Rok ciężkich bitew konwojowych. Paliwo dla Rommla. „Okręty”. Nr 3 (39). V, 2015. Oficyna Wydawnicza KAGERO. ISSN1898-1518.
Marek Sobski. Sommergibili pod czarną banderą. Klęska włoskiej broni podwodnej w 1943 r. „Okręty”. Nr 4 (40). V, 2015. Oficyna Wydawnicza KAGERO. ISSN1898-1518.