Kladrybina

Kladrybina

Nazewnictwo Inne nazwy i oznaczenia 2-CdA, 2-chloro-2′-deoksyadenozyna
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C10H12ClN5O3
Masa molowa	285,69 g/mol
Identyfikacja
Numer CAS	4291-63-8
PubChem	20279
DrugBank	DB00242
SMILES C1[C@@H]([C@H](O[C@H]1N2C=NC3=C2N=C(N=C3N)Cl)CO)O
InChI InChI=1S/C10H12ClN5O3/c11-10-14-8(12)7-9(15-10)16(3-13-7)6-1-4(18)5(2-17)19-6/h3-6,17-18H,1-2H2,(H2,12,14,15)/t4-,5+,6+/m0/s1 InChIKey PTOAARAWEBMLNO-KVQBGUIXSA-N
Właściwości Temperatura topnienia 215 °C[1]
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2018-03-06] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanej karty charakterystyki Niebezpieczeństwo Zwroty H H301, H311, H315, H319, H331, H335 Zwroty P P261, P280, P301+P310, P305+P351+P338, P311
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC	L01BB04, L04AA40

Kladrybina (łac. cladribinum) – organiczny związek chemiczny, lek cytostatyczny z grupy antymetabolitów purynowych. Jest analogiem nukleozydu deoksyadenozyny, fazowo-specyficznym (faza S). Kladrybina zostaje konkurencyjnie wbudowana do DNA zamiast deoksyadenozyny, co kończy jego syntezę i powoduje śmierć komórki.

Mechanizm działania

Po wejściu do komórki ulega transformacji do kladrybinomonofosforanu, a następnie do kladrybinotrifodforanu (Cd-ATP). Cd-ATP kompetencyjnie hamuje inkorporację prawidłowego nukleotydu do DNA, co hamuje elongację DNA. Akumulacja Cd-ATP powoduje zaburzenie puli deoksyrybonukleozydów i w efekcie dalsze zaburzenie syntezy DNA oraz zaburzenie jego naprawy. Aktywacja kaspazy 3 jest wskazywane jako potencjalny mechanizm zapoczątkowania apoptozy^[2].

Leczenie chorób nowotworowych

Wskazania

• białaczka włochatokomórkowa^[3]
• przewlekła białaczka limfatyczna^[3]
• chłoniaki nieziarnicze o małym stopniu złośliwości w przypadkach pierwotnie lub wtórnie opornych na leczenie innymi cytostatykami^[3]
• ostra białaczka szpikowa^[3]
• kondycjonowanie niemieloablacyjne przed przeszczepieniem komórek krwiotwórczych^[3]

Dawkowanie

Kladrybinę podaje się dożylnie we wlewie kroplowym trwającym 2 godz. lub powolnym wlewie (24 godz.)^[3].

Działania niepożądane

Kladrybina ma następujące działania niepożądane^[3]:

• supresja szpiku;
• zmniejszenie liczby limfocytów CD4 i CD8;
• zwiększone ryzyko choroby przeszczep przeciw gospodarzowi po przetoczeniu krwi;
• zakażenia bakteryjne, wirusowe i grzybicze;
• nudności i wymioty, neuropatia, zmęczenie, bóle głowy, miejscowe odczyny, osutka, nagłe zaczerwienienie twarzy, zespół rozpadu guza (rzadkie działania niepożądane).

Leczenie stwardnienia rozsianego

Zastosowanie

Kladrybina w tabletkach ma zupełnie inne zastosowanie i dawkowanie niż kladrybina w iniekcjach, stosowana w większych dawkach w leczeniu chorób nowotworowych. W stwardnieniu rozsianym układ odpornościowy (obronny) organizmu atakuje i uszkadza mielinowe osłonki ochronne wokół komórek nerwowych w ośrodkowym układzie nerwowym (mózgu i rdzeniu kręgowym). W procesie tym kluczową rolę odgrywają komórki odpornościowe zwane limfocytami. Kladrybina w tabletkach w małych dawkach doustnych działa selektywnie, głównie na limfocyty, czyli komórki układu immunologicznego, które uczestniczą w zapalnym procesie chorobowym, odpowiedzialnym za uszkodzenie mielinowej osłonki ochronnej wokół komórek nerwowych w mózgu i rdzeniu kręgowym w stwardnieniu rozsianym^[4].

Kladrybina, ma strukturę chemiczną zbliżoną do puryny, jednej z substancji koniecznych do wytwarzania DNA. W organizmie kladrybina jest pobierana przez komórki takie jak limfocyty i zakłóca wytwarzanie nowego DNA. Powoduje to śmierć limfocytów, opóźniając progresję stwardnienia rozsianego^[5].

W badaniach wykazano, że kladrybina w tabletkach powoduje zmniejszenie częstości nawrotów i opóźnia postęp choroby u pacjentów z rzutową postacią stwardnienia rozsianego^[5].

Dawkowanie

W stwardnieniu rozsianym leczenie kladrybiną doustną składa się z dwóch cykli w okresie 2 lat. W pierwszym roku pacjenci przyjmują tabletki przez 4 do 5 dni; po upływie jednego miesiąca ponownie przyjmują jedną tabletki przez 4 lub 5 dni. Ten cykl leczenia jest powtarzany po upływie roku. Nie stwierdzono dodatkowych korzyści z podania więcej niż 2 cykli leczenia^[4].

Działania niepożądane

Najczęstsze działania niepożądane związane ze stosowaniem kladrybiny w tabletkach to limfopenia (zmniejszenie liczby limfocytów) wynikająca z mechanizmu działania.

Wpływ na limfocyty zmniejsza siły odpornościowe organizmu przeciw zakażeniom (zakażenia wirusem półpaśca) i nowotworom:

• kladrybiny w tabletkach nie wolno podawać pacjentom z aktywnymi długotrwałymi zakażeniami takimi jak gruźlica lub zapalenie wątroby, ani pacjentom z zakażeniem HIV lub pacjentom z odpornością obniżoną z innych przyczyn, takich jak leczenie lekami immunosupresyjnymi;
• kladrybiny nie wolno podawać pacjentom z czynną chorobą nowotworową;
• należy także unikać leczenia pacjentów z umiarkowanymi lub ciężkimi zaburzeniami czynności nerek oraz kobiet w ciąży lub karmiących piersią.

Przypisy

1. Cladribine, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB00242  (ang.).
2. DeVita, Lawrence i Rosenberg 2008 ↓, s. 435.
3. Kladrybina (cladribine) [online], Medycyna Praktyczna [dostęp 2016-03-06] .
4. Charakterystyka Produktu Leczniczego Mavenclad – kladrybina w tabletkach 10 mg (styczeń 2020 r.). [dostęp 2020-12-23]. (ang.).
5. Mavenclad - Streszczenie EPAR dla ogółu społeczeństwa (EMA/405631/2017). [dostęp 2020-12-23]. (ang.).

Bibliografia

• Vincent T.V.T. DeVita Vincent T.V.T., Theodore S.T.S. Lawrence Theodore S.T.S., Steven A.S.A. Rosenberg Steven A.S.A., Devita, Hellman & Rosenberg’s Cancer: Principles & Practice of Oncology, wyd. 8, Lippincott Williams & Wilkins, 2008, ISBN 978-0-7817-7207-5 .

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.