Grono pedagogiczne w 1906Kompleks zabudowań dawnego gimnazjum
Historia
W okresie zaboru austriackiego zakład był najstarszą placówką z językiem polskim wykładowym we Lwowie[1]. Przed powstaniem tej szkoły istniały dwa gimnazja z wykładowymi językami niemieckim i ruskim[2]. Później działały we Lwowie trzy gimnazja: Akademickie (wykładowy język ruski; zwyczajowo nazywane nr I) oraz II Gimnazjum (wykładowy język niemiecki) i III Gimnazjum (wykładowy język polski)[3].
W 1857 filia otrzymała imię patrona cesarza Franciszka Józefa[4]. W 1858 została przekształcona w zakład samodzielny pod nazwą „C.K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie”, któremu zagwarantowano prawa języka polskiego jako wykładowego[2][4][8][5][6]. W 1863 zostało podniesione do pełnego gimnazjum wyższego[8]. Początkowo gimnazjum było ulokowane w wynajmowanym lokalu w kamienicy „Pod Gęsią” przy ulicy Blacharskiej 13, po czym zostało umieszczone w zabudowaniach klasztoru bernardynów przy ulicy Wałowej 18 (potem działały tam V Gimnazjum i X Gimnazjum)[4][6]. Celem gminy miasta Lwowa było funkcjonowanie gimnazjum w wykładowym językiem polskim, za co władze miasta deklarowały wybudowanie gmachu dla szkoły[8]. W 1869 wydano dekret rządu austriackiego o wprowadzeniu języka polskiego do szkół i urzędów[8]. Pomimo nauczania w języku polskim gmina Lwowa potwierdziła 9 listopada 1869 zobowiązanie o wystawieniu nowego gmachu, a także do płacenia rocznej dotacji w kwocie 500 zł. oraz utrzymywania zakładu[9].
III Gimnazjum uznano za macierz innych zakładów lwowskich, jako że z jego struktur wykształcały się inne gimnazja[4]:
W 1876 dokonano odłączenia z gimnazjum 9 klas jako filię (sekcję) zakładu, która od 1880 funkcjonowała jako osobne C.K. IV Gimnazjum z wykładowym językiem polskim i było ulokowane w starej siedzibie klasztornej przy ulicy Wałowej[11][12][6].
W ramach C.K. III Gimnazjum powstała filia, która w roku szkolnym 1890/1891 i 1891/1892 obejmowała cztery niższe klasy gimnazjalne w ośmiu oddziałach, a od 1 września 1892 formalnie działało C.K. V Gimnazjum w wyniku przekształcenia dotychczasowej filii[13][14][12][6].
Ponadto od 1897 istniała trzecia filia C.K. III Gimnazjum, z której 1905 zostało utworzone samoistne C.K. VII Gimnazjum we Lwowie[15]. Po latach III Gimnazjum zyskało miano „macierzy” dla innych lwowskich gimnazjów, które wywodziły się z niego jako filie, a finalnie usamodzielniały się w osobne zakłady[2].
11 października 1908 odbyły się uroczystości 50-lecia istnienia gimnazjum, podczas których pontyfikalną mszę św. odprawił wychowanek szkoły bp Władysław Bandurski[2]. W 1908 została wydana Księga pamiątkowa półwiekowego jubileuszu Gimnazyum im. Franciszka Józefa I. we Lwowie 1858-1908, którą napisał Józef Białynia Chołodecki[1][6].
U kresu I wojny światowej, z uwagi na przebieg walk o Lwów w listopadzie 1918 w trakcie wojny polsko-ukraińskiej wskutek utrudnień zaprowadzono przerwy w działalności szkoły (od 24 października do 11 grudnia 1918, od 21 grudnia 1918 do 23 kwietnia 1919)[16]. Gmach szkoły został zamieniony na koszary Legii Kobiecej, wobec czego od końca kwietnia naukę prowadzono w zabudowaniach oo. bernardynów[16]. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości i nastaniu II Rzeczypospolitej, w 1919 szkoła na wniosek zatrudnionej w niej nauczycieli została przemianowana na „III Państwowe Gimnazjum im. Króla Stefana Batorego we Lwowie”[1][5][6]. Przeszkody istniały także podczas wojny polsko-bolszewickiej, gdy w gmachu gimnazjum był ulokowany sztab 3 Armii[17].
Powrót do normalnej nauki nastąpił w roku szkolnym 1921/22, zaś wtedy pojawiły się potrzeby np. remontu infrastruktury, zgromadzenia grona pedagogicznego[17]. W latach 20. szkoła miała profil męski i nadał była prowadzona w typie klasycznym[18]. Tzw. nowy program gimnazjum klasycznego dawnego typu wprowadzano do niższego gimnazjum od 1923/24, w wyższym gimnazjum od 1924/25 z zamierzeniem obowiązywania w całym gimnazjum w roku szkolnym 1928/29[19]. W przedsionku gmachu gimnazjum ustanowiono tablicę pamiątkową honorującą uczniów szkoły, poległych w walkach w obronie Lwowa w listopadzie 1918 w trakcie wojny polsko-ukraińskiej oraz podczas wojny polsko-bolszewickiej[16][20]. Od 1922 gimnazjaliści nosili czapki-rogatywki w kolorze popielaty z bordowym otokiem[6].
Do 1939 szkoła mieściła się pod adresem ulicy Stefana Batorego 5[23] (obecna ulica Kniazia Romana)[24]. We współczesnej Ukrainie budynek gimnazjum został siedzibą instytutu Politechniki Lwowskiej[25].
Osoby podane w kolejności alfabetycznej. W nawiasach podano datę ukończenia gimnazjum z egzaminem dojrzałości bądź informację o tymczasowej nauce. Imienną listę uczniów gimnazjum w latach 1858–1908 zestawił Józef Białynia Chołodecki w „Księdze pamiatkowej ...”[39].
↑Tymczasowe kierownictwo podczas choroby dyr. Zygmunta Samolewicza.
↑Podczas urlopu dyrektora Franciszka Tomaszewskiego wobec pełnienia przez niego mandatu posła do Rady Państwa.
↑W 1925 Antoni Zubczewski został nominowany na stanowisko dyrektora III Państwowego Gimnazjum im. Króla Stefana Batorego we Lwowie, jednak złożył rezygnację i pod koniec 1925 został pozostawiony na dotychczasowym stanowisku dyrektora Państwowego Gimnazjum w Łańcucie.
↑Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 13, s. 247, 15 sierpnia 1925.
↑Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 3, s. 62, 1 lutego 1926.
↑Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 12, s. 313, 1 września 1926.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
