Zabudowania bernadyńskie (widok od ul. Wałowej)Gmach IV Gimnazjum przy ul. NikorowiczaTablica upamiętniająca poległych uczniów szkoły
Historia
Pierwotnie w okresie zaboru austriackiego w 1876 dokonano wydzielenia z C. K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie 9 klas tzw. „sekcji bernardyńskiej” z polskim językiem nauczania[1][2]. Nową placówkę ulokowano w zabudowaniach bernardyńskich[3]. Założona filia posiadała osobne kierownictwo, osobne grono nauczycielskie i była prowadzona w zabudowaniach oo. Bernardynów przy ulicy Wałowej[4]. Decyzją cesarza Franciszka Józefa z 14 maja 1877 zostało powołane IV Gimnazjum z językiem polskim wykładowym, a postanowienie zostało wcielone w życie rozporządzeniem C. K. Ministra Wyznań i Oświaty z 20 maja 1879[5]. W 1879 w sposób faktyczny dokonano definitywnego odseparowania tej placówki od C. K. Gimnazjum Franciszka Józefa[5]. Pierwszy rok szkolny w samodzielnym gimnazjum rozpoczęto 1 września 1879, od tego czasu szkoła była prowadzona w zabudowaniach bernardyńskich oraz w kamienicy przy ul. Łyczakowskiej 3, wynajmowanej przez H. Zagórskiego, później w innym budynku pod numerem 10 tej ulicy[1][6]. W 1880 w szkole uczyło się 569 uczniów w 14 oddziałach[7].
15 września 1890 został poświęcony nowo wybudowany gmach gimnazjum, położony w dzielnicy Na Bajkach (późniejsza VI) przy później nazwanej ulicy Józefa Nikorowicza[8]. W tym czasie w szkole uczyło się około 800 gimnazjalistów[9]. Wobec przepełnienia liczby uczniów (w 1898 było 864 gimnazjalistów) dokonano wydzielenia wszystkich oddziałów „b” z klas i utworzenia z nich „Oddziału równorzędnego VI gimnazjum”, od 1 września 1898 prowadzonego osobno w siedzibie gimnazjum (dotychczasowe oddziały „a” do „f” działały nadal w macierzystym IV Gimnazjum)[10][11][9]. Wobec tego w jednym gmachu działały dwa podmioty szkolne[9]. W roku szkolnym 1908/1909 w IV Gimnazjum było 1217 uczniów w 26 oddziałach, zaś liczba nauczycieli wynosiła 53 – tym samym gimnazjum było największą szkołą na obszarze Austro-Węgier[12].
W 1900 wśród uczniów gimnazjum powstały pierwsze drużyny piłkarskie (ich założycielem był nauczyciel gimnastykiEugeniusz Piasecki), a w 1904 drużyny uczniowskie przyjęły oficjalną nazwę „Klub Gimnastyczno-Sportowy uczniów IV-ego Gimnazjum”, który były zalążkiem klubu piłkarskiego Pogoń Lwów[13].
W związku narastającym przepełnieniem w 1909 oddziały równorzędne IV Gimnazjum zostały ulokowane w osobnej lokalizacji przy ulicy Chocimskiej[12], po czym w 1914 została utworzona filia IV Gimnazjum, która ostatecznie od 1921 działała jako samodzielne IX Państwowe Gimnazjum im. Jana Kochanowskiego we Lwowie[2].
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości władze II Rzeczypospolitej utrzymały typ klasyczny działania szkoły i w 1920 nadały IV Gimnazjum patronat „Jana Długosza”[9][1][2]. Jednocześnie w 1920 dotychczasowa filia została przekształcona w IX Gimnazjum, ostatecznie od 1921 funkcjonujące jako samodzielna jednostka[16][2]. Szkoła mieściła się pod adresem ulicy Józefa Nikorowicza 2 (lata 20. i do 1939)[1][17] (według późniejszych relacji z lat 30. pod numerem 4[18]; obecnie ulica Nikorowicza to ulica Profesorśka[19]). W 1926 w gimnazjum prowadzono osiem klas w 13 oddziałach, w których uczyło się 458 uczniów wyłącznie płci męskiej[1].
W dniach 22-24 czerwca 1928 odbył się uroczystości jubileuszu 50-lecia IV Gimnazjum[20]. Z tej okazji została wydana Księga pamiątkowa 50-lecia Gimnazjum im. Jana Długosza we Lwowie, opublikowana pod redakcją Władysława Kucharskiego[2].
W 1958 odbył się w Krakowie Zjazd z okazji 80-lecia istnienia gimnazjum (uczestniczyło w nim trzech żyjących profesorów i niespełna 100 absolwentów)[18]. W 1983 odbył się zjazd abiturientów z roku 1933 w 50. rocznicę ich matury[18].
↑Rudolf Wacek, Tadeusz Dręgiewicz, Marian Kobiak, Stanisław Polakiewicz: Księga Pamiątkowa Lwowskiego Klubu Sportowego »POGOŃ«. Lwów: LKS Pogoń, 1939, s. 6.