Bnin (Kórnik)

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Bnin

Bnin

Osiedle Kórnika
Barokowy ratusz w Bninie
Herb
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	poznański
Gmina	Kórnik
Miasto	Kórnik
Prawa miejskie	1395–1934
W granicach Kórnika	31 grudnia 1960
SIMC	0970939
Populacja (2009) • liczba ludności	2380
Położenie na mapie Kórnika Bnin
Położenie na mapie Polski Bnin
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Bnin
Położenie na mapie powiatu poznańskiego Bnin
Położenie na mapie gminy Kórnik Bnin
52°13′53″N 17°05′46″E

Bnin – południowa część miasta Kórnik, nad Jeziorem Bnińskim i Jeziorem Kórnickim.

Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1395 roku położone było w XVI wieku w województwie kaliskim^[1].

Bnin był do 1934 roku osobnym miastem, a w latach 1934-60 wsią. 31 grudnia 1960 został włączony w granice Kórnika.

Historia

W latach 1395–1934 Bnin był miastem. W latach 1314–1793 (do II rozbioru Polski) Bnin leżał w województwie kaliskim^[2].

W czasie wojny trzynastoletniej Bnin wystawił w 1458 roku 3 pieszych na odsiecz oblężonej polskiej załogi Zamku w Malborku^[3]. Właścicielem miasta był Andrzej Górka (zm. 1551)^[4]. Przed 1566 rokiem istniał tu zbór luterański, który upadł w 1592 roku^[5].

Do II rozbioru Polski (1793) miasta Bnin i Kórnik leżały w województwie kaliskim; w wyniku rozbioru województwo kaliskie zostało włączone do Królestwa Prus, do prowincji Prusy Południowe.

W latach 1919–1939 w województwie poznańskim w powiecie śremskim. Do 13 czerwca 1934 miasto, kiedy to jako gmina jednostkowa został włączony do nowo utworzonej zbiorowej gminy Bnin, której Bnin (już jako wieś) został siedzibą^[6]. Gminę Bnin zniesiono w 1939 roku podczas okupacji niemieckiej^[7].

Po wojnie gminy Bnin nie reaktywowano, a jej przedwojenny obszar wszedł w skład gminy Kórnik^[8][9]. W związku z kolejną reformą administracyjną Polski, utworzono 5 października 1954 gromadę Bnin z siedzibą w Bninie^[10]. Gromada Bnin utrzymała się tylko do końca 1959 roku; po jej zniesieniu 1 stycznia 1960 Bnin wszedł w skład nowo utworzonej gromady Kórnik-Południe^[11].

31 grudnia 1960 roku z gromady Kórnik-Południe wyłączono miejscowości Bnin i Prowent, włączając je do miasta Kórnika^[12]. Data ta stanowi utratę samodzielności administracyjnej Bnina i ustanowienia dla niego wspólnej administracji z Kórnikiem.

Przestrzennie Bnin nadal pozostaje odrębną jednostką o charakterze miejskim, odległym od Kórnika o 1 km, a specyfika odrębności Bnin względem Kórnika widoczna jest choćby w oficjalnym herbie miasta Kórnika, który składa się z historycznych herbów Kórnika po prawej i Bnina po lewej (kolejność heraldyczna). Z powodów tych od 2005^[13] roku mieszkańcy Bnina starają się o przywrócenie mu praw miejskich:

Warto tu nadmienić, że dyskurs restytucji w Polsce rzadko polega tylko na „byciu miastem” w jakiejkolwiek formie (a więc nawet jako część innego miasta), lecz jest ściśle połączony z aspektami tożsamościowymi (duma, historia, nazwa, dziedzictwo kulturowe, samodzielność), czyli nie tylko z możliwością identyfikowania się mieszkańców jako mieszczan, lecz jako mieszczan konkretnego miasta. Dobrym tego przykładem jest wcześniej wzmiankowany Bnin (fot. 1A), miasto degradowane w 1934 r. i inkorporowane już jako wieś do sąsiedniego Kórnika w 1961 r. Bninianie nie uznają tego faktu jako aktu restytucji miejskości. Dowodem tego są ciągle wznawiane starania o przywrócenie miasta Bnin, i – co ciekawe – nie chodzi tu już nawet o samodzielność samorządową (według lokalnych petycji bninianie są gotowi zrzec się tego zbytku) lecz o samą restytucję historycznej nazwy Bnin, chociażby w trybie jednostki pomocniczej w gminie Kórnik (s. 22)^[14].

Mimo tej aktywności starania bninian nie spotkały się z sukcesem:

Formalne wnioski zostały jednak odrzucone przez MSWiA/MAC w 2005, 2006 i 2012 r., za każdym razem powołując się na pozamerytoryczne ograniczenia formalnoprawno-rozwojowe motywowane twierdzeniem, że dzielenie miast jest „nieracjonalne wobec procesów urbanizacji” (mimo że przyzwolono na to w przypadku 13 innych miast, głównie śląskich w latach 90. XX w.) oraz brakiem prawnej opcji tworzenia dwóch miast w jednej gminie). Tak więc, ironicznie, miastu najbardziej aspirującemu ku restytucji najciężej będzie ją uzyskać (s.90)^[15].

Atrakcje turystyczne

• Ratusz, wzniesiony w poł. XVIII w. w stylu barokowym, piętrowy, na planie prostokąta, dach mansardowy z wysoką wieżą zakończoną iglicą z herbem Działyńskich (Ogończyk).
• Kościół św. Wojciecha, wzniesiony w 1827 (dawniej ewangelicki), wewnątrz m.in. gotycka ośmioboczna chrzcielnica z piaskowca z II połowy XV wieku (uratowana z nieistniejącego kościoła katolickiego, zawalonego 2/3 maja 1942 r.^[16][17]).
• Prowent, zespół zabudowań folwarcznych położony ok. 300 m na południe od zamku. Budynki powstałe w XVIII i XIX w., zgrupowane są przy czworobocznym dziedzińcu. W jednej z oficyn urodziła się Wisława Szymborska i została ochrzczona w dawnym kościele św. Wojciecha w Bninie^[18].
• Szlak turystyczny Osowa Góra - Sulęcinek

Ludzie urodzeni w Bninie

Zobacz też

• Bnińscy
• Górkowie
• Szyja (półwysep)

Przypisy

1. Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 178.
2. Polaszewski L., Szlachta zagrodowa w województwie kaliskim w XVI i XVII wieku, [w:] Rocznik Kaliski 1975, t. 8, s. 240–241.
3. Kodex dyplomatyczny Wielkiej Polski; Codex diplomaticus Majoris Poloniae zawierający bulle papieżów, nadania książąt, przywileje miast, klasztorów i wsi, wraz z innemi podobnéj treści dyplomatami, tyczącemi się historyi téj prowincyi od roku 1136 do roku 1597; zebrany z materyałow przez Kaźmierza Raczyńskiego byłego Generała W. Polskiego i Marszałka nadwornego koronnego przysposobionych; wydany przez Edwarda Raczyńskiego, Poznań 1840, s. 181.
4. Włodzimierz Dworzaczek, Andrzej Górka, w: Polski Słownik Biograficzny, t. VIII, 1959-1960, Wrocław-Kraków-Warszawa, s. 404.
5. Henryk Merczyng, Zbory i senatorowie protestanccy w dawnej Rzeczypospolitej, Warszawa 1904, s. 22.
6. Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 620.
7. Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948, s. 153
8. Archiwum Państwowe w Poznaniu - Akta gminy Bnin
9. Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, PRL, GUS, Warszawa
10. Uchwała Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Śremie z dnia 6 października 1954 r. w sprawie ustalenia liczby członków gromadzkich rad narodowych (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu z dnia 8 października 1954 r., Nr. 16, Poz. 85)
11. Uchwała Nr 13/59 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu z dnia 18 września 1959 r. w sprawie zniesienia i utworzenia niektórych gromad w województwie poznańskim w brzmieniu zatwierdzonym uchwałą Nr 458/59 Rady Ministrów z dnia 27 listopada 1959 r. w sprawie zatwierdzenia uchwał Wojewódzkich Rad Narodowych w Białymstoku, Koszalinie, Poznaniu i Wrocławiu w przedmiocie połączenia, zniesienia i utworzenia niektórych gromad (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu z 18 grudnia 1959 r., Nr. 10, Poz. 116)
12. Dz.U. z 1961 r. nr 13, poz. 63
13. Wnioski o nadanie statusu miasta rozpatrzone negatywnie przez Radę Ministrów.
14. Krzysztofik, R., & Dymitrow, M. (2015). Research on degraded and restituted towns: Overview and state-ofthe-art / Miasta zdegradowane i restytuowane. Istota problemu i zakres badań, [In] Krzysztofik, R., & Dymitrow, M. (Eds.), Degraded and restituted towns in Poland: Origins, development, problems / Miasta zdegradowane i restytuowane w Polsce. Geneza, rozwój, problemy. Gothenburg: University of Gothenburg, ss. 1-3 / 5-36
15. Krzysztofik, R., & Dymitrow, M. (2015). The concept of urbanity in light of the municipal reform in interwar Poland / Pojęcie miejskości w świetle reformy gminnej w Polsce międzywojennej (Eds.), Degraded and restituted towns in Poland: Origins, development, problems / Miasta zdegradowane i restytuowane w Polsce. Geneza, rozwój, problemy. Gothenburg: University of Gothenburg, ss. 61-63 / 65-115
16. Joseph Martin, Rodzina Kapturów: Z Mieczewa do Michigan, tłum. Sylwia Ufnalska mieczewo.com [dostęp 2013-05-22]
17. Kościół p.w. Świętego Wojciecha
18. Jarosław Malesiński Wspomnienie. mieczewo.com. 2012-02-02. [dostęp 2014-08-23].

Linki zewnętrzne

• Bnin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 255 . (1880)
• Bnin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 167 . (1900)