11 Korpus Zmechanizowany (ZSRR)

11 Korpus Zmechanizowany

11-й механизированный корпус

Historia
Państwo	ZSRR
Sformowanie	1932 (I formowanie) 1941 (II formowanie)
Dowódcy
Pierwszy	komkor Kasjan Czajkowski
Ostatni	generał major Dmitrij Mostowienko
Działania zbrojne
II wojna światowa
Organizacja
Dyslokacja	Wołkowysk (II formowanie)
Rodzaj sił zbrojnych	Armia Czerwona
Rodzaj wojsk	wojska zmechanizowane
Podległość	Front Zachodni

T-26 – czołg najliczniej występujący na wyposażeniu korpusu

11 Korpus Zmechanizowany (ros. 11-й механизированный корпус) – wyższy związek taktyczny wojsk zmechanizowanych Armii Czerwonej z lat trzydziestych i okresu II wojny światowej.

I formowanie

Korpus został sformowany jesienią 1932 na bazie 11 Dywizji Piechoty Leningradzkiego Okręgu Wojskowego. Pierwszym dowódcą został komkor Kasjan Czajkowski. W 1934 roku Korpus przeniesiono na Daleki Wschód^[1].

Skład korpusu

31 Brygada Zmechanizowana wyposażona w czołgi T-26:

• • trzy bataliony czołgów,
  • batalion piechoty,
  • batalion karabinów maszynowych,
  • dywizjon artylerii,
  • batalion saperów,
  • kompania przeciwlotniczych karabinów maszynowych,

32 Brygada Zmechanizowana wyposażona w czołgi BT:

• • trzy bataliony czołgów,
  • batalion piechoty,
  • batalion karabinów maszynowych,
  • dywizjon artylerii,
  • batalion saperów,
  • kompania przeciwlotniczych karabinów maszynowych,

33 Brygada piechoty (oryginalnie: "Brygada strzelecka karabinów maszynowych”),

• jednostki korpuśne:
  • batalion łączności,
  • batalion rozpoznawczy,
  • batalion chemiczny,
  • batalion saperski,
  • dywizjon artylerii^[1].

Wyposażenie

Na wyposażeniu korpusu znajdowało się:

• około 500 czołgów,
• ponad 200 samochodów pancernych,
• 60 dział^[1].

W 1935 wg etatu korpus powinien liczyć 8200 żołnierzy i mieć na stanie:

• 456 czołgów, w tym:
  • 24 czołgi BT-7A,
  • 310 czołgów BT,
  • 8 BT PTO,
  • 60 T-37,
  • 36 czołgów BCHM-3 z miotaczami płomieni (chemiczne),
  • 18 czołgów BCHM-4 z miotaczami płomieni (chemiczne),
• 8 armat (4 × 122 mm i 4 × 75 mm),
• 1500 samochodów^[2] .

W rzeczywistości 1 marca 1935 roku korpus liczył:

• 618 czołgów, w tym:
  • 254 czołgi T-26,
  • 241 czołgów BT,
  • 92 T-37,
  • 35 czołgów z miotaczami płomieni (chemiczne),
  • 5 czołgów saperskich,
• 15 dział samobieżnych,
• 25 lekkich i 22 średnie samochody pancerne,
• 79 ciągników^[2] .

II formowanie

Korpus formowany od marca 1941 w rejonie Grodna, Sokółki oraz Wołkowyska w Zachodnim Specjalnym Okręgu Wojskowym. Dowództwo Korpusu znajdowało się w Wołkowysku. Korpus formowany na bazie 15 i 25 Brygady Pancernej oraz 9 Brygady Zmotoryzowanej. Do 22 czerwca 1941 roku korpus nie zakończył formowania. W czerwcu 1941 korpus wszedł w skład 3 Armii Frontu Zachodniego.

Dowództwo korpusu

• Dowódca − generał major Dmitrij Mostowienko,
• Komisarz polityczny − Aleksander Andriejew,
• Szef sztabu − pułkownik Semen Muchin,

Skład korpusu

• 29 Dywizja Pancerna,
• 33 Dywizja Pancerna,
• 204 Dywizja Zmotoryzowana,
• 16 pułk motocyklowy,
• 456 samodzielny batalion łączności,
• 64 samodzielny zmotoryzowany batalion inżynieryjny,
• 111 samodzielna eskadra lotnicza.

Wyposażenie

Wg stanu na 1 czerwca 1941 służbę w korpusie pełniło 21 605 żołnierzy i oficerów^[3]

Wyposażenie korpusu w czołgi na dzień 22 czerwca 1941

Jednostka	Wszystkich	KW-1/KW-2	T-34	BT	T-26	Inne (w tym ciągniki na bazie czołgu T-26)
Korpus	241	3	28	44	160*	25
29 DPanc.	66	2	26		22	16
33 DPanc.	118	1	2	44	65	6
204 DZmot.	57				54	3

• 19 czołgów z miotaczami ognia (chemiczne)

Działania bojowe

Od 22 czerwca 1941 korpus toczył walki obronne w rejonie Grodna (Bitwa białostocko-mińska). W związku z zaskoczeniem, jakie stanowił atak niemiecki, korpus nie był w pełni gotowy do działań bojowych wkraczał pojedynczymi zaimprowizowanymi grupami^[4]. W związku z utratą łączności ze sztabem 3 Armii korpus nie wziął udziału w przeciwnatarciu korpusów zmechanizowanych frontu zachodniego na Grodno dnia 23 czerwca. Dopiero 24 czerwca rozpoczął atak na siły niemieckiej 9 Armii, jednak trafiając na przygotowaną obronę, poniósł ciężkie straty. 25 czerwca pozostało w linii jedynie 50 czołgów, w związku z czym korpus rozpoczął odwrót. Równie wielkie były straty w ludziach: w dywizjach pancernych pozostało po 300-400 żołnierzy^[5]. Po rozgromieniu 3 Armii przez Wehrmacht korpus znalazł się w okrążeniu („kocioł białostocki”), praktycznie ulegając zagładzie. 14 lipca 1941 na południe od Bobrujska z okrążenia wyszła kilkusetosobowa grupa pod dowództwem generała Mostowienki^[6].

Zobacz też

• Korpusy zmechanizowane Armii Czerwonej
• Atak Niemiec na ZSRR

Przypisy

1. Bieszanow 2012 ↓, s. 67.
2. Historia 11 Korpusu Zmechanizowanego ↓.
3. Sołonin 2007 ↓, s. 134.
4. Kosim 2009 ↓, s. 92.
5. Sołonin 2007 ↓, s. 138.
6. Sołonin 2007 ↓, s. 139.

Bibliografia

• Sławomir Kosim: Mińsk Białoruski 1941. Warszawa: Wydawnictwo Belona, 2009. ISBN 978-83-11-11444-9.
• Mark Siemiowicz Sołonin: Czerwiec 1941. Ostateczna diagnoza. Poznan: Dom Wydawniczy Rebis, 2007. ISBN 978-83-7818-616-8. (pol.).
• Mark Siemiowicz Sołonin: 22 czerwca 1941 czyli jak zaczęła się Wielka Wojna Ojczyźniana. Poznan: Dom Wydawniczy Rebis, 2007, seria: Historia. ISBN 978-83-7510-130-0. OCLC 750110162. (pol.).
• JanJ. Nikołajuk JanJ., Pierwszy sowiet. Dyslokacja wojsk RKKA i NKWD na "występie białostockim" w przededniu Barbarossy. Militaria nr 4(26), Lublin: Kagero, 2012  (pol.).
• WładimirW. Bieszanow WładimirW., "Nie byliśmy jeszcze całkowicie gotowi ..." (2). Technika Wojskowa Historia. Nr 3/2012, Warszawa: Magnum – X, 2012  (pol.).
• Ленинградский Краснознаменный механизированный История 11-го механизированного (20-го танкового) корпуса /Historia leningradzkiego 11 Korpusu zmechanizowanego (20 Korpusu czołgów). [dostęp 2016-12-06].