10 Armia (ZSRR)

10 Armia

10-я армия

Historia
Państwo	ZSRR
Sformowanie	wrzesień 1939
Rozformowanie	kwiecień 1944
Dowódcy
Pierwszy	komkor Iwan Zacharkin
Ostatni	gen. por. Wasilij Kriuczonkin
Działania zbrojne
II wojna światowa
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	Armia Czerwona
Podległość	Moskiewski Okręg Wojskowy, Zachodni Specjalny Okręg Wojskowy, Front Zachodni
Skład	kilka korpusów strzeleckich, kawaleryjskich i zmechanizowanych

10 Armia (ros. 10-я армия) – związek operacyjny Armii Czerwonej z czasów II wojny światowej

I formowanie

Armia została sformowana we wrześniu 1939 roku w Moskiewskim Okręgu Wojskowym i następnie włączona w skład Zachodniego Specjalnego Okręgu Wojskowego.

Struktura organizacyjna

W czerwcu 1941 roku w skład 10 Armii wchodziły:

• 1 Korpus Strzelecki: 2 Dywizja Strzelecka, 8 Dywizja Strzelecka, 130 i 262 korpuśny pułk artylerii, 1 samodzielna korpuśna eskadra lotnicza, 23 samodzielny batalion łączności, 57 batalion saperów, 38 samodzielny dywizjon artylerii przeciwlotniczej,
• 5 Korpus Strzelecki: 13 Dywizja Strzelecka, 86 Dywizja Strzelecka, 113 Dywizja Strzelecka, 156 korpuśny pułk artylerii, 315 korpuśny pułk artylerii, 5 samodzielna korpuśna eskadra lotnicza, 62 samodzielny batalion łączności, 49 batalion saperów, 47 samodzielny dywizjon artylerii przeciwlotniczej,
• 6 Korpus zmechanizowany: 4 Dywizja Pancerna, 7 Dywizja Pancerna, 29 Dywizja Zmotoryzowana, 4 pułk motocyklowy, 185 samodzielny batalion łączności, 41 samodzielny zmotoryzowany batalion inżynieryjny, 106 samodzielna korpuśna eskadra lotnicza,
• 13 Korpus zmechanizowany: 25, 31 Dywizje Pancerne, 208 Dywizja Zmotoryzowana, 18 pułk motocyklowy, 521 samodzielny batalion łączności, 77 samodzielny zmotoryzowany batalion inżynieryjny,
• 6 Korpus Kawalerii: 6, 36 Dywizje Kawalerii, 1 samodzielny dywizjon łączności, 206 samodzielna korpuśna eskadra lotnicza,
• 9 Mieszana Dywizja Lotnicza: 41 pułk lotnictwa myśliwskiego, 124 pułk lotnictwa myśliwskiego, 126 pułk lotnictwa myśliwskiego, 129 pułk lotnictwa myśliwskiego, 13 pułk lotnictwa bombowców szybkich,
• 66 Osowiecki Rejon Umocniony,
• 64 Zambrowski Rejon Umocniony,
• 155 Dywizja Strzelecka,
• 6 Brygada Artylerii Przeciwpancernej,
• 124 pułk artylerii haubic Odwodu Naczelnego Dowództwa,
• 311 pułk artylerii armat OND
• 375 pułk artylerii haubic OND^[1]

22 czerwca 1941 roku, w dniu rozpoczęcia się operacji „Barbarossa”, 10 Armia była częścią radzieckiego Frontu Zachodniego. Dowódcą Armii był generał major Konstantin Golubiew. W czerwcu 1941 roku Armia została otoczona przez wojska niemieckiej Grupy Armii „Środek” podczas bitwy białostocko-mińskiej i prawie całkowicie zniszczona. Dowództwo armii zostało oficjalnie rozwiązane 5 lipca 1941 roku.

II formowanie

10 Armia została odtworzona 1 października 1941 roku w składzie Frontu Południowego. Formowanie armii nie zostało nigdy zakończone. 17 października dowództwo Armii zostało rozformowane, a oddziały wojskowe przekazane do innych związków taktycznych^[2].

III formowanie

Armia została ponownie sformowana 1 listopada 1941 roku w Nadwołżańskim Okręgu Wojskowym w składzie dziewięć dywizji piechoty i kawalerii, w tym siedem nowo sformowanych. Według źródeł radzieckich były to: 322., 323., 324., 325., 326., 328. i 330. Dywizje Strzeleckie oraz 57. i 75. Dywizje Kawalerii. Dziewięć dywizji zostało sformowanych w ciągu trzech tygodni z rezerwy Moskiewskiego Okręgu Wojskowego i były szkolone przez 12 godzin dziennie. Dotychczasowym dowódcą armii był generał porucznik Filip Golikow. Golikow w książce napisanej w 1967 roku opisywał jak armia zakończyła swoją koncentrację w rejonie Penzy w dniu 8 listopada 1941 roku po 15 dniach szkolenia i 5 dniach budowy pomieszczeń mieszkalnych i innych budynków^[3]. W tym czasie armii brakowało wszystkiego, w tym ubrań zimowych. Większa część żołnierzy była w wieku pomiędzy 30 a 40 rokiem życia, ponad 65% żołnierzy nie posiadało wyszkolenia wojskowego. Na początku armia znajdowała się w rezerwie Stawki, po czym została przydzielona do Frontu Zachodniego w bitwie pod Moskwą. W 1942 roku 10. Armia na środkowym na środkowym odcinku frontu wschodniego, a w 1943 roku wzięła udział w operacji smoleńskiej.

Dowództwo 10 Armii zostało wycofane z Frontu Zachodniego do rezerwy Stawki na początku kwietnia 1944 roku (dyrektywa Sztabu Generalnego z 7 kwietnia 1944 roku). 10 kwietnia armia została przesunięta do Rosławla, gdzie w skład Armii zostały włączone jednostki 81 i 103 Korpusu Strzeleckiego (łącznie 5 dywizji). W tym samym miesiącu dowództwo Armii zostało przeformowane w dowództwo 2 Frontu Białoruskiego. Jednostki wojskowe podległe 10 Armii zostały podporządkowane dowództwu 49 Armii.

Dowództwo armii

Dowódcy:

• komkor Iwan Zacharkin
• gen. mjr Konstantin Gołubiew^[4] (18.03.1941 – 5.07.1941)
• gen. por. Michaił Jefriemow (30.09.1941 – 17.10.1941)^[5]
• gen. por. Wasilij Kriuczonkin

Szefowie sztabu:

• gen. mjr Iwan Iwanow (30.09.1941 – 17.10.1941)^[5]

Przypisy

1. Nikołajuk 2012 ↓, s. 19.
2. Keith E. Bonn: Slaughterhouse: The Handbook of the Eastern Front. Bedford: Aberjona Press, 2005, s. 313.
3. Filip Golikow: W Moskowskoj bitwe. Moskwa: Nauka, 1967, s. 8–51. W: William J. Spahr: Zhukov: The Rise and Fall of a Great Captain. Novato: Presidio Press, 1993, s. 89–91.
4. Plikus (kier.) 1968 ↓, s. 95.
5. Память народа::Подлинные документы о Второй Мировой войне [online], pamyat-naroda.ru [dostęp 2024-05-19] .

Bibliografia

• Jan Nikołajuk. Pierwszy sowiet. Dyslokacja wojsk RKKA i NKWD na „występie białostockim” w przededniu Barbarossy. „Militaria”. 4(26), 2012. Turka: Oficyna Wydawnicza Kagero. 
• Mikołaj Plikus (kier.): 50 lat Armii Radzieckiej. Mała kronika. Warszawa: 1968.

Linki zewnętrzne

• 10 Armia (ros.). [dostęp 14 grudnia 2011].