რუსინული ენა (რუსინ. руска бешеда) — მიაკუთვნებენ სლავურ ენათა ოჯახის აღმოსავლურ ჯგუფს.
რუსინულად საუბრობენ უკრაინაში, სლოვაკეთში, პოლონეთში, უნგრეთში, რუმინეთში და სერბეთში (ვოევოდინა) მცხოვრები რუსინები. ოფიციალური ენის სტატუსი აქვს სერბეთის მხარე ვოევოდინაში, სადაც კომპაქტურად ცხოვრობს 15 000-ზე მეტი რუსინი.
სხვადასხვა დროს იყო რუსინული ენის სტანდარდიზების მცდელობები, თუმცა არსებული რეალობის გამო, - ენის მატარებელთა გეოგრაფიულმა და პოლიტიკურმა დაქსაქსულობამ ხელი შეუშალა ამ სურვილის განხორციელებას.
რუსინული ენის სერბეთსა და ხორვატიაში არსებული დიალექტები მკვეთრად განსხვავდება ამავე ენის კარპატებში არსებული მეტყველებებისაგან.
ამ მიზეზით რუსინულს არცთუ იშვიათად ორ სხვადასხვა ენად, იუგოსლავურ-რუსინულად (ჩირილიცაზე - руска бешеда - ლატინიცაზე ruska bescheda) და კარპატულ რუსინულადაც (русиньскый язык, rusinsky jasyk) მოიხსენიებენ ენათმეცნიერები. რუსინული ენის აღმოსავლურსლავურ ჯგუფს მიკუთვნებენ.
დამწერლობა
რუსინული დამწერლობა ეფუძნება კირილიცას და მოიცავს 36 ასო–ნიშანს (გრაფემას).
| # |
დიდი ასო |
პატარა ასო |
სახელი |
გამოქმა
(IPA) |
გამოთქმა
(ქართულად) |
ტრანსლიტერაცია
(ISO 9) |
Unicode
|
| 1 |
А |
a |
ა |
[a] |
ა |
a |
U+0410 / U+0430
|
| 2 |
Б |
б |
ბე |
[b] |
ბ |
b |
U+0411 / U+0431
|
| 3 |
В |
в |
ვე |
[v] |
ვ |
v |
U+0412 / U+0432
|
| 4 |
Г |
г |
ჰე |
[ɦ] |
ჰ |
h |
U+0413 / U+0433
|
| 5 |
Ґ |
ґ |
გე |
[g] |
გ |
g |
U+0490 / U+0491
|
| 6 |
Д |
д |
დე |
[d] |
დ |
d |
U+0414 / U+0434
|
| 7 |
Е |
е |
იე |
[jie] |
იე |
e |
U+0415 / U+0435
|
| 8 |
Є |
є |
ჲე |
[je] |
იო |
ë |
U+0404 / U+0454
|
| 9 |
Ё |
ё |
jo |
[ʲo] |
იო |
ë |
U+0401 / U+0451
|
| 10 |
Ж |
ж |
ჟე |
[ʒ] |
ჟ |
ž |
U+0416 / U+0436
|
| 11 |
З |
з |
ზე |
[z] [zʲ] |
ზ |
z |
U+0417 / U+0437
|
| 12 |
І |
і |
ი |
[i] |
ი |
i |
U+0406 / U+0456
|
| 13 |
Ї |
ї |
ჲი |
[ji] |
ი |
i |
U+0407 / U+0457
|
| 14 |
И |
и |
ი |
[ɪ] |
ი |
i |
U+0418 / U+0438
|
| 15 |
Ы |
ы |
y |
[ɨ] |
გაგრძელებული ი |
y |
U+042B / U+044B
|
| 16 |
Й |
й |
ი ნესკლადოვაიე
и нескладовае |
[j] |
იი |
j |
U+0419 / U+0439
|
| 17 |
К |
к |
კა |
[k] |
კ |
k |
U+041A / U+043A
|
| 18 |
Л |
л |
ელ |
[ɫ] |
ლ |
l |
U+041B / U+043B
|
| 19 |
М |
м |
em |
[m] |
მ |
m |
U+041C / U+043C
|
| 20 |
Н |
н |
ენ |
[n] ~ [nʲ] |
ნ |
n |
U+041D / U+043D
|
| 21 |
О |
о |
ო |
[o] |
ო |
o |
U+041E / U+043E
|
| 22 |
П |
п |
პე |
[p] ~ [pʲ] |
პ |
p |
U+041F / U+043F
|
| 23 |
Р |
р |
ერ |
[r] ~ [rʲ] |
რ |
r |
U+0420 / U+0440
|
| 24 |
С |
с |
ეს |
[s] ~ [sʲ] |
ს |
s |
U+0421 / U+0441
|
| 25 |
Т |
т |
ტე |
[t] ~ [tʲ] |
ტ |
t |
U+0422 / U+0442
|
| 26 |
У |
у |
უ |
[u] |
უ |
u |
U+0423 / U+0443
|
| 27 |
Ф |
ф |
ეფ |
[f] ~ [fʲ] |
ფ |
f |
U+0424 / U+0444
|
| 28 |
Х |
х |
ხა |
[x] ~ [xʲ] |
ხ |
h |
U+0425 / U+0445
|
| 29 |
Ц |
ц |
ცე |
[ʦ] |
ც |
c |
U+0426 / U+0446
|
| 30 |
Ч |
ч |
ჩე |
[ʧʲ] |
ჩ |
č |
U+0427 / U+0447
|
| 31 |
Ш |
ш |
შა |
[ʃ] |
შ |
š |
U+0428 / U+0448
|
| 32 |
Щ |
щ |
შჩა |
[ʃ] |
შჩ |
šč |
U+0429 / U+0449
|
| 33 |
Ю |
ю |
იუ |
[ʲu] |
იუ |
û |
U+042E / U+044E
|
| 34 |
Я |
я |
ია |
[ʲa] |
ია |
â |
U+042F / U+044F
|
| 35 |
Ь |
ь |
მიაკი ზნაკი
мяккі знак |
/ʲ/ |
|
’ |
U+042C/ U+044C
|
| 36 |
Ъ |
ъ |
მიაკი ზნაკი
мяккі знак |
[d] |
|
’ |
U+042A/ U+044A
|
ასო Ѣ გამოიყენებოდა რუსინულ ენაში 1945 წლამდე.
იხილეთ აგრეთვე
რესურსები ინტერნეტში
სქოლიო
