Na URSS, latinización (en ruso: латиниза́ция, latinizatsiya) foi o nome da campaña durante os anos 1920 e 1930 que pretendía substituír os sistemas de escrita tradicionais para todas as linguas da Unión Soviética por sistemas que usasen o alfabeto latino ou para crear sistemas baseados en escrita latina para linguas que, naquel tempo, non tiña un sistema de escritura.
Desde polo menos 1700, os intelectuais rusos buscaron latinizar a lingua rusa no seu desexo de estreita relación con Occidente.[1]
Os bolxeviques de principios do século XX tiñan catro obxectivos: romper co tsarismo, estender o socialismo por todo o mundo, illar aos habitantes musulmáns da Unión Soviética do mundo e da relixión árabe-islámica e erradicar o analfabetismo mediante a simplificación.[1] Concluíron que o alfabeto latino era a ferramenta adecuada para facelo e, despois de tomar o poder durante a Revolución Rusa de 1917, fixeron plans para realizar estes ideais.[1] Aínda que ao principio o progreso foi lento, en 1926, as repúblicas de maioría turca da Unión Soviética adoptaron a escritura latina, dando un grande impulso aos reformadores da veciña Turquía. Cando Mustafa Kemal Atatürk adoptou o novo alfabeto latino turco en 1928, isto á súa vez animou aos líderes soviéticos a continuar.[2]
Procedemento
Ensino das linguas soviéticas latinizadas aínda en 1934; desde os anos 30 Stalin ordenou abandonar ese proceso
Case todas as linguas turcas, iranianas, urálicas e outras moitas foron romanizadas, o que suman case 50 das 72 linguas escritas da URSS. Tamén existían plans para latinizar o ruso e outras linguas eslavas, pero a finais da década de 1930 cancelouse a campaña de latinización e todas as linguas recentemente romanizadas convertéronse ao cirílico.
En 1929 o Comisariado do Pobo da RSFSR formou un comité para desenvolver a cuestión da romanización do alfabeto ruso, dirixido polo profesor Nikolay Yakovlev (Никола́й Феофа́нович Я́ковлев) e coa participación de lingüistas, bibliógrafos, impresores e enxeñeiros. A Comisión rematou o seu traballo a mediados de xaneiro de 1930. Porén, o 25 de xaneiro de 1930, o secretario xeral Iosif Stalin ordenou deter o desenvolvemento da cuestión da romanización do alfabeto para a lingua rusa.
O 8 de agosto de 1929, mediante o decreto do Comité Executivo Central e do Consello de Comisarios do Pobo da URSS "Sobre o novo alfabeto latinizado dos pobos da lingua escrita árabe da URSS" a transición ao alfabeto latino recibiu estatuto oficial. Comezou a transición a un novo alfabeto de xornais e revistas, editoriais e institucións educativas. En 1930 comezou unha nova etapa de romanización: a transición a un novo alfabeto de pobos doutros grupos lingüísticos.
En total, entre 1923 e 1939, creáronse alfabetos latinos para 50 das 72 linguas da URSS que se escribían. Nas linguas mari, mordovia e udmurta, o uso do alfabeto cirílico continuou mesmo durante o período de máxima latinización.[4]
Non obstante, en 1936, comezou unha nova campaña para traducir ao cirílico todas as linguas dos pobos da URSS, que foi en gran parte completada en 1940 (o alemán, o xeorxiano, o armenio e o yiddish permaneceron non cirilizados na URSS; os tres últimos tampouco foron latinizados). Máis tarde, as linguas polaca, finesa, letoa, estoniana e lituana tamén permaneceron sen cirilizar.
