Linguas esquimó-aleutianas

Mapa das zonas onde se falan linguas esquimó-aleutianas.

As linguas esquimó-aleutianas^[1] forman unha familia de linguas que se falan e son nativas do Canadá (Nunavut, Nunavik, Nunatsiavut), Alasca, Groenlandia e a península de Chukchi, no extremo leste de Siberia. Xeograficamente, as linguas esquimó-aleutianas forman parte das linguas indíxenas de América e están consideradas como unha das familias lingüísticas primarias do mundo. Non teñen relación algunha demostrada con ningunha outra familia de linguas de América do Norte^[2] polo que se cre que representan a última e separada migración prehistórica de persoas dende Asia.

Clasificación da familia

• Aleutiano
  • Dialectos centrais e occidentais: Atkan, Attuan, Unangan e Bering (60–80 falantes)
  • Dialectos orientais: Unalaskan e Pribilof (400 falantes)
• Linguas esquimós ou linguas iupik–inuit
  • Iupik (11 000 falantes)
    • Iupik de Alasca central (10 000 falantes)
      • Iupik de Alasca central (ou Yugtun)
      • Chevak cup’ik (ou Cugtun)
      • Nunivak cup'ig (ou Cugtun)
    • Alutiiq (400 falantes)
      • Koniag alutiiq
      • Chugach alutiiq
    • Iupik de Siberia central ou Yuit (Chaplinon e a illa St. Lawrence, 1 400 falantes)
      • Chaplinski
      • Iupik da illa St. Lawrence (Sivuqaghmiistun)
    • Naukan (70 falantes)
    • Sirenik (extinta) (ás veces considerada como unha póla independente da familia)
  • Inuit (98 000 falantes)
    • Inupiaq ou inupiat (norte de Alasca, 3 500 falantes)
      • Qawiaraq ou inupiaq da península de Seward
      • Inupiatun ou inupiaq do norte de Alasca (incluíndo Uummarmiutun)
    • Lingua inuvialuktun (Canadá occidental, 765 falantes)
      • Siglitun
      • Inuinnaqtun ou Kangiryuarmiutun
      • Natsilingmiutut
    • Inuktitut (Canadá oriental; xunto co Inuinnaqtun, 40 000 falantes)
      • Nunatsiavummiutut (Nunatsiavut, 550 falantes)
      • Nunavimmiutitut]] (Nunavik)
      • Qikiqtaaluk nigiani (Sur de Baffin)
      • Qikiqtaaluk uannangani (Norte de Baffin)
      • Aivilimmiutut (Centro e leste de Nunavut)
      • Kivallirmiutut (Sueste de Nunavut)
    • Groenlandés (Groenlandia, 54 000 falantes)
      • Kalaallisut (Groenlandés occidental, 50 000 falantes)
      • Tunumiit (Groenlandés oriental, 3 500 falantes)
      • Inuktun ou Avanersuaq (arredor 1 000 falantes)

Notas

1. Definición de esquimó-aleutiano, -na no Dicionario de Galego de Ir Indo e a Xunta de Galicia.
2. Steven, Jacobson (1984). Central Yupik and the Schools - A Handbook for Teachers. Alaska Native Language Center. University of Alaska Fairbanks. 

Véxase tamén

Ligazóns externas

• Páxina oficial do Centro de linguas nativas de Alasca (en inglés)