Córdoba é unha cidade andaluza, capital da provincia homónima, situada a beiras do río Guadalquivir e ao pé de Serra Morena. Provén do latínCorduba, e posiblemente dunha anterior fenicia, Qorteba, que viría a significar 'muíño de aceite' para algúns autores [1], ou ben 'cidade boa', a partir de Qart-tuba para outros.[2]
Córdoba na actualidade é un gran referente cultural do sur de Europa, unha das cidades máis atractivas, conservadas e de maior calidade de vida de España. Cun dos cascos históricos máis extensos do mundo, declarado Patrimonio da Humanidade pola UNESCO o 17 de decembro de 1984. Hoxe en día a cidade presenta diversas zonas moi modernas e ben comunicadas referentes da moderna Córdoba do século XXI, destacando a enorme transformación urbana do Plano RENFE e no río Guadalquivir, alén da expansión da cidade cunha gran dimensión urbana e alta calidade de vivenda, aínda que os prezos acadados nos andares dos novos barrios son moi elevados. Foi candidata á capitalidade cultural europea para o ano 2016.
A súa localización á beira do río Guadalquivir e o seu doado acceso aos recursos mineiros de Serra Morena (carbón, chumbo, zinc) responde o porqué dos seus temperáns asentamentos humanos.
No século VIII a.C., no período tarteso antigo, existía xa un núcleo protourbano que ocupaba unha superficie dunhas 50 hectáreas, que exercía certo control e explotación sobre o territorio circundante. Esta función potenciouse durante o período orientalizante, producíndose a urbanización da poboación e certa expansión económica baseada na metalurxia do cobre e a prata, ao confluír as minas de Serra Morena, as terras da campiña e o río Betis. Á explotación dos metais engadiuse a actividade agrícola, que se converteu no alicerce básico da economía a finais do período orientalizante, tras unha crise na minería. Isto traería consigo a colonización de zonas adxacentes.
No século III a. C., co ascenso polo río Betis dos cartaxineses o asentamento recibiu novas influencias exteriores.[3] De feito apareceu o primeiro nome do que se ten constancia histórica: Karduba (contracción de Kart-Iuba). O asentamento foi así bautizado polo xeneral cartaxinés Hamílcar Barca en honor dun xeral númida chamado Iuba, que combateu e morreu nunha batalla na rexión ao redor do ano 230 a.C..
Na súa descrición sobre a Segunda guerra púnicaSilio Itálico incluíu a Corduba (nome outorgado polos romanos á cidade) na lista de aliados de Aníbal describíndoa como decus aurifera terra, mencionando aos caudillos da cidade: Phorcys e Arauricus.
Os romanos conquistárona no -206, trala batalla de Ilipa e chamárona Corduba. No ano -169, o entón pretor Marco Claudio Marcelo fundou, xunto ao asentamento prerromano, unha colonia latina, que foi habitada por poboación patricia orixinaria da mesma Roma,[3] aínda que outros autores adían a súa fundación ata o ano -152, cando Marcelo se retirou a esta cidade para invernar despois de tomar Netobriga (Lusitania).
No ano -113 xa se menciona que existe un foro romano. O asentamento prerromano é aos poucos abandonado e os seus habitantes trasládanse á cidade romana e vaise producindo unha monumentalización da cidade, xa que as casas de adobe son substituídas por calcaria e arenitos. No ano -80 xa se acuñanmoedas nesta cidade.
Xulio César, no ano -49 reuniu en Corduba, que xa era caput provinciae, aos representantes das cidades da Hispania Ulterior. A cidade, considerada conventus, pechara as súas portas ao legado pompeiano Varrón. Este rendeuse alí a César, quen pronunciou un discurso de agradecemento aos seus partidarios. É entón cando plantou o famoso platanus mencionado por Marcial, situado nos xardíns do actual Alcázar dos Reis Cristiáns.
Casio Longino, pretor de César na Hispania Ulterior, sufriu un atentado ao dirixirse á Basílica de Corduba no -48. Aínda que a conxura foi esmagada, trala marcha do gobernador producíronse levantamentos de tropas destacando a actitude ambigua do cuestor M. Marcelo. Longino, en represalia, destruíu as nobilissimae carissimaeque possessiones (agros e aedificia) dos cordubenses situadas ao sur do río.
No ano -46 concédese a Corduba o estatuto colonial por parte dos fillos de Pompeio, pasando a ser denominada Corduba Outeiro Patricia.
O conflito entre cesarianos e pompeianos agravouse no -45. Xulio César asediou a cidade e combateu con Cneo Pompeio Fustulos (fillo de Pompeio o Grande) polo control da ponte debendo retirarse pouco despois cara a Ategua mentres Pompeio invernou en Corduba. Trala batalla de Munda, César asediou de novo a cidade que foi tomada ao asalto, decidindo este castigala coa súa destrución. Na mesma morreron 22.000 cordobeses.
No ano -43, durante a época do triunvirato, Corduba recuperou o seu papel como centro político da Hispania Ulterior, sendo convertida na súa capital.
Na reorganización das provincias hispanas levada a cabo por Caio Octavio Augusto no ano -27, a Hispania Ulterior Baetica queda a cargo do Senado sendo a súa capital a que de novo, será coñecida como Colonia Patricia. Este título, unido a unha "refundación" da cidade e a unha posible deductio, foi concedido no -25. Durante a época de Augusto transformouse a cidade, expandíndose cara ao río, reorganizándose o viario e os espazos públicos como o "foro colonial", construíuse o teatro (coa intervención do propio emperador, os seus representantes e os principais evergetas da cidade (Persini Marii, Annaei), moi relacionados coas explotacións mineiras) e probablemente o anfiteatro. Tamén, coincidindo coa viaxe do emperador se acuñan moedas coa lenda Outeiro patricia.
En época de dominación romana, chegou a posuír máis edificios lúdicos cá propia Roma.
Idade Media
Época visigoda
A inicios da época visigótica, Corduba, xunto a outras cidades da Bética como Híspalis, son practicamente independentes. O rei Axila I profanou a tumba de San Acisclo mártir, motivo polo cal a cidade se rebelou. Durante o levantamento de Atanaxildo, este pediu axuda ao emperador Xustiniano I de Bizancio para derrotar ao rei Axila. Este accedeu a enviarlle un continxente, e acaba ocupando Corduba no ano 550, derrotando a Axila e morrendo o seu fillo na batalla. Os bizantinos tamén ocupan a Bética, co apoio dos seus cidadáns, que ansían volver ao imperio romano, converténdose na provincia Spania do imperio bizantino. Atanaxildo intentou conquistar a cidade no 568, sen éxito.
O rei Leovixildo, no ano 572, aproveitando a guerra que libraba o emperador Xustino II contra os persas, tomou Corduba. Debido a este feito, o prestixio de Leovixildo subiu tanto que por primeira vez un rei visigodo se atreveu a usar os símbolos da realeza: cetro, coroa e manto, acuñando moeda no seu propio nome. Pese a iso a cidade volveu ao pouco tempo a formar parte do imperio bizantino.
Hermenexildo, fillo de Leovixildo e duque da Bética, converteuse ao catolicismo e rebelouse contra o seu pai, de relixión ariana, sendo apoiado no ano 579 por Corduba e outras cidades béticas e do Val do Guadiana. Este foi derrotado en Hispalis no ano 584, refuxiándose en Corduba, que volve ser tomada polos visigodos, onde é apresado polo seu pai e exiliado a Valentia Edetanorum.
A mediados do século VI construíronse monumentos como unha igrexa situada na localización do actual convento de Santa Clara (de forte influencia bizantina), a igrexa dos tres santos (San Fausto, San Xenaro e San Marcial), situada baixo a actual igrexa de Pedro, e a basílica de San Vicente Mártir.
A cidade, por motivos relixiosos (pola forte implantación do catolicismo fronte ao arianismo) e por afinidade ao imperio romano, tardou en aceptar o poder visigodo, o que demostrou mediante numerosas revoltas. Isto provocou unha diminución da súa influencia no reino visigótico, fronte a outras cidades como Hispalis.
Época musulmá
En 716 convértese en capital do emirato de Al-Andalus, crecendo ata atinxir parte da grandeza que tiña na época romana. Máis tarde, baixo o califato Omeia alcanzou o seu máximo apoxeo demográfico (segundo algunhas fontes, máis de 1000000 de habitantes), comercial e cultural. Nesta época terminouse a Mesquita de Córdoba e edificouse a luxosa cidade de Medina Azahara ou Madinat-al-Zahra. No terreo cultural acadouse un grande esplendor, contando, durante o califato de Alhaken II coa maior biblioteca do mundo do seu tempo.
Patios do Palacio de Viana, en Córdoba.
Época cristiá
Cos almohades perdeu a súa condición de capital da Al-Andalus. O que significou o inicio da súa longa decadencia, acentuada cando en 1236 foi conquistada polos cristiáns (Fernando III).
Foi praza forte para a conquista de Granada por parte dos Reis Católicos que estableceron durante varios anos a corte na cidade. Sendo nese tempo cando Cristovo Colón, coñeceu á cordobesa Beatriz Enríquez de Arana, coa que nunca casou, pero que foi nai do seu segundo fillo, Fernando Colón. Cando o almirante partiu en 1492, enviou a Córdoba tamén ao seu fillo Diego, para que o esperase xunto ao seu irmán Fernando e a súa "nai adoptiva" Beatriz.
Desta época tamén sobresae a figura de Gonzalo Fernández de Córdoba o "Gran Capitán".
Idade Moderna
Nesta época e debido a diversas epidemias, secas, e malos gobernantes na cidade, perdeu gran parte do seu mentalidade loitadora e aberta, o que foi caldo de cultivo para o derrotismo, ás veces chamado erroneamente senequismo, que aínda aflora nos nosos días.
O adiantado Xerónimo Luís de Cabrera, conquistador de novas terras americanas, cumpriu coa promesa feita á súa esposa, cordobesa, bautizando co nome de "Córdoba de la Nueva Andalucía" á mediterránea praza forte por el fundada á beira do río Suquía con próximas montañas en 1573, hoxe segunda cidade do país e prestixiosa sede universitaria e cultural da Arxentina.
Idade Contemporánea
Esta decadencia terminou a principios do século XX coa recuperación demográfica, aínda que non foi correspondida por unha verdadeira recuperación económica. Tendencia que non cambiou ata mediado o século coa aparición de movementos culturais importantes que foron abrindo, aos poucos, a forma de pensar da poboación.
Clima
Ten un clima mediterráneo continentalizado, con influencias atlánticas. Os invernos son suaves, aínda que con algunhas xeadas e os veráns moi calorosos, con importantes oscilacións térmicas diarias e temperaturas máximas que son as máis altas de Europa, excedéndose tódolos anos os 40º en varias ocasións. As precipitacións concéntranse nos meses máis fríos, debido á citada influencia atlántica, presentando unha forte seca estival e superando os 500 mm anuais.
Desde xullo de 2008, a cidade divídese en 10 distritos administrativos, coordinados por Xuntas Municipais de Distrito, que á súa vez se subdividen en barrios.
.svg)
