O arianismo[1] foi unha doutrina cristolóxica desenvolvida por Ario de Alexandria no século IV, negaba que Cristo e Deus fosen da mesma natureza e vía o Fillo como un ser divino creado polo Pai, a primeira das criaturas vindas ao mundo pola vontade de Deus, pero inferior a el. Negaba, polo tanto, a "consustancialidade" do Pai e do Fillo. O Primeiro Concilio de Nicea (325) condeouno como unha herexía, despois de moitas discusións, pero sobreviviu entre os xermanos ata o século VIII.
Historia
O arianismo estendeuse rapidamente por Alexandría e foi condenado en principio polo sínodo alexandrino de 321. Ario non o aceptou e pasou a Palestina, onde gañou a Eusebio de Nicomedia e Eusebio de Cesarea. No Primeiro Concilio de Nicea condenouse o arianismo e desterrouse a Ario, se ben en 328 o emperador Constantino, que o convocara, foi convencido por Eusebio de Cesarea de revogar o desterro.
En 335 os arianos celebraron un sínodo en Tiro que depuxo ao bispoAtanasio de Alexandría e reformulou, suavizándoas, algunhas das súas posicións. O sucesor de Constantino, Constancio, apoiou o arianismo e permitiu o acceso ao patriarcado de Constantinopla de Eusebio de Constantinopla. Porén, o Concilio de Sárdica (343), presidido por Osio, retornou ao Credo de Nicea e o arianismo declinou. Se, no entanto, en Occidente, o arianismo foi combatido por Constante, entre 351 e 355 celebráronse tres sínodos favorábeis (Sirmio, Arles e Milán), baixo a protección de Constancio. Este chegou a desterrar ao papa Liberio entre 356 e 358, onde asinou unha fórmula doutrinal ambigua. Algo semellante aconteceu nos sínodos de Rímini (occidente) e Seleucia (oriente) de 359. Coa morte de Constancio en 361 os arianos fragmentáronse e prevaleceu a ortodoxia de Nicea. O emperador Teodosio I perseguiu duramente os arianos a partir da publicación do seu edicto en 380.
