سَنَندَج (تلفظراهنما·اطلاعات (سنه‌دژ، به کردی: سنه[۱۱]) مرکز استان کردستان و بیستمین شهر بزرگ ایران است. این شهر در غرب ایران قرار گرفته‌است. سنندج در ارتفاع ۱۵۰۰ متری از سطح دریا و در منطقهٔ کوهستانی زاگرس واقع شده و آب و هوایی معتدل و کوهستانی دارد. این شهر از سوی غرب به کوه آبیدر، از شمال به کوه شیخ معروف از جنوب به کوه سراج‌الدین و از شرق به کوه خاتون شیشه‌رێ و گردنه لیلاخ محدود شده‌است و در منطقه‌ای به وسعت ۹۵/۷۶۴ هکتار گسترده‌است.[۱۲]
جمعیت این شهر بر اساس برآورد سال ۱۴۰۰خورشیدی، ۵۵۰٬۰۰۰ نفر بوده‌است.[۴]
سنندج به عنوان یکی از پایتخت‌های موسیقی جهان معرفی شده‌است[۱۳][۱۴] پایتخت نوروز جهان[۱۵][۱۶][۱۷]شهر خلاق موسیقی[۱۸][۱۹] شهر مساجد[۲۰] شهر هزار تپه و پایتخت کتاب ایران شناخته می‌شود.[۲۱][۲۲] سنندج در جمع ۲۴۵ شهر شبکهٔ شهرهای نوآور جهانی یونسکو و همچنین ۲۸ شهر نوآور موسیقی جهان نیز قرار دارد.[۲۳][۲۴]
سنندج به لحاظ موقعیت جغرافیایی و فعالیت‌های شهرسازی عصر صفوی و قاجار، از بافت شهری سنتی با ارزشی برخوردار است که سازه‌های مسکونی و عام‌المنفعهٔ متعددی مانند حمام، مساجد و بازار در آن باقی مانده‌است؛ این شهر دارای محدودهٔ بافت تاریخی-فرهنگی با گستردگی‌ای برابر ۱۲۰ هکتار است.[۲۵][۲۶]
در این شهر، زبان کردی اردلانی به‌عنوان زبان گفتاری و زبان فارسی به‌عنوان زبان آموزش و مکاتبات رسمی، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نام
شهر سنندج را به علت واقع شدن در دامنهٔ کوه آبیدر، در گذشته سنه می‌خواندند و چون دژ آن از لحاظ نظامی اهمیت زیادی داشته، آن را سنه‌دژ (دژی در پای کوه) می‌نامیدند که کم‌کم به سنندج بدل شد. ژاک دمورگان که در اواخر پادشاهی ناصرالدین‌شاه به ایران آمده، همه‌جا از این شهر با نام سنه یاد کرده‌است.[نیازمند منبع]
مردمان بومی سنندج، این شهر را «کورسان» می نامند.
خود کردها سنندج را «سنه» می‌خوانند و نام اصلی آن گویا همین بوده‌است؛ اما بعد از بنای برج و باروی حکومتی آن را «سنه‌دژ» گفته‌اند که سنندج تحریف و تعریبی از آن است. برخی معتقدند که اصل آن «سانان دژ» بوده به معنی قلعه و محل سانها، زیرا سان در لهجه کردی گورانی، معنی سلطان می‌بخشد چنان‌که «کانی سانان» نیز به معنی محل سلاطین است.[۲۸]
سابقهٔ سکونت در محل کنونی شهر سنندج (سنه یا سنه‌دژ) به گذشته‌های دور بازمی‌گردد. با این وجود شهر جدید سنندج در دورهٔ صفوی و در روزگار شاه‌صفی در سال ۱۰۴۶ هجری قمری توسط سلیمان‌خان اردلان پایه‌گذاری شده‌است.
نام سنه به احتمال زیاد از ریشهٔ اوستایی گرفته شده‌است. تا پیش از دورهٔ قاجار از این شهر به‌عنوان سنه یاد می‌شده‌است اما پس از این دوره به سنندج تغییر نام یافت.[۲۶][۲۹][۳۰][۳۱][۳۲][۳۳]
تاریخچه‌ای از منطقهٔ سنندج
دژ سنندج در زمان گذشتهدور نمای سنندج در دوران قاجار(عکس از آرشیو سایه کاخ گلستان)
پس از نابودی دژ حسن‌آباد در سال ۱۰۴۶ هجری قمری در زمان حکومت شاه‌صفی، سلیمان‌خان اردلان پسر تیمورخان اردلان از بستگان مورد اعتماد شاه‌صفی به کردستان آمد، مرکز ایالت کردستان را از حسن‌آباد به سنندج انتقال داد و شهر سنندج را در محل روستای سینه پی نهاد و دژ حکومتی را بر بالای تپه‌ای به بلندای ۲۰ متر در کنار روستای سینه (که امروزه به باشگاه افسران معروف است) ساخت و در بیرون و پیرامون دژ؛ خانه، گرمابه، بازار و مسجدی ساخت و رشته کاریزی نیز در دشت «سرنوی» پی نهاد و آب آن را به شهر و میان دژ آورد. دژی را که «سلیمان‌خان» بنا نهاد «سنه‌دژ» نامیدند که بر اثر گذشت زمان و تلفظ‌های گوناگون به «سنه‌دج» و سپس «سنندج» دگرگون شد. سازهٔ اصلی آن از زمان خسروخان اول تا امان‌الله‌خان اول طول کشید. حسنعلی‌خان اردلان، والی سنندج در سال ۱۱۱۶ هجری قمری درمیان دژ حکومتی چند تالار و عمارت بنا می‌کند و سپس مسجد و مدرسه‌ای بزرگ در شهر سنندج بر پا می‌کند که دو منار بلند داشته‌است. این دو منار یکصدسال پابرجا بود تا اینکه «امان‌الله‌خان اردلان» والی کردستان که مردی سخت مذهبی و تندرو بود، آن را ویران کرده و به جایش مسجد و دو منار و باغی به نام فردوس ساخت.
آب و هوای شهر سنندج سرد و نیمه خشک و متمایل به مرطوب است. در فصل بهار و تابستان هوای معتدل دارد. متوسط دمای سنندج در بهار ۱۵٬۲۰، در تابستان ۲۵٬۲۰، در پاییز ۸٫۴۰ و در زمستان ۳٫۲۰- درجهٔ سانتی‌گراد است. حداکثر دمای ثبت شده در تیر ماه حدود °۴۴ و حداقل آن در دی ماه، °۳۱٫۰- درجهٔ سانتی‌گراد است. بارندگی سالانه به‌طور متوسط ۵۰۰ میلی‌متر بوده و حداکثر روزانه، ۷۷ میلی‌متر است.
لهجه رایج در استان کردستان گویش سورانی لهجه اردلانی است که در سنندج و شهرهای اطراف رایج است اما مکریانی گویش دیگر از کردی است که در شهرستان‌های پیرانشهر، مهاباد، بوکان، بانه، سردشت، و اشنویه، تکاب ، شاهین دژ ، نقده(مکریان) رایج است. دین مردم سنندج اسلام و پیرو مذهب تسنن از شاخه شافعی می‌باشند. اقلیت‌های مسیحی (کاتولیک) و کلیمی نیز وجود داشته که طی چند سال گذشته از کشور مهاجرت کرده‌اند.
جمعیت شهر اکنون بترتیب متشکل از چم‌شاری‌ها (قشلاخی‌ها)، لیلاخی‌ها، سارالی‌ها، کامیارانی و اورامی‌هاست.
در گذشته ارمنی‌ها و آشوری‌ها نیز در این شهر زندگی می‌کردند اما با گذشت زمان از سنندج مهاجرت کردند.
مدارس آلیانس در سال ۱۳۱۶ هجری قمری در سنندج مانند شهرهای همدان، اصفهان، شیراز و کرمانشاه که بیشترین تعداد یهودیان را داشتند، تأسیس شدند.[۳۴] یک محله کامل برای یهودیان وجود داشته و قسمت اعظم تجارت منطقه را در دست داشتند. در زمان‌های قدیم، ۳ یا ۴ کنیسه وجود داشت ولی هم‌اکنون دو کنیسه فعال است. یک کنیسه قدیمی هم در سنندج وجود دارد که در حدود ۱۵۰ سال قدمت دارد.
در کنیسه سنندج، می‌توان قدیمی‌ترین نُسَخِ سفر تورات را یافت، که ناب‌ترین پوست آهو را دارا است و جوهر آن از جوهر چینی است. شغل یهودیان قدیمی در سنندج، پارچه‌فروشی و خرازی بوده‌است.
همچنین، بعضی از بناهای قدیمی سنندج، کار یهودیان قدیمی سنندج است.[۳۵][۳۶]
عشایر کرد پراکنده در سنندج شامل کومالی، جاف، مندمی، گلباخی (گلباغی)، شیخ اسماعیلی، پیرپیشه، تامازتوزا، کوراکا، لالا، محمود جبرئیلی، بالی‌وند، دراج، بوراکا، ساکور، لوری کلاه کر، گیو گاش و خه‌ررات هستند.[۳۷]
جمعیت شهر سنندج در سال ۱۳۳۵ برابر با ۴۰٬۶۴۱ نفر با ۷٬۹۰۰ خانوار بوده‌است.[۳۹] در سال ۱۳۴۵ جمعیت شهر به ۵۴٬۵۷۸ نفر و ۱۵٬۱۰۶ خانوار رسیده‌است. نرخ رشد جمعیت در این دوره ۲٫۹۹ درصد بوده‌است که در مقایسه با نرخ رشد سایر مراکز استانها در کشور نرخ رشد بالایی می‌باشد.
بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵ خورشیدی، جمعیت شهر سنندج در این سال بالغ بر ۳۳۱٬۴۴۶ نفر بوده که از این تعداد ۱۷۱٬۷۲۳ نفر مرد و ۱۷۱٬۷۲۳ نفر زن بوده‌اند. همچنین تعداد خانوارهای ساکن این شهر، ۸۱٬۳۸۰ خانوار بوده‌است.[۴۰]
جمعیت شهر سنندج در سرشماری‌ها از سال ۱۳۳۵ به بعد به صورت زیر بوده‌است.[۴۱][۴۲]
دین مردم سنندج اسلام با مذهب سنیشافعی است.
در این شهر هنوز تعداد اندکی از یهودیان به جا مانده‌اند. همچنین مهاجران اهل تشیع (کمتر از ۵٪ جمعیت سنندج) از شهرهای بیجار، قروه، کرمانشاه و… به این شهر آمده‌اند.[۴۴]
فرهنگ و هنر
برخی از مکان‌های مهم شهر سنندج، شامل: مسجد دارالاحسان (مسجد جامع)، عمارت سالار سعید (موزه سنندج)، عمارت آصف وزیری (خانه کرد)، میدان آزادی سنندج، نقش برجسته سنندج، نمایی از آبیدر، پارک ملت سنندج
ثبت جهانی در یونسکو
بر اساس اعلام شهرداری سنندج در تاریخ ۹ آبان ۱۳۹۸ این شهر به‌عنوان یکی از شهرهای خلاق بخش موسیقی از سوی یونسکو به ثبت جهانی رسید.[۴۵][۴۶][۴۷]
جشن‌ها
مردم سنندج نیز مانند دیگر مردمان کُرد جشن‌های چهارشنبه سوری و نوروز را به نام یک جشن ملی و باستانی جشن می‌گیرند.[۴۸]
روز سنندج یا روز سنه (به کردی: ڕۆژی سنه) برابر با ۶ اردیبهشت هر سال است. این روز سالروز دستور شاه صفی مبنی بر ساخت شهر سنندج توسط حاکم کردستان سلیمان خان اردلان است.[۴۹]
شورای فرهنگ عمومی استان کردستان در سال ۱۳۹۷ نام‌گذاری این روز را به نام «روز سنه» (روز سنندج) تصویب کرد و نخستین مراسم در بزرگداشت آن در ۶ اریبهشت ۱۳۹۷ برگزار شد.[۵۰]
نمایش فیلم در سنندج پیش از افتتاح رسمی نخستین سالن، از سال ۱۳۲۰ در مکان «باغ ملی» (سه راه طالقانی کنونی) با دستگاه آپارات سیار بر روی زمین و بدون صندلی در کنار حوض باغ ملی آغاز شد. نخستین سینمای رسمی سنندج، «سینما فردوسی» بود که در زمین باشگاه قدیم ارتش (بان باشگاه) با آپارات زغالی، در سالنی با ظرفیت ۲۰۰ نفر، به نمایش فیلم‌های هندی و مصری به صورت صامت می‌پرداخت. قیمت بلیط این سینما تنها یک ریال بود.[۵۱]
یک جشنواره سالانه موسیقی و اختصاصی برای ساز کوبه‌ای دف است که دبیرخانه دائمی آن در شهر سنندج قرار دارد.[۵۲] این جشنواره از سال ۸۴ به صورت استانی کار خود را شروع کرد، در سال ۸۶ به صورت سراسری ادامه یافت اما در نیمه دولت اول محموداحمدی‌نژاد تا پایان دولت دوم وی حمایت از جشنواره قطع شد که این خود باعث توقف جشنواره شد، در سال ۱۳۹۳ جشنواره احیا شد و توانست به کار خود ادامه دهد.[۵۲] هفتمین دوره جشنواره در سال ۱۳۹۶ به یک جشنواره بین‌المللی تغییر یافت.[۵۳][۵۴]
شهر سنندج دارای ۱۱ هتل می‌باشد[۵۹] که یک هتل در حال ساخت ۵ ستاره به نام هتل بین‌المللی لاله دارد؛ که در بام سنندج و در آبیدر و رو به شهر در حال ساخت است.
همچنین سنندج دارای یک هتل چهار ستاره به نام هتل شادی است که با تمامی امکانات رفاهی و گردشگری آماده پذیرایی و استقبال از گردشگران داخلی و خارجی است.
موزه‌ها
موزه سنندج (عمارت سالار سعید)، خیابان امام خمینی. معماری و ساخت این ساختمان موزه خود نشان از معماری عصر قاجاریه دارد. زیر زمین موزه به شکل حوض خانه ساخته شده و دارای سقف گنبدی شکل با تزیینات و آئینه کاری است و در همین قسمت شاه نشین و حوض سنگی به شکل شش ضلعی ساخته شده‌است. جالب‌ترین قسمت موزه ارسی بزرگ تالار است که ۴سال صرف ساختن آن شده‌است. موزه سنندج بخش باستان‌شناسی و مردم‌شناسی است که در بخش باستان‌شناسی آن اشیای دوره‌های مختلف از ماقبل تاریخ تا دوره قاجار نگهداری می‌شود. در میان اشیای پیش از تاریخ، بخش پیه‌سوزهای مکشوفه از بانه بسیار قابل توجه هستند.
موزه تاریخ طبیعی، خیابان فلسطین. این موزه وابسته به آموزش و پرورش استان کردستان می‌باشد. موزه در برگیرنده پیکره جانوران گوناگون منطقه کردستان است که به صورت علمی تاکسیدرمی (خشک) شده و در ویترین‌های مخصوص به نمایش درآمده‌اند.[۶۰][۶۱]
مشهورترین و تاریخی‌ترین بازارهای سنندج عبارت اند از بازارتاریخی سنندج و بازار سرتپوله.
بازار سنندج در دو طرف خیابان انقلاب قرار گرفته و در سال ۱۰۴۶ ه.ق هم‌زمان با مرکزیت شهر سنندج به‌عنوان مرکز حکومت اردلان‌ها ساخته شده‌است. پلان این بازار به صورت مستطیل بزرگی است که در اثر خیابان کشی دوران حکومت پهلوی به دو بخش تقسیم شده و بخش شمالی آن بازار سنندجی است و بخش جنوبی آن بازار آصف نام گرفته‌است.[۶۲]
مردم سنندج، عید فطر و عید قربان و میلاد پیامبر را به عنوان اعیاد مذهبی، جشن می‌گیرند.
از دیگر جاذبه‌های شهر سنندج مراسم عرفانی دراویش می‌باشد که به صورت هفتگی در برخی تکایای آن اجرا می‌گردد و گردشگرانی از این مراسم دیدن می‌نمایند.
در استان کردستان دو فرقه عمده تصوف وجود دارد: قادریه و نقشبندیه[۶۷]
اماکن تفریحی
جاذبه‌های طبیعی
استان کردستان از طبیعتی زیبا برخوردار است و جنگل بخشی از زیبایی‌های استان را شکل بخشیده‌است. جنگل‌های استان در اطراف شهرهای بانه و مریوان واقع شده و بعد از جنگل‌های شمال کشور در درجهٔ دوم اهمیت قرار دارد. معروف‌ترین درختان جنگلی این جنگل‌ها بلوط، گلابی، زبان گنجشک (ون)، گردو، سیب وحشی، پسته وحشی، زالزالک، آلبالو جنگلی، بادام تلخ، افرا و درخت‌هایی مانند گز و بید وحشی در کنار رودخانه‌است. از جاذبه‌های طبیعی می‌توان جنگل‌های اطراف سنندج که مساحت آن حدود ۷۸٬۰۰۰ هکتار است و در جنوب سنندج واقع شده‌اند، پارک جنگلی آبیدر، پارک ملت نام برد.
باغ‌سازی نزد ایرانیان سابقه دیرینه‌ای دارد. در این میان چهار باغ به خاطر چهار عنصر مقدس و گردونه زندگی، از اهمیت خاصی برخوردار بود.
باغ‌سازی در کردستان به دلیل علاقه‌مندی والیان کردستان به سبک معماری ایرانی و باغ‌سازی ایرانی، رونق و گسترش یافت. از چندین چهار باغ، اکنون فقط نام برخی از آن‌ها در کردستان باقی مانده‌است برخی از .. باغ‌های این شهر.. عبارت است از باغ امیریه، باغ امانیه وچهارباغ خسروآباد که یکی از زیباترین چهار باغ‌هایی که در ایران پس از چهار باغ اصفهان ساخته شد بود. این باغ که دقیقاً به وسیلهٔ چهار خیابان به چهار قسمت تقسیم شده بود، تا حدود سال ۱۳۴۵ نیز موجود بود، اما شهرسازی جدید موجب شد تا به جای آن خانه‌هایی که اکنون پیرامون این عمارت وجود دارند، احداث شوند. جز درختان پیرامون عمارت و جوی آب مرکزی، دیگر عناصر چهار باغ از بین رفته و بسیاری از درختان و حوضچه‌ها نابود شده‌اند.
قلل مرتفع
به علت کوهستانی بودن منطقه هر ساله تعداد بسیاری از کوهنوردان به قلل مشهور و مرتفع سنندج صعود می‌نمایند.
مهم‌ترین قلل این شهرستان عبارتند از: آبیدر، سلطان سراج الدین، آوالان در جنوب سنندج، خاتون شیشه‌ڕێ در شرق سنندج (گردنه لیلاخ) شاه نشین در ژاوه رود، کوه کوچک در جنوب غربی و کوه چرخ لان در جنوب غربی سنندج.[۶۷]
مجموعه پارک تفریحی آبیدر
نمای شهر سنندج و پارک آبیدر در سال ۲۰۱۵ و ۲۰۲۲
این مجموعه در غرب سنندج و در انتهای خیابان آبیدر بر دامنه کوه آبیدر قرار گرفته‌است. شهر سنندج از فراز این پارک چشم‌انداز بسیار زیبائی دارد. چندین باغ و چشمه طبیعی در این پارک وجود دارد. یکی از بزرگترین باغ‌های این مجموعه باغ امیریه می‌باشد که دارای سینما نیز می‌باشد. این مجموعه از قدیم‌الایام تفریحگاه مردم سنندج بوده و کوه آبیدر دارای محبوبیت خاصی میان مردم است.[۶۸] مجسمه‌ای در یادبود مقاومت مردم کردستان در جنگ در پارک آبیدر ساخته شده‌است که از آثار هادی ضیاءالدینی است. این مجسمه پدری کُرد را نشان می‌دهد که دو فرزندش را در آغوش کشیده و رو به سوی شهر سنندج دارد. این مجسمه ۱۵ متر ارتفاع دارد و بر روی فونداسیونی به ارتفاع ۷ متر قرار گرفته‌است و بلندترین مجسمهٔ ایران به‌شمار می‌آید.[۶۹][۷۰]
بزرگترین سینمای روباز جهان
سینمای پارک امیریه دامنه کوه آبیدر با پرده‌ای در ابعاد ۱۲×۲۵ متر، بزرگترین سینمای روباز جهان محسوب می‌شودو درفصل تابستان به ویژه، هزاران نفر از مردمانی که برای گردش به دامنه کوه آبیدر می‌روند می‌توانند بیننده فیلم‌های سینمایی و سایر برنامه‌ها در این سینما باشند.[۷۱]
سینمای روباز آبیدر
سد وحدت
از دیگر جاذبه‌های سنندج می‌توان به سد وحدت اشاره کرد.[۷۲]
محله‌ها
از محلات رسمی شهری سنندج می‌توان به پل بند (نظام‌آباد)، چهارباغ، تازآباد، سرتپوله، آغه زمان، قطارچیان، قلعه چهارلان، میدان اقبال، پادگان، اکباتان، عباس‌آباد، پردیس، مردوخ، شالمان، تختی، شهرک بهاران، پاسداران (۶ بهمن)، کلکه جار، جار نصرالله‌خان، مبارک‌آباد، جورآباد بالا و پایین، تقتان، شریف‌آباد، بردشت، گریاشان، گلشن، سپور آباد، پیرمحمد و بهارمست اشاره کرد.[۷۳]
از سایر محلات شهر که بعدها و با گسترش شهر به سنندج پیوستند می‌توان به فرجه، حاجی‌آباد، چم حاجی نسه، تپه شیخ محمد باقر، گردی گرول، غفور (زورآباد پیشین)، تقتقان، کانی کوزله، کمربندی، شهدا (فرح) و عباس‌آباد اشاره کرد.[۳۳]
سیاست
دفتر نمایندگی وزارت امورخارجه
در تاریخ ۰۲–۰۷–۱۳۹۲ دفتر نمایندگی وزارت امور خارجه در سنندج به افتتاح رسید.[۷۴]
این دفتر در محله مبارک آباد سنندج در خیابان جمیل شهسواری واقع شده‌است.[۷۴]
شهرداری سنندج، مؤسسه عمومی غیردولتی است که در ۱۳۰۰ خورشیدی با نام بلدیه ایالت کردستان، تأسیس شد و اداره شهر سنندج را به عهده دارد. مسئولیت اداره این سازمان با شهردار سنندج است که پیش از این با حکم وزیر کشور ایران منصوب می‌گردید اما اکنون از طریق آرای شورای شهر سنندج انتخاب می‌شود. ساختمان شهرداری سنندج اولین ساختمان شهرداری سنندج به شیوه مدرن است که در زمان مصدق ساخته شده‌است. شهردار سنندج از مهر ۱۴۰۰، سید انور رشیدی است.[۷۵]
شهرداری سنندج، شامل ۳ منطقه شهری و ناحیه ویژه بهاران است که اداره هر منطقه به عهده شهردار آن منطقه که توسط شهردار سنندج انتخاب می‌شود و با نظارت «معاون امور مناطق» فعالیت می‌کند.
شرکت تراکتورسازی کردستان نیز که در سنندج مستقر است در تاریخ ۱۵/۴/۸۴ به ثبت رسیده‌است و در حال حاضر تراکتورهای موردنیاز استان‌های غرب ایران را تأمین می‌کند.[۷۸]
صنایع کارخانه‌ای نساجی، کفاشی، چرم‌سازی، تولید شیر پاستوریزه، کاغذسازی، تولیدات شیمیایی، تولیدات برق و الکترونیک و فلزی، تولیدات کانی غیر فلزی، فراورده‌های غذایی و داروسازی از جمله صنایع شهرستان سنندج هستند.
در این شهرستان معادن زیادی نیز وجود دارد که به علت مرغوبیت جنبه صادرات دارند.[۷۹]
شهر سنندج یکی از مراکز مهم قالی‌بافی ایران است که قالی‌های آن به صورت بسیار ظریف و تک‌پود با گره متقارن بافته می‌شود.[۸۰]
سد مخزنی وحدت (قشلاق)، که در ده کیلومتری شمال شهر بر رودخانه قشلاق احداث شده و دریاچه وحدت را به وجود آورده‌است و همچنین سد آزاد یک سد سنگریزه ای با هسته رسی است که در ۴۰ کیلومتری غرب سنندج در استان کردستان ساخته شده‌است. آب آشامیدنی اهالی سنندج را تأمین می‌کنند.[۸۱]
مجتمع پتروشیمی کردستان در جاده سنندج- کرمانشاه و در فاصله ۶ کیلومتری سنندج و در مجاورت روستای «سرنجیانه» سنندج واقع است و بزرگترین واحد صنعتی این شهر به‌شمار می‌رود. این مجتمع در اسفند ۹۵ به بهره‌برداری رسید. مجتمع پتروشیمی کردستان، یکی از ۸ مجتمع پتروشیمی‌است که در مسیر خط لوله اتیلن غرب، در استان‌های غربی ایران ساخته می‌شود.[۸۲]
نیروگاه سیکل ترکیبی سنندج شامل چهار واحد گازی و دو واحد بخار با ظرفیت نامی ۹۵۶ مگاوات در هفت کیلومتری این شهر قرارداد.
فرودگاه بین‌المللی سنندج در جنوب شرقی شهر سنندج و در ابتدای جاده سنندج – کرمانشاه قرار گرفته‌است.[۸۳]
پرواز داخلی
در حال حاضر در نوبت صبح روزانه یک پرواز از سنندج به تهران و بلعکس توسط شرکت آسمان و در نوبت بعدازظهر نیز یک پرواز توسط هواپیمایی قشم از سنندج به تهران و بالعکس انجام می‌شود.[۸۴]
پس از ۱۸ سال، راه‌آهن همدان-سنندج در ۱۱ آبان ۱۴۰۲ گشوده‌شد.[۸۵]
پایانه
سنندج دارای دو پایانهٔ مسافربری مرکزی و شمال‌غرب است. در این دو پایانه ۲۴ تعاونی فعال هستند که ۱۳ تعاونی اتوبوسرانی، شش تعاونی مینی‌بوسرانی و پنج تعاونی سواری آمادهٔ خدمت‌رسانی به مسافران هستند.[۸۶]
Road in Ireland N77 roadBóthar N77N77 north of Abbeyleix, County LaoisRoute informationLength48.742 km (30.287 mi)LocationCountryIrelandPrimarydestinations(bypassed routes in italics) County Kilkenny Kilkenny City Ballyragget County Laois Durrow Abbeyleix Terminates at M7 at Portlaoise Highway system Roads in Ireland Motorways Primary Secondary Regional N77 crossing the River Nore at Ballyragget The N77 road is a national secondary road in Ireland. It links the N10 national pr...
Questa voce sull'argomento sottomarini è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. Questa voce o sezione sull'argomento classi navali non cita le fonti necessarie o quelle presenti sono insufficienti. Puoi migliorare questa voce aggiungendo citazioni da fonti attendibili secondo le linee guida sull'uso delle fonti. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. Classe SkipjackDescrizione gen...
Australian rules footballer This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Fred Fanning – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (December 2021) (Learn how and when to remove this template message) Australian rules footballer Fred Fanning Personal informationDate of birth (1921-11-05)5 November 1921Dat...
Họ Cá heo đại dương Khoảng thời gian tồn tại: Cuối thế Oligocen - Gần đây Cá heo hông trắng Thái Bình Dương(Lagenorhynchus obliquidens) Phân loại khoa học Giới: Animalia Ngành: Chordata Lớp: Mammalia Bộ: Artiodactyla Phân thứ bộ: Cetacea Liên họ: Delphinoidea Họ: DelphinidaeGray, 1821 Chi điển hình DelphinusLinnaeus, 1758 Các chi Xem văn bản. Cá heo đại dương hay họ Cá heo đại dương (Delphinidae)[1] là một h
Nita WibawaPekerjaanpenyanyiKarier musikGenrepop, gospelInstrumenvokalLabelAsia RecordsKLGArtis terkaitVivi AngelicaMantan anggotaVivi & Nita Yunita Wibawa adalah seorang penyanyi berkebangsaan Indonesia pada era 80an yang dikenal dengan lagu Undangan Biru. Namun karier menyanyinya lebih eksis sebagai anggota dari duo Vivi & Nita bersama Vivi Angelica, dibanding sebagai penyanyi solo. Saat ini Nita sudah tidak eksis di industri rekaman Indonesia dan berdomisili di Austin, Texas, Ameri...
Dieser Artikel beschäftigt sich mit dem deutschsprachigen Fernsehsender RTL Zwei. Für weitere Sender siehe RTL 2 bzw. RTL II (Begriffsklärung). RTL Zwei Fernsehsender (Privatrechtlich) Programmtyp Vollprogramm Empfang Digital: DVB-T2, DVB-C, DVB-S, DVB-S2, IPTV Bildauflösung 576i (SDTV)1080i (HDTV) (RTL Zwei HD via Sat/Kabel/IPTV) 1080p (HDTV) (RTL Zwei HD via DVB-T2 HD) Sendestart 6. März 1993 Sprache Deutsch Sitz Grünwald, Deutschland Deutschland Eigentümer RTL GroupHeinric...
Para otros usos de este término, véase La tumba de las luciérnagas (desambiguación). 火垂るの墓 Título La tumba de las luciérnagasFicha técnicaDirección Isao TakahataProducción Toru HaraGuion Isao TakahataAkiyuki NosakaBasada en La tumba de las luciérnagas de Akiyuki NosakaMúsica Michio MamiyaFotografía Nobuo KoyamaMontaje Takeshi SeyamaActores de voz Tsutomu TatsumiAyano ShiraishiYoshiko ShinoharaAkemi Yamaguchi Ver todos los créditos (IMDb)Datos y cifrasPaís JapónA...
يفتقر محتوى هذه المقالة إلى الاستشهاد بمصادر. فضلاً، ساهم في تطوير هذه المقالة من خلال إضافة مصادر موثوق بها. أي معلومات غير موثقة يمكن التشكيك بها وإزالتها. (يناير 2022) هذه المقالة يتيمة إذ تصل إليها مقالات أخرى قليلة جدًا. فضلًا، ساعد بإضافة وصلة إليها في مقالات متعلقة بها. ...
Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada September 2016. Surachman RM.PekerjaanPenulisKebangsaan Indonesia Surachman RM., (lahir di Garut, Jawa Barat, 1936), adalah seorang penulis Indonesia. Biografi Lahir di Garut, Jawa Barat, 13 September 1936, tapi dibesarkan di kota distrik Cibatu. Setelah lulus Sarja...
Hristo StoichkovХристо Стоичков Informasi pribadiNama lengkap Hristo Stoichkov StoichkovTanggal lahir 8 Februari 1966 (umur 57)Tempat lahir Plovdiv, BulgariaTinggi 1,78 m (5 ft 10 in)Posisi bermain Penyerang, WingerInformasi klubKlub saat ini PFC Litex Lovech (Manajer)Karier junior1976–1982 Maritsa PlovdivKarier senior*Tahun Tim Tampil (Gol)1981–1982 Zavod Yuri Gagarin 16 (3)1982–1984 Hebros 32 (14)1984–1990 CSKA Sofia 119 (81)1990–1995 Barcelona 15...
Pemilihan Umum Wali Kota Denpasar 2020201520249 Desember 2020[1]Kandidat Calon I Gusti Ngurah Jaya Negara Gede Ngurah Ambara Putra Partai PDI-P Partai Golongan Karya Pendamping Kadek Agus Arya Wibawa Made Bagus Kertanegara Peta persebaran suara Peta Bali yang menyoroti Kota Denpasar Wali Kota dan Wakil Wali Kota petahanaIda Bagus Rai Dharmawijaya Mantra danI Gusti Ngurah Jaya Negara Partai Demokrasi Indonesia Perjuangan Wali Kota dan Wakil Wali Kota terpilih I Gusti Ngurah Jaya...
Invocation of the EU's withdrawal process for Brexit Part of a series of articles onBrexit Withdrawal of the United Kingdom from the European Union Glossary of terms Background European Communities Act 1975 EC membership referendum UK rebate Bruges speech No. No. No. Maastricht Rebels Black Wednesday European Union (Amendment) Act 2008 European Union Act 2011 UK opt-outs from EU legislation Euroscepticism in the UK UK opinion polling on EU membership Campaigns for a referendum People's Pledge...
Harry HilliardNiles Welch, Harry Hilliard, dan Vivian Martin dalam Merely Mary AnnLahir24 Oktober 1886Cincinnati, OhioMeninggalApril 1966PekerjaanPemeranTahun aktif1916-1944 Harry S. Hilliard (1886–1966)[1] adalah seorang pemeran film bisu Amerika Serikat yang dikenal sebagai salah satu pemeran utama yang beradu peran dengan Theda Bara. Ia memulai karir di Fox Films dan kemudian meneruskannya di Metro Pictures. Para pemeran perempuan utama lainnya yang beradu peran dengannya ad...
Community development block in West Bengal, IndiaRaghunathpur IICommunity development blockLocation in West BengalCoordinates: 23°36′14″N 86°32′57″E / 23.60389°N 86.54917°E / 23.60389; 86.54917Country IndiaStateWest BengalDistrictPuruliaParliamentary constituencyPuruliaAssembly constituencyParaArea • Total197.67 km2 (76.32 sq mi)Elevation156 m (512 ft)Population (2011) • Total113,790 • D...
Municipality in Vestfold, Norway This article is about the municipality in Norway. For the city within Sandefjord Municipality, see Sandefjord (town). For other uses, see Sandefjord (disambiguation). Municipality in Vestfold og Telemark, NorwaySandefjord Municipality Sandefjord kommuneMunicipality FlagCoat of armsVestfold og Telemark within NorwaySandefjord within Vestfold og TelemarkCoordinates: 59°7′50″N 10°13′00″E / 59.13056°N 10.21667°E / 59.13056; 10.2...
PBB merupakan organisasi internasional, dengan sistem yang merupakan seluruh hubungan organisasi internasional, perjanjian dan konvensi yang dibuat oleh PBB. Sistem PBB berdasarkan lima organ (sebelumnya enam, Dewan Perwalian PBB dikeluarkan dari operasi tahun 1994): Majelis Umum Perserikatan Bangsa-Bangsa Dewan Keamanan PBB Dewan Ekonomi dan Sosial PBB Sekretariat PBB Mahkamah Internasional Pranala luar Official directory of the UN system Chart of the UN system UN System Sites Global Issues ...
American college basketball season 1996–97 Oklahoma Sooners men's basketballNCAA tournament, First roundConferenceBig 12 ConferenceRecord19–11 (9–7 Big 12)Head coachKelvin Sampson (3rd season)Home arenaLloyd Noble Center (Capacity: 10,871)Seasons← 1995–961997–98 → 1996–97 Big 12 men's basketball standings vte Conf Overall Team W L PCT W L PCT No. 1 Kansas † 15 – 1 .938 34 – 2 .944 No. 24 Colora...
High-content screening (HCS), also known as high-content analysis (HCA) or cellomics, is a method that is used in biological research and drug discovery to identify substances such as small molecules, peptides, or RNAi that alter the phenotype of a cell in a desired manner.[1][2] Hence high content screening is a type of phenotypic screen conducted in cells involving the analysis of whole cells or components of cells with simultaneous readout of several parameters.[3] ...
.jpg)
.jpg)
