کنگاور شهری در استان کرمانشاه است که با ارتفاع ۱,۵۰۰ متر، در دشتی در ۳۳۰ کیلومتری جنوب غربی تهران و ۸۵ کیلومتری شرق شمالی کرمانشاه، سر راه همدان به کرمانشاه قرار دارد.
کنگاور در شرقی‌ترین قسمت استان کرمانشاه قرار گرفته و مرکز بخش مرکزی شهرستان کنگاور است. این شهر در ۵۷ درجه و ۴۷ دقیقه در طول جغرافیایی و ۳۰ درجه و ۳۴ دقیقه پهنای جغرافیایی، در ارتفاع ۱۵۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد.
معبد آناهیتا که یک بنای فاخر سنگی است، در شهر کنگاور قرار دارد.[۶]
برخی نام این شهر را برگرفته از واژۀ کَنگ دانسته‌اند و این واژه را عمارت خوب و باشکوه معنا کرده‌اند و احتمال داده‌اند که این نام با وجود معبد آناهیتا در این شهر مرتبط باشد.[۷]
کنگاور توسط ایزیدور خاراکسی در قرن اول پس از میلاد با نام کنکوبار(Konkobar- به یونانی: Κογκοβάρ) در استان باستانی اکباتانا از نواحی ماد ذکر شده‌است. امروزه این شهر بیشتر به خاطر بقایای باستان‌شناسی بنای ترکیبی به سبک ساسانی و هخامنشی شناخته می‌شود.[۸] در طول قرن ۱۹ و آغاز قرن ۲۰، ویرانه‌های باستانی به عنوان منبعی برای مصالح ساختمانی برای شهر در حال گسترش مورد استفاده قرار گرفتند. کاوش برای اولین بار در سال ۱۹۶۸ آغاز شد در آن زمان «ساختان بزرگ با ستون‌های بزرگ آن که بر روی یک سکوی بلند سنگی قرار گرفته‌اند»[۹] با نظر ایزیدور از چاراکس مرتبط شده بود که به «معبد آرتمیس» اشاره می‌کند. (ایستگاه‌های اشکانی 6) در «کنکوبار» در ماد سفلی، در مسیر تجارت زمینی بین شام و هندوستان _ ارجاعات به آرتمیس در ایران عموماً به آناهیتا تعبیر می‌شود و بنابراین «معبد آرتمیس» ایزیدور به عنوان اشاره ای به معبد آناهیتا درک شد.[۱۰]
حکومت این شهر در زمان قاجار به ساری‌اصلان سپرده شد. عمارت ساری‌اصلان در مرکز شهر کنگاور همچنان پا بر جا است.[۱۱][۱۲]
مردم شهرستان کنگاور از اقوام باستانی غرب ایران و شعبهٔ اقوام هند و اروپایی هستند[۱۳] و به‌طور کلی از قوم ایرانی زبان، کرد، لر و لک، و آذری زبان، تشکیل شده‌اند.[۱۴][۱۵] البته در گذشته، یهودیان نیز از ساکنان کنگاور بوده‌اند که بقایای گورستان جهودها در شمال معبد آناهیتا و همچنین سنگ نبشتهٔ کشف شده در پیشانی کوهی در نهرذوله چلمران که به زبان عبری است، موید این امر است؛ اگرچه سال‌هاست که یهودیان دیگر در این منطقه حضور ندارند.[۱۶][۱۷][۱۸]دانشگاه کنگاور درباره مردم‌شناسی کنگاور می نویسد:مردم کنگاور از نژاد سفید و از اقوام لر و کرد هستند. در دهکده فش عده کمی از بازماندگان ارمنی ساکنند که خود معتقدند از همراهان شیرین زن خسرو دوم ساسانی بوده و از آن زمان ساکن شده اند ، با این حال به شهادت آثار قبرستان جهودها واقع در شمال معبد ناهید و سنگ نبشته ای با کلمات منقطع و منقور بر پیشانی در نهردوله چلمران به خط عبری یهودیان نیز در کنگاور ساکن بوده اند.[۱۹]
مردم شهر کنگاور و حومه آن به زبان کردی جنوبی صحبت می‌کنند.[۲۰][۲۱][۲۲][۲۳][۲۴][۲۵][۲۶][۲۷][۲۸][۲۹]
[۳۰]علاوه بر این لری ، فارسی و نیز در بعضی از روستاها و بخش‌های شهر کنگاور به‌صورت عمومی متداول است.[۳۱] همچنین ایلات لک ساکن کنگاور و بخش‌های پیرامونی آن به زبان لکی تکلم می‌کنند.[۳۲]
موسیو اولویه جهانگرد فرانسوی در هشتم ژوئن سال ۱۹۷۶ از کنگاور دیدن می‌کند و می‌نویسد:
بعد از هفت ساعت راه در کنگاور فرود آمدیم. کنگاور دهی بسیار آباد و با جمعیت زیاد بود در مابین دره‌ای افتاده که آب وافری در آن جاری بود. جلگه در جانب جنوبی ده بود، بسیار وسیع و زیاد خضب (سرسبز) و معمور (آبادان) بود.[۳۳]
شهر کنگاور از جمله شهرستان‌های تاریخی و با پیشینه استان کرمانشاه است که آثار تاریخی و باستانی ارزشمندی را در خود جای داده‌است، که مهم‌ترین آن‌ها عبارت اند از:[۳۴][۳۵]