شهرستان دیواندره یکی از شهرستان‌های استان کردستان در غرب ایران است که در شمال این استان قرار گرفته‌است. مرکز این شهرستان شهر دیواندره است. این شهرستان به علت وجود دشت‌های بسیار وسیع اوباتو و سارال از مراکز اصلی تولید گندم و دامداری استان کردستان است و این فعالیت‌ها در زندگی مردم این منطقه نقش اساسی دارد.
این شهرستان از نظر آب و هوایی یکی از مناطق سردسیر و برفگیر کشور محسوب می‌شود. مردم این شهرستان به زبان کردی اردلانی است.
جمعیت این شهرستان پیرو برآورد سال۱۴۰۰شمسی برابر با ۹۵,۰۰۰ نفر بوده‌است[۲]
شهرستان دیواندره با مساحتی معادل ۳۶۳۷ کیلومتر است. این شهرستان بین ۳۵ درجه عرض شمالی و ۵۵ دقیقه و ۴۷ درجه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار گرفته‌است.
شهرستان دیواندره دارای سه بخش مرکزی، کرفتو و سارال و ۸ دهستان (حومه، قراتوره، چهل چشمه، اوباتو، کانی شیرین، زرینه، سارال وکوله) است.
دیواندره در فاصله ۹۵ کیلومتری شمال سنندج با وسعت ۵۱۲ کیلومتر مربع و با ۱۸۵۰ متر ارتفاع از سطح دریا، در ۴۷ درجه و یک دقیقه شرقی از نصف النهار گرینویچ و ۳۵ درجه و ۵۴ دقیقه عرض جغرافیایی قرار دارد، که از شمال با تکاب، از شرق با شهرستان بیجار، از شمال غربی با سقز، از غرب با مریوان و از جنوب با سنندج همسایه است.
در شهرستان دیواندره قومیت ها و طوائفی همچون گوران ، گلباغی ، تیلکوئی ، جاف ، منمی (مندمی) برازنده، ورمزیار، خواجه وند ، کلهر ، زند و قاقالی وجود دارد .اما این عناوین در منطقه کم رنگ شده و صرفاً جنبه محلی داشته و هیچ گونه وجه تمایزی بین افراد نداشته و تمام اقشار همزیستی مسالمت آمیزی با هم دارند.[۳]
تغییرات دمای سالانه دما از ۲۷– تا ۳۵+ درجه می‌باشد. شهرستان دارای زمستان‌های سرد و طولانی و بهار و تابستان معتدل می‌باشد تعداد روزهای یخ بندان در سال برابر ۱۳۵ روز خواهد بود.
وجود آثار باستانی غار کرفتو نشانگر وجود تمدن و حیات تا دو هزار سال قبل از میلاد در این منطقه می‌باشد. زبان گویش مردم ترکیبی از کُردی اردلانی است. و روستای وزمان در بخش مرکزی دهستان قراتوره یکی از قدیمی‌ترین روستاهای این شهرستان می‌باشد.
تقسیمات کشوری
شهر: دیواندره
شهر: زرینه
جمعیت:
جمعیت شهرستان بر پایه سرشماری سال یکهزار و چهارصد ۸۰٬۰۴۰ نفر و جمعیت شهر دیواندره ۳۴٬۰۰۷ نفر بوده‌است.
جاذبه‌های فرهنگی و گردشگری
- غار کرفتو: این غار در فاصله ۷۲ کیلومتری از شمال دیواندره در نزدیکی روستای یوزش باش کندی قرار دارد و ازپر جاذبه‌ترین مکان‌های گردشگری استان می‌باشد. کتیبه‌ای یونانی بر سر در یکی از اتاق‌های طبقه سوم وجود دارد که از این غار به عنوان معبد هراکلس نام برده‌است.
- منطقه سارال یکی از مناطق بومگردی (اکوتوریستی) استان است که در غرب دیواندره واقع می‌باشد
- منطقه چهل چشمه: در شمال غربی دیواندره کوه‌های چهل چشمه قرار دارد که هر ساله جمعیت زیادی از گردشگران و کوهنوردان از این منطقه دیدن می‌نمایند احی چهل چشمه مطلق به روستای آبباره می‌باشد که قدمتی کهن را داراست روستای خوش اب وهوااست که در تمام فصل‌های سال این منطقه زیبایی خاص خودرا دارا می‌باشد.
جستارهای وابسته
منابع
