Oğurbəyli

kənd
Oğurbəyli
39°59′ şm. e. 44°31′ ş. u.^HGYO
Ölkə	Ermənistan
Region	Gərnibasar mahalı
Rayon	Qəmərli rayonu
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub	1828
Mərkəzin hündürlüyü	835 m
Saat qurşağı	UTC+4
Əhalisi
Əhalisi	1.568 nəf. (2011)[1]
Rəsmi dili	erməni dili
Oğurbəyli
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Oğurbəyli — İrəvan quberniyasının İrəvan qəzasında, indiki Qəmərli (Artaşat) rayonunda kənd.^[2][3][4]

Tarixi

Rayon mərkəzindən 3 km şimal-qərbdə, Gərni çayından ayrılan arxın kənarında yerləşir. "İrəvan əyalətinin icmal dəftəri"ndə Uğurbəyli^[5], Qafqazın 5 verstlik xəritəsində Oğuzbəyli^[6] formasında qeyd edilmişdir. Erməni mənbələrində də kəndin adı Oğurbəyli kimi göstərilir^[7][8].

Toponim

Toponim oğuz türk tayfasının adını əks etdirən oğur və bəyli sözlərindən əmələ gəlmişdir. Toponim əvvəlindəki oğur sözü oğuz etnonimini əks etdirir. "Oğuz və oğuz sözləri eyni mənalıdır. Oğuzların qardaşı olan oğurlar onlardan miladdan öncəki zamanlarda ayrılmışdılar. Qərbə doğru yayılanların dilində "z" hərfinin yerini zamanla "r" hərfi almışdır. Onun üçün Qərb türklərinə (Oğuzlara) "r"-lı danışanlar", Şərq oğuzlarına isə "z"-lı danışanlar" deyilmişdir^[9]. Etnotoponimdir. Quruluşca sadə toponimdir. "Oğur (oğuz) bəylərinin yaşadığı yer" mənasını bildirir. Erm. SSR AS RH-nin 20. VIII. 1945-ci il fərmanı ilə kəndin adı dəyişdirilib Berkanuş qoyulmuşdur.

Əhalisi

Buranın qədim sakinləri azərbaycanlılar olmuşdur. Ermənilər kəndə 1829-cu ildə İranın Xoy və Salmas bölgələrindən köçürülmüşdür^[10]. Kənddə ermənilərlə yanaşı 1831-ci ildə 87 nəfər, 1873-cü ildə 104 nəfər, 1886-cı ildə 113 nəfər, 1897-ci ildə 110 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır^[11]. XIXəsrin ortalarında kənddə ermənilər də yerləşmişdir. Bundan sonra kəndin əhalisi qarışıq olmuşdur. 1886-cı ildə kəndin əhalisi azərbaycanlılardan və ermənilərdən ibarət idi. Əsli Uğurbəyli XIX əsrin ortalarında Uğurbəy adlı bir nəfərə mənsub maldar ailələrin məskunlaşması nəticəsində yaranmışdır. XX əsrin 30-cu illərində azərbaycanlılar sıxışdırılıb çıxarılmışdır. 1945-ci ildə kənd ermənicə Berkanuş adlandırılmışdır. 1918-ci ildə azərbaycanlılar soyqırımına məruz qalaraq deportasiya olunmuşdur. İndiki Ermənistanda sovet hökuməti qurulandan sonra sağ qalan kənd sakinləri öz yurdlarına dönə bilmişdir. Burada 1922-ci ildə 23 nəfər, 1926-cı ildə 27 nəfər, 1931-ci ildə 26 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır^[11]. Kənddə azərbaycanlıların yaşaması Z. Qorqodyanın "1831–1931-ci illərdə sovet Ermənistanın əhalisi" kitabında aydınca göstərilsə də^[12], "Ermənistan və ətraf vilayətlərin toponimlər lüğəti"ndə^[10] azərbaycanlılar ermənilərin tərkibində verilir və guya burada yalnız ermənilər yaşamışdır. SSRİ Nazirlər Sovetinin xüsusi qərarı ilə 1948–1949-cu illərdə azərbaycanlılar Azərbaycana köçürülür. İndi burada yalnız ermənilər yaşayır.

İstinadlar

1. Հայաստանի 2011 թ. մարդահամարի արդյունքները (erm.).
2. İbrahim Bayramov, "Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri" Arxivləşdirilib 2015-07-21 at the Wayback Machine, Bakı, "Elm", 2002.
3. Пагирев Д.Д. Алфавитный указатель к пятиверстной карте Кавказа. Тифлис, 1913.
4. Будагов, Б. Ә.; Гејбуллајев, Г. Ә. Оғурбәјли // Ермәнистанда Азәрбајҹан мәншәли топонимләрин изаһлы лүғәти. Бакы: Оғуз ели. 1998. 452 с.
5. İrəvan əyalətinin icmal dəftəri (araşdırma, tərcümə, qeyd və əlavələrin müəllifləri: Z.Bünyatov və H.Məmmədov (Qaramanlı), Bakı, "Elm", 1996. s.49
6. Пагирев Д.Д. Алфавитный указатель к пятиверстной карт Кавказского края, Тифлис, Типография К.П.Казловского, 1913. s.192
7. Qorqodyan Z. 1831–1931-ci illərdə Sovet Ermənistanının əhalisi, (erməni dilində). İrəvan, "Melkonyan fond", 1932. s.130
8. Hakopyan T.X., MəlikBaxşyan St.T., Barseğyan O.X. Ermənistan və ətraf vilayətlərin toponimlər lüğəti, (erməni dilində) I c., AD, İrəvan, "İrəvan Universiteti", 1986. s.678–679
9. Rəfiq Özdək. Türkün qızıl kitabı, I kitab, Bakı, "Yazıçı", 1992. s.172
10. Hakopyan T.X., MəlikBaxşyan St.T., Barseğyan O.X. Ermənistan və ətraf vilayətlərin toponimlər lüğəti, (erməni dilində) I c., AD, İrəvan, "İrəvan Universiteti", 1986. s.679
11. Qorqodyan Z. 1831–1931-ci illərdə Sovet Ermənistanının əhalisi, (erməni dilində). İrəvan, "Melkonyan fond", 1932. s.50–51, 130–131
12. Qorqodyan Z. 1831–1931-ci illərdə Sovet Ermənistanının əhalisi, (erməni dilində). İrəvan, "Melkonyan fond", 1932. s.50,130