Nif Dağı

Nif Dağı
Nif Dağı Karabel Geçidi'ndeki Hitit-Luvi savaşçısı kabartması
En yüksek noktası
Yükseklik	1.510 metre
Tırmanma
En kolay rota	Vişneli Köyü

Nif Dağı, İzmir Körfezi'nin doğusunda Vişneli köyünde yer alan, İzmir'in Kemalpaşa ilçesine hakim ve Bozdağlar dağ silsilesinin en batıya uzanan ucunu oluşturan 1.510 m yüksekliğindeki tektonik dağ.

Nif Dağı, Antik Çağ'da Olimpos adını taşımış 19 dağdan biridir.

İzmir'e doğudan karayolu girişine denk gelen Belkahve Geçidi şekillendiren 300 metreyi aşan yükselti de Nif Dağı'nın bir koludur ve Bozdağlar silsilesi buradan kuzeyindeki Spil Dağı kütlesine dayanır.

Nif Dağı, İzmir'in Pınarbaşı-Bornova bölgesinden yükselmeye başlar ve Torbalı-Kemalpaşa ovalarına kadar uzanır. Kemalpaşa, Torbalı, Buca ve Bornova ilçelerinin ortak sınırları çevresinde konumlanır.

Nif Dağı'nın kuzeyinde, Nif Çayı'nın suladığı Kemalpaşa Ovası ile Spil Dağı; doğusunda, MÖ 2. binyılın ortalarında bu bölgede hüküm sürmüş Hitit-Luvi beyliği olan Mira'nın prensini tasvir eden kayaya oyulmuş kabartması ile ünlü Karabel Geçidi; güneyinde Torbalı Ovası yer alır. Bu doğu kesiminde ayrıca, Lidya ve Helenistik dönemlere ait kale ve mezar kalıntıları ile Bizans Dönemi'ne tarihlenen yapı kompleksleri vardır.

1999'dan itibaren yürütülen ön incelemelerde ve birkaç bölgedeki yüzey araştırmaları ve kazılarda önemli buluntulara ulaşılmıştır. Doğu bölgesinde birçok oda mezar bulunmaktadır. Ayrıca, Bizans İmparatorluğu'nun Laskarisler döneminden kalma mermer taşlı ve tuğla harçlı bir sarayın kalıntıları yer almaktadır. Dağın batısındaki Buca ilçesi Kaynaklar beldesine bağlı Eskitahtalı'daki Kale mevkiinde de bir kaya kütlesi üzerine oturtulmuş bir kalenin kalıntıları yükselmektedir. Ancak kaçak kazılar sorunu ve yarattığı tahribat bölgede uzun süredir devam etmektedir.

Denize yakınlığı sebebiyle nemli bir iklime sahip olan ve bol yağış alan Nif Dağı, yemyeşil görüntüsü ve sonbahar-kış aylarında karla kaplı zirveleriyle İzmir'de farklı bir görüntü oluşturmaktadır. Nif Dağı'nda geniş ormanlar ve çeşitli şirketlerce yürütülen alabalık yetiştirme tesisleri bulunur. Dağın etrafındaki köylerde üretilen kiraz ve çilek bölgede ünlüdür.

Nif Dağı, çevresindeki ulaşım ağıyla, hem deniz hem de iç kesimle bağlantılı, altın madenlerine, verimli topraklara ve arazi yapısından dolayı çok sayıda su kaynağına sahip, doğal korunaklı, kısaca yerleşim için her türlü vasfı mevcut bir yerdir.

Araştırma ve Kazılar

Nif Dağı kazılarının arkeometalurjik verilerinin ana merkezini Karamattepe kazı alanı oluşturmaktadır. Karamattepe'de tespit edilen buluntular burada, cevher hazırlama, ergitme, bronz döküm, kurşun döküm, demir metalürjisi ve demir dövme işlemlerinin yapıldığını bize kanıtlamaktadır. Yapılan çalışmalar sırasında, özellikle de analojik ve tipolojik çalışmalarda Karamattepe'de tespiti yapılan metal üretimlerinin eş zamanlı olmadığı ve yerleşimdeki gibi evreli olduğu saptanmıştır.^[1] Buna göre en az 2 işlik evresi olduğu, ilk evrenin M.Ö. 7. yüzyıl civarında, bronz döküm ve belki bakır ile gümüş metalürjisini kapsadığı, 2. evrenin ise M.Ö. 546 sonrasında demir metalürjisi ve kurşun dökümünü kapsayan, Pers ordusuna mühimmat yapım evresi olduğu ikri ilk saptamalarımızdır. Nif Dağı Kazısı metal buluntularıyla ilgili daha önceki çalışmalarda öncelikle mevcut malzeme tipolojik ve analojik ayrıma tabi tutulmuş ardından tamamlanmamış üretimlerin saptanması nedeniyle özellikle demir arkeometalurjisi üzerine durulmuştur.^[2][3]

Ayrıca bakınız

• Belkahve Geçidi
• Karabel Geçidi

Dış bağlantılar

• Fethi Ahmet Yüksel - Elif Tül Tulunay, İstanbul Üniversitesi (16 Mayıs 2007). "İzmir (Nif) Kazılarında Arkeojeofizik Çalışmalar" (PDF). İstanbul Teknik Üniversitesi, Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
• Nif (Olympos) Dağı Araştırma ve Kazı Projesi internet sitesi - Türkçe5 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Prof. Dr. Elif Tül Tulunay, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi)

Kaynakça

1. Doç. Dr. Daniş BAYKAN, T.Ü. Edebiyat Fakültesi, Arkeoloji Bölümü, Klasik Arkeoloji Anabilim Dalı, Güllapoğlu Yerleşkesi, 22030, Merkez–Edirne/TÜRKİYE.
2. Nif Dağı Kazı çalışmaları dâhilindeki metal ve metalürji çalışmaları, 2013 ve 2014 yıllarında Trakya Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri (TÜBAP) biriminin yürütücülüğümdeki TÜBAP 2013/71 numaralı ve “Anadolu’nun M.Ö. 1. Bin Metal Kullanım Verilerinin Saptanması ve Korunması” başlıklı projesiyle ve Haziran 2015 sonrasında ise yine aynı birimin “Batı Anadolu ve Trakya Bölgeleri Arkeometalurji ve Arkeometri Araştırması” başlıklı projesiyle desteklenmiştir.
3. BAYKAN, Daniş (2011). Baykan, D., “M.Ö. 1. Bin Nif Dağı Metalürji Verileri”, 31. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Erzurum 11-15 Mayıs 2015, Ankara, 2016. T.C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü. s. 21. ISSN 1017-7671. 6 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2022. 

Kitaplar

• Ekrem Akurgal (1998). Anadolu Uygarlıkları ISBN 975-479-031-0. Net Yayıncılık. 
• George E. Bean (1967). Aegean Turkey: An archaeological guide ISBN 978-0-510-03200-5 (İngilizce). Ernest Benn, Londra.