2016 Türkiye askerî darbe girişiminin ardından ülkede olağanüstü hâl ilan edildi. 2017 Türkiye anayasa değişikliği referandumu ile ülkenin hükûmet şekli başkanlık sistemi olarak belirlendi. 16 Mart 2018 tarihinde, 26 maddelik "Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun" yürürlüğe girdi. Kanunla, seçimlere katılma yeterliliği taşıyan siyasi partilerin ittifak yaparak milletvekili seçimine katılmalarına imkân tanınırken, siyasi partilerin seçimlerde başka bir siyasi partiyi destekleme kararı almalarını yasaklayan hüküm kaldırıldı.[2]
Seçimin normal şartlarda 3 Kasım 2019'da yapılması gerekiyordu ancak, Bahçeli'nin 17 Nisan 2018 tarihinde partisinin TBMM'deki grup toplantısında erken seçimi gerekli gördüğünü belirtmesi ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın ertesi gün buna olumlu yaklaştığını açıklaması ile seçim tarihi erkene alındı.[4] Aynı gün olağanüstü hâl seçim tarihini de içine alacak şekilde üç ay daha uzatıldı.[5] 20 Nisan 2018'de erken seçim önerisi Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi.[6]
Seçim çevreleri
Çıkan Kanunun 4. maddesine göre; milletvekillerinin seçim çevrelerine dağılımı yapılırken; toplam milletvekili sayısından (600) önce her ile bir milletvekili tahsis edilir. Son genel nüfus sayımı ile belli olan Türkiye nüfusu, kalan milletvekili sayısına (519) bölünmek suretiyle bir sayı elde edilir. İl nüfusunun bu sayıya bölünmesi ile her ilin ayrıca çıkaracağı milletvekili sayısı tespit olunur. Bu suretle hesaplanan milletvekillerinin sayısı 600'ü bulmadığı takdirde, nüfusu; milletvekili çıkarmaya yetmeyen illerin nüfusları ile artık nüfus bırakan illerin, artık nüfusları büyüklüklerine göre sıraya konulur ve ilk hesapta iller arasında bölüştürülmemiş bulunan milletvekilleri bu sıra esas alınarak dağıtıma tabi tutulur. Yapılan tespit sonunda çıkaracağı milletvekili sayısı (18)'e kadar olan iller bir seçim çevresi sayılır. Çıkaracağı milletvekili sayısı (19)'dan (35)'e kadar olan iller iki, (36) ve daha fazla olan iller üç seçim çevresine bölünür. Bu seçim çevreleri numara sırasına göre adlandırılır. 2839 sayılı Kanunun 4. maddesinin yukarıda belirtilen hükümleri ile 2016 yılı nüfus bilgileri göz önünde bulundurulmak suretiyle, 600 milletvekilinin 81 ile dağılımı yapılmıştır. İllerin çıkardığı milletvekili sayıları aşağıdaki gibidir:[7][8]
2015 Türkiye genel seçimlerinde milletvekili dağılımı
2017 Türkiye anayasa değişikliği referandumu sonrası kabul edilen kararla TBMM üye sayısı 550'den 600 vekile çıkarılmıştır. Ankara 3 seçim çevresine bölünürken, Bursa 2 seçim çevresine bölünmüştür. İstanbul ve İzmir'in seçim çevre sayıları aynı kalmıştır. 18 Temmuz 2017 tarihinde Yüksek Seçim Kurulu illerin çıkartabildiği milletvekili sayılarını açıklamıştır.
Ayrıca ittifaktaki partiler için bu seçimde milletvekili dağılım hesabında öncelikle toplam ittifak oyu esas alınmış; ittifakın kazandığı milletvekili sayısı, ittifakta partilerin oy oranına göre kendi içinde dağıtılmıştır.[9] Tek başına giren partiler ve bağımsız adaylar için bu durumda değişiklik olmamıştır.
Yüksek Seçim Kurulu, 22 Nisan 2018 tarihinde yapılan açıklama ile seçimlere on partinin katılabileceğini ilan etti.[10] 25 Nisan 2018 tarihinde de Hür Dava Partisi'nin itirazını kabul ederek seçime katılabileceğine karar verdi.[11] 20 Mayıs 2018 tarihinde yapılan kura sonucu siyasi parti ve ittifakların oy pusulasındaki yerlerini belirledi. Büyük Birlik Partisi seçime Adalet ve Kalkınma Partisi listelerinden,[12]Demokrat Parti ise İYİ Parti listelerinden gireceğini açıkladı.[13]Bağımsız Türkiye Partisi, 21 Mayıs 2018'de seçime katılmama kararı aldığını duyurdu.[14] Hür Dava Partisi 85, diğerleri 87 seçim bölgesinden katılım sağladı.[15]
Anayasa değişikliği referandumunda "Hayır" cephesinde yer alan Cumhuriyet Halk Partisi, İYİ Parti, Saadet Partisi ve Demokrat Parti milletvekili seçimlerinde ittifak yapma kararı aldılar. Ancak partiler cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turunda kendi adaylarını destekleme kararı almışlardır. Şayet seçimin ikinci tura kalması hâlinde ittifakın adayının etrafında toplanacaklarını belirtmişlerdir.[21][22] Adı "Millet İttifakı" olarak belirlenen ittifakın protokolü 5 Mayıs 2018'de YSK'ya verildi.[23]
Tartışmalar
Erken seçim kararı
Erken seçim kararının açıklanmasından iki gün sonra Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Heather Nauert, olağanüstü hâl yürürlükteyken özgür, adil ve şeffaf bir seçim düzenlemenin zor olduğunu belirtti.[24]Türkiye Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy, bu açıklamayı kabul edilemez olarak değerlendirdi.[25]Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi, ülkenin içinde bulunduğu koşullarda yapılacak seçimin 'Avrupa kriterlerine' uygun olmayacağını gerekçe göstererek seçimin ertelenmesi yönünde çağrı yaptı.[26] AK Parti ve MHP milletvekilleri bu çağrıyı "siyasi, haksız, yersiz ve hadsiz" olarak niteledi.[27]
İYİ Parti'nin katılımı
Seçim kararı alındıktan sonra Meral Akşener önderliğinde kurulan İYİ Parti'nin seçime katılıp katılamayacağı konusu tartışılmaya başladı. YSK'nın da seçime katılacak partiler konusunda açıklama yapmak için gecikmesiyle tartışmalar daha da alevlendi. 25 Ekim 2017'de kurulan parti büyük kurultayını 10 Aralık 2017'de yapmıştır.[28]
Siyasi Partiler Kanunun 36. Maddesi partilerin seçimlere katılma şartlarını beyan eder. Kanunda "Siyasî partilerin seçimlere katılabilmesi için illerin en az yarısında oy verme gününden en az altı ay evvel teşkilat kurmuş ve büyük kongrelerini yapmış olması veya Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde grubu bulunması şarttır. Bir ilde teşkilatlanma, merkez ilçesi dahil o ilin ilçelerinin en az üçte birinde teşkilat kurmayı gerektirir." ibaresi yer alır.[29]
Cumhuriyet Halk Partisi sözcüsü Engin Altay, 22 Nisan 2018 tarihinde yaptığı açıklamayla YSK'nın baskı altında olduğunu, seçimlerin ve demokrasinin sekteye uğramaması adına genel başkan Kemal Kılıçdaroğlu'nun direktifiyle 15 CHP'li vekilin İYİ Parti'ye geçtiğini açıkladı. Böylelikle önceden 5 milletvekili bulunan İYİ Parti'nin TBMM'de grup kurması sağlanarak 36. maddesi yerine getirilmesi sağlandı.[30][31]
Adalet ve Kalkınma Partisi Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, ilk mitingini 28 Nisan 2018'de İzmir'de yaptı.[32] Erdoğan'ın 6 Mayıs 2018'de İstanbul'da seçim manifestosunu açıklayacağı duyuruldu.[33] Erdoğan'ın seçime kadar 55 ilde miting düzenleyeceği açıklandı.[34] Ayrıca 20 Mayıs 2018'de Avrupa'da yaşayan Türklerle buluşmak için Bosna-Hersek'in başkenti Saraybosna'da miting yaptı.[35] 24 Mayıs 2018'de Ankara'da partisinin seçim beyannamesini açıkladı ve milletvekili adaylarını tanıttı.[36]
Cumhuriyet Halk Partisi
Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, 26 Mayıs 2018'de partisinin seçim bildirgesini açıkladı ve milletvekili adaylarını tanıttı.[37]
Milliyetçi Hareket Partisi
Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Devlet Bahçeli, 26 Mayıs 2018'de partisinin seçim bildirgesini açıkladı ve milletvekili adaylarını tanıttı.[38] 6-10 Haziran 2018 tarihlerinde beş ilde istişare toplantıları düzenledi.[39]
Yüksek Seçim Kurulu, yurt dışında yaşayan seçmenlerin 7-19 Haziran arasında oy kullanabileceklerini, gümrük kapılarında oy verme işlemlerinin ise 24 Haziran'a kadar devam edeceğini açıkladı.[40][41]
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
