Xhersi

Gjendeni tek artikulli Xhersi. Për shprehjet e ngjashme në shkrim, kuptim apo tingëllim, shikoni këtu.

Page Stampa:Infobox political division/styles.css has no content.

Xhersi Jèrri (Jèrriais)
Varësia e Kurorës Britanike
Beiluiku i Xhersit
Flamuri Stema
Motto:  Dieu et Mon Droit (Frëngjisht) "Zoti dhe e Drejta Ime"
Himni: "God Save the King"
Himni i ishullit: "Island Home"[3]
Vendndodhja e Xhersit (e gjelbër) në Evropë (gri e errët)
Shteti sovran përgjegjës për Xhersin[1][2]	Mbretëria e Bashkuar
Ndarja nga Dukati i Normandisë	1204
Kryeqyteti and largest parish[b]	St Helier[a] 49°11.4′N 2°6.6′W
Gjuhët zyrtare	English Jèrriais French[c]
Grupet etnike (2021)[4]	95.8% White 44.4% Jersey 30.5% British 9.4% Portuguese 3.0% Polish 2.1% Irish 1.4% Romanian 5% Other European 1.9% Asian 0.9% African 1.3% multiracial
Feja	52.3% Krishterimi 23% Anglikan 22.5% Katolicizmi 6.8% krishterë të tjerëë 39% pa fe 3% fe të tjera
Government	Monarki kushtetuese parlamentare
• Monaeku	Charles III
• Lieutenant governor	Jerry Kyd
• Bailiff	Sir Tim Le Cocq
• Shef ministër	Lyndon Farnham
Legjislativi	States Assembly
Area
• Gjithsej	119.6 km^2 (46.2 sq mi) (parenditur)
• Uji (%)	0
Highest elevation	143 m (469 ft)
Population
• 2021 census	103,267
• Dendësia	859/km^2 (2,224.8/sq mi)
PBB (PPP)	2015 estimate
• Gjithsej	billion (£4.57 billion)[5] (parenditur)
• Per capita	(£45,783) (not ranked)
GDP (nominal)	2019 estimate
• Per capita	£45,320
Gini (2014)	0.3[6] low
HDI (2011)	0.985[7] very high · not ranked
Monedha	Paund sterlina Jersey pound (£) (GBP)
Time zone	UTC±00:00 (GMT)
• Summer (DST)	UTC+01:00 (BST)
Date format	dd/mm/yyyy
Mains electricity	230 V–50 Hz
Ana e drejtimit	left
Kodi i thirrjes	+44
UK postcode	JE1 – JE5
ISO 3166 code	JE
Internet TLD	.je

Xhersi (ang. Jersey, Jèrriais: Jèrri), zyrtarisht Beiluiku i Xhersit^[d][8][9] është një vend ishull dhe varësi vetëqeverisëse e Kurorës Britanike pranë brigjeve të Francës veriperëndimore. Është më i madhi nga Ishujt e Kanalit.

Xhersi ishte pjesë e Dukatit të Normandisë, dukat e të cilit u bënë mbretër të Anglisë nga viti 1066. Pasi Normandia u humb nga mbretërit e Anglisë në shekullin e 13-të dhe titulli i dukës iu dorëzua Francës, Xhersi i qëndroi besnik kurorës angleze, megjithëse nuk u bë kurrë pjesë e Mbretërisë së Anglisë. Midis asaj kohe dhe fundit të Luftërave Napoleonike, Xhersi ishte në vijën e parë të luftërave anglo-franceze dhe u pushtua disa herë, duke çuar në ndërtimin e fortifikimeve të tilla si Kalaja Mont Orgueil dhe një industri e lulëzuar e kontrabandës. Gjatë Luftës së Dytë Botërore, ishulli u pushtua dhe u pushtua për pesë vjet nga Gjermania Naziste. Ishulli u çlirua më 9 maj 1945, e cila tani festohet si dita kombëtare e ishullit.^[10]

Xhersi është një demokraci parlamentare vetëqeverisëse nën një monarki kushtetuese, me sistemet e veta financiare, ligjore dhe gjyqësore^[11] dhe fuqinë e vetëvendosjes.^[12] Marrëdhënia kushtetuese e Jersey është me Kurorën; nuk është pjesë e Mbretërisë së Bashkuar.^[13][14][15] Mbrojtja dhe përfaqësimi ndërkombëtar- si dhe disa politika, si ligji i kombësisë- janë përgjegjësia e Qeverisë së Mbretërisë së Bashkuar. Megjithatë Guernsej ende ka një identitet kombëtar të ndryshëm nga ai britanik.^[16]

Shënime

1. St Helier is the de facto capital of Jersey, being the seat of the island's government, however Government House, the official royal residence of the island, is located in Saint Saviour
2. Vendbanimi më i madh në Xhersi është në fakt i përbërë nga pjesë të famullive të ndryshme dhe shpesh quhet "qytezë" nga banorët e ishullit.
3. Xhersi nuk ka një gjuhë zyrtare de jure, por këto janë gjuhët e lejuara në parlamentin e ishullit, Asambleja e Shtetit "P.4/2018 – Jèrriais: Optional use in the States Chamber" (PDF) (në anglisht). States of Jersey Greffe. 15 janar 2018. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 7 janar 2021. Marrë më 4 janar 2021. Gjuha zyrtare e punës dhe gjuha më e folur është anglishtja, megjithëse frëngjishtja ruan një rol pune historik dhe ceremonial.
4. Anglisht: Bailiwick of Jersey; Frëngjisht: Bailiage de Jersey; Jèrriais: Bailiage d'Jèrri

Referime

1. Fact sheet on the UK's relationship with the Crown Dependencies (PDF) (në anglisht), UK Ministry of Justice, arkivuar (PDF) nga origjinali më 20 dhjetor 2021, marrë më 2 maj 2023, The Crown Dependencies are not recognised internationally as sovereign States in their own right but as "territories for which the United Kingdom is responsible".
2. Framework for developing the international identity of Jersey (PDF) (në anglisht), Government of Jerse, arkivuar (PDF) nga origjinali më 31 janar 2021, marrë më 2 maj 2023, 2. Jersey has an international identity which is different from that of the UK.
3. "Anthem for Jersey". Government of Jersey (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 23 tetor 2019. Marrë më 23 tetor 2019.
4. "Bulletin 2: Place of birth, ethnicity, length of residency, marital status". Government of Jersey (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 10 gusht 2022. Marrë më 13 gusht 2022.
5. "Measuring Jersey's Economy" (PDF). Government of Jersey (në anglisht). 28 shtator 2016. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 8 janar 2017. Marrë më 28 janar 2018.
6. "Gini Index coefficient" (në anglisht). CIA World Factbook. Arkivuar nga origjinali më 17 korrik 2021. Marrë më 16 korrik 2021.
7. "Filling Gaps in the Human Development Index" (PDF). United Nations ESCAP (në anglisht). shkurt 2009. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 5 tetor 2011.
8. "Jersey | island, Channel Islands, English Channel". Britannica (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 25 prill 2023. Marrë më 16 maj 2023.
9. Balleine, G.R. (1951). Bailiwick of Jersey (King's Channel Islands series) (në anglisht). London: Hodder And Stoughton.
10. "Plans to celebrate Liberation 75". gov.je (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 5 maj 2023. Marrë më 12 maj 2020.
11. "First Census Results Published" (në anglisht). 13 prill 2022. Arkivuar nga origjinali më 13 prill 2022. Marrë më 13 prill 2022.
12. "COMMON POLICY FOR EXTERNAL RELATIONS" (PDF) (në anglisht). Government of Jersey. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 24 shkurt 2021. Marrë më 8 dhjetor 2012.
13. "Crown Dependencies" (në anglisht). Royal.gov.uk. 4 qershor 2018. Arkivuar nga origjinali më 11 korrik 2021. Marrë më 15 tetor 2020.
14. Committee, European Union (23 mars 2017). Brexit: the British Crown Dependencies (PDF) (Reportazh) (në anglisht). House of Lords. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 27 prill 2021. Marrë më 6 maj 2021. (Summary, first sentence; Paragraph 4)
15. Mut Bosque, Maria (maj 2020). "The sovereignty of the British Crown Dependencies and the British Overseas Territories in the Brexit era". Island Studies Journal (në anglisht). 15 (1): 151–168. doi:10.24043/isj.114.
16. Torrance, David (20 qershor 2022). The Crown Dependencies (PDF) (Reportazh) (në anglisht). House of Commons Research Library. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 14 tetor 2021. Marrë më 16 nëntor 2022.