Doksiciklin

Doksiciklin

(IUPAC) ime
(4S,4aR,5S,5aR,6R,12aS)-4-(dimetilamino)- 3,5,10,12,12a-pentahidroksi- 6-metil- 1,11-diokso- 1,4,4a,5,5a,6,11,12a-oktahidrotetracen- 2-karboksamid
Klinički podaci
Identifikatori
CAS broj	564-25-0
ATC kod	J01AA02 A01AB22
PubChem[1][2]	11256
DrugBank	APRD00597
ChemSpider[3]	10482106
Hemijski podaci
Formula	C22H24N2O8
Mol. masa	444.435 g/mol
SMILES	eMolekuli & PubHem
InChI InChI=1S/C22H24N2O8.H2O/c1-7-8-5-4-6-9(25)11(8)16(26)12-10(7)17(27)14-15(24(2)3)18(28)13(21(23)31)20(30)22(14,32)19(12)29;/h4-7,10,14-15,17,25,27-29,32H,1-3H3,(H2,23,31);1H2/t7-,10+,14+,15-,17-,22-;/m0./s1 Key: XQTWDDCIUJNLTR-CVHRZJFOSA-N^Y
Farmakokinetički podaci
Bioraspoloživost	100%
Metabolizam	hepatički
Poluvreme eliminacije	18-22 časa
Izlučivanje	urin, izmet
Farmakoinformacioni podaci
Trudnoća	D(US)
Pravni status	POM (UK) ? (SAD)
Način primene	oralno, IV, IM

Doksiciklin (Vibramicin) je antibiotik širokog spektra iz grupe tetraciklina, sa bakteriostatskim dejstvom na veliki broj mikroorganizama^[4] (Gram-pozitivne i Gram-negativne bakterije, rikecije, hlamidije, mikoplazme, borelije, leptospire idr.).^[5] U bakterijskoj ćeliji doksiciklin se vezuje za 30S subjedinicu ribozoma i time inhibira sintezu proteina.^[6][7]

Dejstvo

Antibakterijski spektar doksiciklina obuhvata sljedeće mikroorganizme:

• Gram-pozitivne koke
  • stafilokoke
    • Staphilococcus aureus
    • Staphilococcus epidermidis
  • streptokoke
    • Streptococcus pyogenes
    • Streptococcus pneumoniae
    • Streptococcus faecalis
• Gram-pozitivne bacile
  • Listeria monocytogenes
  • Corynebacterium diphtheriae
  • Bacillus anthracis
  • Clostridium perfringens
  • Propionibacterium acnes
• Gram-negativne koke
  • Neisseria meningitidis
  • Neisseria gonorrhoeae
• Gram-negativne bacile
  • Haemophilus influenzae
  • Haemophilus parainfluenzae
  • Pasteurella spp.
  • Brucella spp.
  • Yersinia enterocolitica
  • Francisella tularensis
  • Bordetella spp.
  • Shigella spp.
  • Salmonella spp.
  • Enterobacter spp.
  • Vibrio cholerae
  • Bacteroides spp.
• spirohete
  • Treponema pallidum
  • Leptospira spp.
  • Borrelia burgdorferi
  • Borrelia recurrentis
• mikoplazme
  • Micoplasma pneumoniae
  • Micoplasma hominis
  • Ureaplasma urealyticum
• hlamidije
  • Chlamidia trachomatis
  • Chlamidia pneumoniae
  • Chlamidia psittaci
• rikecije (uzročnike pjegavog tifusa, mišjeg tifusa, Q-groznice, idr.)
• nokardije
• koksiele

Od eukariotskih parazita djeluje na Plasmodium falciparum.

Farmakokinetika

Doksiciklin se brzo i kompletno resorbuje iz gastrointestinalnog trakta, sa maksimalnom koncentracijom u plazmi poslije 1-2 sata.^[8] Poluvrijeme eliminacije ovog antibiotika iznosi 12-15 sati, terapijske koncentracije u krvi se održavaju 24 sata, što omogućava primenu jednom dnevno. Doksiciklin veoma dobro prodire u tkiva i tjelesne tečnosti, kod pacijenata sa renalnom disfunkcijom se ne akumulira (tada se većim dijelom eliminiše preko žuči) i nije potrebna redukcija doze.

Indikacije

Infekcije izazvane mikroorganizmima osjetljivim na doksiciklin su^[9]:

• respiratorne infekcije
• urogenitalne, ginekološko-akušerske, gastrointestinalne infekcije
• infekcije grla, oka, uha i sinusa

Takođe, infekcije izazvane rikecijama (pjegavi tifus, Q-groznica), hlamidijama (limfogranuloma venerum, trahom, inkluzioni konjuktivitis, nespecifični uretritis, genitalne infekcije, pneumonija) i borelijama (kožni oblik borelioza i povratna groznica), kao i pneumonije izazvane mikoplazmom pneumonije, bruceloze, tularemije i kolere se najčešće liječe doksiciklinom.

Doksiciklin je alternativni antibiotik za liječenje infekcija kod pacijenata osjetljivih na peniciline. Takođe se upotrebljava za terapiju sifilisa i gonoreje kada su uzročnici otporni na penicilin.

Doziranje i način primjene

Odrasli

Prvog dana se uzimaju 2 kapsule doksiciklina, sa razmakom od 12 sati, a narednih 4 do 6 dana se uzima po jedna dnevno. Za liječenje težih infekcija se uzimaju 2 puta dnevno po jedna kapsula na 12 sati, 7 do 10 dana.

Neželjena dejstva

Najčešća neželjena dejstva su gastrointestinalna - mučnina, povraćanje, bol u epigastrijumu, dijareja; rjeđe nastaju superinfekcije, a rijetko enterokolitis (nespecifičan ili ozbiljan izazvan Cl. difficile). Od drugih neželjenih reakcija mogu se javiti fotoosjetljivost, pojačana pigmentacija kože, urtikarija, raš kože. Rijetko nastaju anafilaktičke reakcije, povećanje ureje u krvi i trombocitopenija.

Kontraindikacije

Kontraindikacije doksiciklina su graviditet i laktacija, preosjetljivost na tetracikline, insuficijencija jetre.

Mjere opreza

Tetraciklini se akumuliraju u kostima i zubima fetusa i djece, oštećuju ove strukture, te ne treba da ga koriste djeca mlađa od 12 godina i trudnice.

Opreznost je potrebna kod hepatičke disfunkcije. Za vrijeme uzimanja ovog antibiotika treba izbjegavati sunčanje, jer je moguća pojava fotoosjetljivosti.

Detalji

Doksiciklin se pakuje u kapsule od po 100 mg, i moguće ga je izdavati samo uz ljekarski recept. Čuva se na temperaturi od 15 do 25^o C, zaštićen od svjetlosti i vlage. Rok upotrebe je 3 godine, i ne treba ga primjenjivati nakon isteka roka.

Izvori

1. Li Q, Cheng T, Wang Y, Bryant SH (2010). „PubChem as a public resource for drug discovery.”. Drug Discov Today 15 (23-24): 1052-7. DOI:10.1016/j.drudis.2010.10.003. PMID 20970519.  edit
2. Evan E. Bolton, Yanli Wang, Paul A. Thiessen, Stephen H. Bryant (2008). „Chapter 12 PubChem: Integrated Platform of Small Molecules and Biological Activities”. Annual Reports in Computational Chemistry 4: 217-241. DOI:10.1016/S1574-1400(08)00012-1. 
3. Hettne KM, Williams AJ, van Mulligen EM, Kleinjans J, Tkachenko V, Kors JA. (2010). „Automatic vs. manual curation of a multi-source chemical dictionary: the impact on text mining”. J Cheminform 2 (1): 3. DOI:10.1186/1758-2946-2-3. PMID 20331846.  edit
4. Mandel GL, Bannett JE, Dolin R, ur. (2000). Principles and Practise of Infectious Diseases (5 izd.). Philadelphia, PA: Churchill Livingstone. DOI:10.1016/S1473-3099(10)70089-X. ISBN 0-443-07593-X. 
5. Keith Parker; Laurence Brunton; Goodman, Louis Sanford; Lazo, John S.; Gilman, Alfred (2006). Goodman & Gilman's The Pharmacological Basis of Therapeutics (11 izd.). New York: McGraw-Hill. ISBN 0-07-142280-3. 
6. David L. Nelson, Michael M. Cox (2005). Principles of Biochemistry (4th izd.). New York: W. H. Freeman. ISBN 0-7167-4339-6. 
7. Thomas L. Lemke, David A. Williams, ur. (2002). Foye's Principles of Medicinal Chemistry (5 izd.). Baltimore: Lippincott Willams & Wilkins. str. 860. ISBN 0-7817-4443-1. 
8. Milena Pokrajac (2002). Farmakokinetika. Beograd. ISBN 86-902551-4-1. 
9. Grupa autora (2007). Ljiljana Ivanović. ur. Registar lekova 2008. Beograd. ISSN 0354-8236.