PROFILBARU.COM

Pierwszy znicz, zapalony w Amsterdamie w 1928

Znicz olimpijski – znicz, który jest zapalany w dzień rozpoczęcia igrzysk olimpijskich. Znicz zapala ostatni uczestnik (czasami może to być grupa osób) sztafety biegnącej z ogniem olimpijskim zapalonym tradycyjnie w Olimpii od promieni słonecznych. Znicz pozostaje zapalony aż do końca igrzysk olimpijskich.

Historia

Starożytne igrzyska olimpijskie

Na czas starożytnych igrzysk olimpijskich w Olimpii zapalano ogień za pomocą promieni słonecznych skupionych przez zwierciadło^[1]. Płomień palił się na ołtarzu Hestii, ogień zapalano również na ołtarzach Zeusa i Hery^[1]. Zapalaniu ognia nie towarzyszyła żadna ceremonia^[2]^[3]. Ogień symbolizował czystość, prawdę, światło i wiedzę^[2].

Nowożytne igrzyska olimpijskie

Po raz pierwszy znicz olimpijski pojawił się na igrzyskach w Amsterdamie w 1928^[4].

Od 1936 roku płomień olimpijski na igrzyska letnie zapalany jest za pomocą promieni słonecznych skupionych przez paraboliczne zwierciadło na stadionie w Olimpii^[4]. Stamtąd jest on przenoszony przez olimpijską sztafetę do miejsca rozgrywania igrzysk w danym roku^[4]. Zwyczaj ten został zapoczątkowany przed Letnimi Igrzyskami Olimpijskimi w Berlinie w 1936 roku z inicjatywy niemieckiego działacza sportowego Carla Diema (1882–1962)^[4].

W 1952 i 1960 roku płomień olimpijski na igrzyska zimowe został zapalony od ognia w piecu w domu norweskiego skoczka narciarskiego Sondre Norheima w Morgedal^[4]. W 1956 roku płomień na igrzyska zimowe w Cortinie d’Ampezzo został zapalony w Świątyni Jowisza w Rzymie^[4]. Od 1964 roku płomień olimpijski na igrzyska zimowe zapalany jest również w Olimpii^[4]. W 1994 roku jednak, przed igrzyskami w Lillehammer drugi płomień został zapalony ponownie w Morgedal^[4].

Kilkakrotnie ceremonii zapalenia znicza nadawano symboliczny charakter, celem podkreślenia ideałów olimpijskich. Podczas igrzysk w Tokio w 1964 znicz zapalił Yoshinori Sakai, urodzony w dniu zrzucenia bomby atomowej na Hiroszimę^[5]. W 2000 w Sydney znicz zapalała Aborygenka Cathy Freeman^[5].

Lista osób, które zapalały znicz olimpijski

Poniższa lista została stworzona na podstawie informacji o nowożytnych igrzyskach olimpijskich 1896–2014 w encyklopedii PWN^[6] oraz na stronach Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego^[5]:

rok	letnie/zimowe	osoba
1928	letnie	bez ceremonii^[6]
1932	letnie	bez ceremonii^[6]
1936	letnie	Fritz Schilgen^[5]
1948	letnie	John Marks^[5]
1952	zimowe	Eigil Nansen^[7]
1952	letnie	Hannes Kolehmainen^[5] Paavo Nurmi^[5]
1956	zimowe	Guido Caroli^[7]
1956	letnie	Melbourne: Ron Clarke^[5] Sztokholm: Hans Wikne, Karin Lindberg i Henry Eriksson^[5]
1960	zimowe	Ken Henry^[7]
1960	letnie	Giancarlo Peris^[5]
1964	zimowe	Joseph Rieder^[7]
1964	letnie	Yoshinori Sakai^[5]
1968	zimowe	Alain Calmat^[7]
1968	letnie	Norma Enriqueta Basilio de Sotelo^[5]
1972	zimowe	Hideki Takada^[7]
1972	letnie	Günther Zahn^[5]
1976	zimowe	Josef Feistmantl^[7] Christl Haas^[7]
1976	letnie	Sandra Henderson^[5] Stéphane Préfontaine^[5]
1980	zimowe	Charles Kerr^[7]
1980	letnie	Siergiej Biełow^[5]
1984	zimowe	Sandra Dubravčič^[7]
1984	letnie	Rafer Johnson^[5]
1988	zimowe	Robyn Perry^[7]
1988	letnie	Sohn Kee-chung^[5] Kim Won-Tak^[5] Sohn Mi-Chung^[5]
1992	zimowe	Michel Platini^[7] François-Cyrille Grange^[7]
1992	letnie	Antonio Rebollo^[5]
1994	zimowe	książę Haakon^[7]
1996	letnie	Muhammad Ali^[5]
1998	zimowe	Midori Itō^[7]
2000	letnie	Cathy Freeman^[5]
2002	zimowe	Drużyna USA w hokeju na lodzie, mistrzowie olimpijscy z 1980^[7]
2004	letnie	Nikolaos Kaklamanakis^[5]
2006	zimowe	Stefania Belmondo^[7]
2008	letnie	Li Ning^[5]
2010	zimowe	Catriona Le May Doan^[7] Nancy Greene^[7] Wayne Gretzky^[7] Steve Nash^[a]^[7]
2012	letnie	Callun Airlie^[5] Jordan Duckitt^[5] Desiree Henry^[5] Katie Kirk^[5] Cameron MacRitchie^[5] Aidan Reynolds^[5] Adelle Tracey^[5]
2014	zimowe	Irina Rodnina^[7] Władisław Trietjak^[7]
2016	letnie	Vanderlei de Lima^[8]
2018	zimowe	Kim Yu-na
2020	letnie	Naomi Ōsaka^[9]
2022	zimowe	Zhao Jiawen Dinige’er Yilamujiang
2024	letnie	Marie-Jose Perenc^[10] Teddy Riner^[10]

Zobacz też

sztafeta ze zniczem olimpijskim

Uwagi

↑ Catriona Le May Doan zapaliła znicz dopiero podczas ceremonii zamknięcia igrzysk. Podczas ceremonii otwarcia doszło do awarii i ramię, które miała zapalić Catriona Le May Doan nie wysunęło się. 15 minut po rozpaleniu znicza w BC Place Stadium Wayne Gretzky zapalił drugi znicz w centrum Vancouver.

Przypisy

↑ ^a ^b IOC: The Olympic Torch relay. [dostęp 2016-08-21]. (ang.).
↑ ^a ^b Philip Barker: Story of the Olympic Torch. Amberley Publishing Limited, 2012. ISBN 978-1-4456-1028-3. [dostęp 2016-08-21]. (ang.).
↑ Waldo E. Sweet: Sport and Recreation in Ancient Greece: A Sourcebook with Translations. Oxford University Press, 1987, s. 9. ISBN 978-0-19-536483-5. [dostęp 2016-08-08]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h John Grasso, Bill Mallon, Jeroen Heijmans: Historical Dictionary of the Olympic Movement. Rowman & Littlefield, 2015, s. 436. ISBN 978-1-4422-4860-1. [dostęp 2016-08-06]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af IOC: Torches and Torch Relays of the Olympic Summer Games from Berlin 1936 to Rio 2016 Reference document. April 2016. [dostęp 2016-08-21]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Olimpijskie igrzyska – Nowożytne igrzyska olimpijskie 1896–2014, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-08-21] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w IOC: Torches and Torch Relays of the Olympic Winter Games from Oslo 1952 to Sochi 2014 Reference document. November 2014. [dostęp 2016-08-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-22)]. (ang.).
↑ IOC: Olympic Torch Relay reaches the finishing line. [dostęp 2016-08-21]. (ang.).
↑ WTA Staff: Tokyo 2020: Osaka becomes the first tennis player to light the Olympic Cauldron. Women’s Tennis Association, 2021-07-23. [dostęp 2021-07-23]. (ang.).
↑ ^a ^b Zapłonął olimpijski znicz. Igrzyska w Paryżu rozpoczęte.. rp.pl, 2024-07-26. [dostęp 2024-07-26]. (pol.).

Linki zewnętrzne

Polski Komitet Olimpijski: Znicz olimpijski. [dostęp 2016-08-21].

[8] Catriona Le May Doan zapaliła znicz dopiero podczas ceremonii zamknięcia igrzysk. Podczas ceremonii otwarcia doszło do awarii i ramię, które miała zapalić Catriona Le May Doan nie wysunęło się. 15 minut po rozpaleniu znicza w BC Place Stadium Wayne Gretzky zapalił drugi znicz w centrum Vancouver.

[IOCflame-1] IOC: The Olympic Torch relay. [dostęp 2016-08-21]. (ang.).

[Barker-2] Philip Barker: Story of the Olympic Torch. Amberley Publishing Limited, 2012. ISBN 978-1-4456-1028-3. [dostęp 2016-08-21]. (ang.).

[Sweet9-3] Waldo E. Sweet: Sport and Recreation in Ancient Greece: A Sourcebook with Translations. Oxford University Press, 1987, s. 9. ISBN 978-0-19-536483-5. [dostęp 2016-08-08]. (ang.).

[Grasso436-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h John Grasso, Bill Mallon, Jeroen Heijmans: Historical Dictionary of the Olympic Movement. Rowman & Littlefield, 2015, s. 436. ISBN 978-1-4422-4860-1. [dostęp 2016-08-06]. (ang.).

[IOC-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af IOC: Torches and Torch Relays of the Olympic Summer Games from Berlin 1936 to Rio 2016 Reference document. April 2016. [dostęp 2016-08-21]. (ang.).

[PWN-6] Olimpijskie igrzyska – Nowożytne igrzyska olimpijskie 1896–2014, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-08-21] .

[IOC1-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w IOC: Torches and Torch Relays of the Olympic Winter Games from Oslo 1952 to Sochi 2014 Reference document. November 2014. [dostęp 2016-08-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-22)]. (ang.).

[IOCrio-9] IOC: Olympic Torch Relay reaches the finishing line. [dostęp 2016-08-21]. (ang.).

[Ōsaka-10] WTA Staff: Tokyo 2020: Osaka becomes the first tennis player to light the Olympic Cauldron. Women’s Tennis Association, 2021-07-23. [dostęp 2021-07-23]. (ang.).

[Sweet10-11] Zapłonął olimpijski znicz. Igrzyska w Paryżu rozpoczęte.. rp.pl, 2024-07-26. [dostęp 2024-07-26]. (pol.).

[12] Odbyły się w 2021

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[a]

[8]

[9]

[10]

[1]