Zdzisław Nurkiewicz

Zdzisław Nurkiewicz

Noc, Nieczaj, Bator, Błyskawica

podporucznik
Data i miejsce urodzenia	10 lutego 1901 Włocławek
Data i miejsce śmierci	12 września 1980 Czatkowice
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Armia Krajowa
Jednostki	31 Pułk Strzelców Kaniowskich, 27 Pułk Ułanów, Obwód Nieśwież AK Obwód Stołpce AK, 25 Pułk Piechoty AK
Główne wojny i bitwy	wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa: kampania wrześniowa powstanie warszawskie
Odznaczenia

Zdzisław Nurkiewicz ps. „Noc”, „Nieczaj”, „Bator”, „Błyskawica” (ur. 10 lutego 1901 we Włocławku, zm. 12 września^[1] 1980 w Czatkowicach) – podporucznik kawalerii Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej.

Życiorys

Syn Stanisława i Marii. W latach 1918–1919 służył jako ochotnik w 31 pułku strzelców kaniowskich, a kampanię wrześniową 1939 odbył w szeregach 27 pułku ułanów im. Króla Stefana Batorego w Nieświeżu. Został ciężko ranny. Dowódca Nowogródzkiej Brygady Kawalerii, gen. bryg. Władysław Anders awansował go na chorążego i wnioskował o odznaczenie Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari.

W czasie II wojny światowej w konspiracji ZWZ i AK. W latach 1941–1942 w Obwodzie AK w Nieświeżu, kryp. „Strażnica”, „Niedźwiedzica”, a później w Obwodzie AK Stołpce.

W latach 1942-1944 działał w grupie ppor. K. Miłaszewskiego i organizował w Puszczy Nalibockiej dywizjon 27 pułku ułanów (nazywany przez miejscową ludność „Legionem Nurkiewicza” lub „Królem Nocy”)^[2].

Od lipca 1944 do stycznia 1945 walczył w Puszczy Kampinoskiej, powstaniu warszawskim i w lasach opoczyńskich. Rozbudował dywizjon i był jego ostatnim dowódcą. W czasie walk był dwukrotnie ranny. Ostatnie boje toczył wspólnie z 25 pułkiem piechoty AK Ziemi Piotrkowskiej.

Po rozwiązaniu oddziału w styczniu 1945 podjął pod przybranym nazwiskiem pracę jako górnik^[3]. 15 stycznia 1959 został aresztowany przez funkcjonariuszy SB. 25 marca 1960 wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Zielonej Górze został skazany na karę śmierci, zamienioną następnie na 15 lat pozbawienia wolności^[4]. Wolność odzyskał w czerwcu 1969 z powodu złego stanu zdrowia. W 1975 spisał swoje wojenne wspomnienia pt. "Straszny Dwór"^[3]. Przez ostatnie 10 lat życia działał na rzecz kombatantów, dawnych podkomendnych i weteranów AK z "Grupy Kampinos". Pochowany na cmentarzu parafialnym Św. Marcina w Krzeszowicach.

W 2005 Sąd Okręgowy w Krakowie unieważnił wyrok wydany w 1960 i zrehabilitował go^[3].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 2010)^[5]
• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari^[6]
• Krzyż Walecznych – trzykrotnie
• Krzyż Zasługi
• Krzyż Armii Krajowej
• Warszawski Krzyż Powstańczy
• Medal Wojska – czterokrotnie

Przypisy

1. Maciej Zapolski [online], nieczaj.republika.pl [dostęp 2017-11-28] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] .strona główna serwisu
2. Obszernie na temat tego okresu pisze: A.Pilch, Partyzanci trzech puszcz, Wydawnictwo Mireki 2013
3. Powstańcze Biogramy - Zdzisław Nurkiewicz [online], www.1944.pl [dostęp 2019-10-31]  (ang.).
4. Biuletyn Informacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej [online], katalog.bip.ipn.gov.pl [dostęp 2019-10-31] .
5. M.P. z 2010 r. nr 98, poz. 1146
6. Janusz Stankiewicz: Kawalerowie Orderu VIRTUTI MILITARI. [dostęp 2010-01-06]. (pol.).

Linki zewnętrzne

• Tablica nagrobna Zdzisława Nurkiewicza

Kontrola autorytatywna (osoba):

• VIAF: 5796148753699641320003
• PLWABN: 9810617369005606