Rzeźba terenu była bardzo urozmaicona. Na Przedgórzu Sudeckim występowały bardzo urodzajne gleby, utworzone z lessów, z kolei na terenach górskich w słabsze. Do głównych rzek tego regionu należały: Nysa Kłodzka, Oława, Bystrzyca i Strzegomka, stanowiące dopływy Odry.
Ludność
Demografia
Czermna – jedna z osad zamieszkiwanych przez mniejszość czeską
Na przestrzeni kilkudziesięciu lat ludność województwa wałbrzyskiego kształtowała się następująco[1]:
Rok
1975
1980
1985
1990
1995
1998
Ludność
713 900
716 100
735 800
740 900
739 500
733 000
W latach 1975–1990 ludność regionu wałbrzyskiego wzrosła o ok. 30 tys. mieszkańców (3%), co spowodowane było wyżem demograficznym oraz korzystnymi warunkami pod względem zatrudnienia, co głównie dotyczyło miast Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego, głównie Wałbrzycha i Nowej Rudy, osiągając w 1990 r. liczbę ok. 741 tys. mieszkańców. W ciągu kolejnych lat liczba ludności zaczęła spadać w wyniku kryzysu gospodarczego spowodowanego likwidacją wielu zakładów przemysłowych na terenie województwa i gigantycznym bezrobociem. Złożył się na to również niż demograficzny, a także migracje ludności do innych regionów Polski.
Urząd Rejonowy w Bystrzycy Kłodzkiej dla gmin: Bystrzyca Kłodzka, Międzylesie i Stronie Śląskie
Urząd Rejonowy w Dzierżoniowie dla gmin: Dzierżoniów i Niemcza oraz miast: Bielawa, Dzierżoniów, Pieszyce i Piława Górna
Urząd Rejonowy w Kłodzku dla gmin: Kłodzko, Lądek-Zdrój, Lewin Kłodzki, Nowa Ruda, Radków i Szczytna oraz miast: Duszniki-Zdrój, Kłodzko, Kudowa-Zdrój, Nowa Ruda i Polanica-Zdrój
Urząd Rejonowy w Świdnicy dla gmin: Dobromierz, Jaworzyna Śląska, Marcinowice, Strzegom, Świdnica i Żarów oraz miast Świdnica i Świebodzice
Urząd Rejonowy w Wałbrzychu dla gmin: Czarny Bór, Głuszyca, Mieroszów, Stare Bogaczowice i Walim oraz miast: Boguszów-Gorce, Jedlina-Zdrój, Szczawno-Zdrój i Wałbrzych
Urząd Rejonowy w Ząbkowicach Śląskich dla gmin: Bardo, Ciepłowody, Kamieniec Ząbkowicki, Przeworno, Stoszowice, Ząbkowice Śląskie, Ziębice i Złoty Stok
Największe miasta
Zamek Książ w WałbrzychuKościół Pokoju w Świdnicy
Do największych miast województwa wałbrzyskiego należały według stanu ludności z 31 grudnia 1998 r.:
Z kolei Kościół ewangelicko-augsburski posiadał na terenie województwa trzy parafie w Wałbrzychu, Świdnicy i Kłodzku wchodzące w skład diecezji wrocławskiej[5]. Świadkowie Jehowy na terenie województwa posiadali 25 zborów.
Terenowym organem władzy państwowej obejmującym województwo była Wojewódzka Rada Narodowa, licząca 100 członków wybieranych w wyborach powszechnych, bezpośrednich i tajnych co 4 lata przez wszystkich pełnoletnich mieszkańców województwa[6]. Wybierała ona spośród siebie prezydium składające się z przewodniczącego oraz wiceprzewodniczących.
Przedstawicielem administracji państwowej w województwie był wojewoda. Siedziba władz wojewódzkich mieściła się w Wałbrzychu przy alei Wyzwolenia.
Po transformacji ustrojowej w Polsce w 1990 r. doszło do reaktywowania samorządów w Polsce. Zniesiono Wojewódzką Radę Narodową powołując w jej miejsce sejmik samorządowy, w skład którego wchodzili delegowani przedstawiciele rad gmin z całego terenu województwa. Na jego czele stało prezydium złożone z przewodniczącego, dwóch zastępców oraz sześciu członków. Do jego zadań należało: ocena działalność administracji rządowej w województwie, prowadzenie mediacji w sprawach spornych między gminami, opiniowanie kandydata na wojewodę, wyrażanie opinię w istotnych sprawach województwa, upowszechnianie doświadczeń samorządowych[7].
Pozostawiono urząd wojewody, który stanowił organ rządowej administracji ogólnej i był jednocześnie przedstawicielem rządu na poziomie województwa, sprawującym nadzór na działalnością samorządu gminnego[8].
Siedzibą władz administracyjnych województwa było miasto Wałbrzych. Województwo z dniem 01.01.1999 weszło w skład nowo utworzonego województwa dolnośląskiego z siedzibą we Wrocławiu. Z byłego województwa wałbrzyskiego utworzono powiaty:
W planach było także odtworzenie powiatów: bystrzyckiego z siedzibą w Bystrzycy Kłodzkiej oraz noworudzkiego z siedzibą w Nowej Rudzie, powiaty te jednak nigdy nie powstały mimo usilnych starań lokalnych samorządów oraz miejscowej ludności.
Województwo wałbrzyskie posiadało charakter przemysłowy. Główne ośrodki przemysłowe znajdowały się w południowo-zachodniej części tego regionu, w Dolnośląskim Zagłębiu Węglowym, w którym znajdowały się kopalniewęgla kamiennego. Zostały one w większości zlikwidowane w połowie lat 90. XX w. poza kopalniami w Nowej Rudzie[10]. Rozwijał się tutaj także przemysł elektromaszynowy, włókienniczy, spożywczy, porcelanowy, odzieżowy, elektroniczny, papierniczy i drzewny.
W wyniku przekształceń gospodarczych w województwie wałbrzyskim upadło wiele zakładów, co doprowadziło do gwałtownego wzrostu bezrobocia, które przekroczyło 20% w 1993 r. Spowodowało to uznanie województwa wałbrzyskiego przez rząd za tereny zagrożone wysokim bezrobociem strukturalnym. Sytuację gospodarczą regionu pogorszyły również upadki PGR-ów. Sytuację na lokalnym rynku pracy poprawiło dopiero utworzenie w 1997 r. Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.
W połowie lat 90. XX w. zaczął rozwijać się również lokalny handel nastawiony głównie na klientów przybywających za zagranicy, głównie Czech i Niemiec. W tym czasie powstały olbrzymie bazary w Kłodzku i Kudowie-Zdroju[11].
Transport
Ten artykuł należy dopracować:
dać numerację dróg z okresu istnienia województwa. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.
Wiadukt kolejowy w Lewinie Kłodzkim przechodzącym nad drogą krajową nr 8
Przez teren województwa przebiega wiele ważnych węzłów kolejowych i drogowych:
Drogowy
Znajdowało się tutaj szereg dróg podlegających m.in. lokalnym samorządom. Do najważniejszych należały jednak drogi krajowe:
Głównym ośrodkiem kulturalnym województwa był Wałbrzych, do którego po 1975 r. przeniesiono wiele imprez kulturalnych z innych miast region, m.in. Wiosny Poetyckie z Kłodzka. Miasto było znaczącym ośrodkiem kultury, sztuki i oświaty. W mieście istnieje wiele instytucji kulturalnych o randze ogólnopolskiej. Istnieją dwa teatry, ośrodki i domy kultury, kina, muzea i wiele, wiele innych. Do najważniejszych z nich należy zaliczyć: Filharmonię Sudecką i Teatr dramatyczny im. J. Szaniawskiego.
W województwie działały również uczelnie wyższe oraz filie niektórych wrocławskich szkół wyższych: