Terroryzm skrajnie lewicowy

Che Guevara – dzięki swojej działalności na Kubie, w Boliwii i Kongu, stanowił inspirację dla organizacji lewicowych i Nowej lewicy w latach 60. i 70. XX wieku^[1].

Terroryzm skrajnie lewicowy (terroryzm ultralewicowy, terroryzm marksistowsko-leninowski, terroryzm rewolucyjny, terroryzm anarchistyczny) – określenie działań terrorystycznych dokonywanych przez organizacje i ruchy, które kierują się nurtami skrajnej lewicy, i których głównymi celami są zniszczenie państwa poprzez wywołanie rewolucji^[2] i walka zbrojna z systemem kapitalistycznym bądź konserwatywnym oraz zastąpienie tych systemów systemem komunistycznym bądź państwem socjalistycznym^[3][4].

Od połowy 2000 roku terroryzm skrajnie lewicowy w Stanach Zjednoczonych był coraz mniej istotnym źródłem ataków terrorystycznych^[5]. Według badań, od 2010 do 2020 roku prawicowi ekstremiści w USA zabili 117 osób, podczas gdy członkowie skrajnej lewicy 21, a dżihadyści 95^[6].

Początki skrajnie lewicowego terroryzmu

Początków terroryzmu lewicowego należy doszukiwać się już w okresie Wielkiej Rewolucji Francuskiej, kiedy pojawił się tzw. wielki terror prowadzony przez radykalnie lewicowe siły Jakobinów na czele z Maksymilianem Robespierrem^[7]. Terroryzm Jakobinów objawiał się przede wszystkim w masowych represjach (kary śmierci poprzez zgilotynowanie, masowe więzienia) osób, które zostały uznane przez rewolucjonistów za wrogów lub sprzyjających obalonemu ancien régime Ludwika XVI^[8].

W XIX wieku pojawił się anarchizm, którego celem było zniesienie instytucji państwa i utworzenie społeczeństwa bezpaństwowego^[9] oraz tzw. „propaganda czynem”. W drugiej połowie XIX w. akcje terrorystyczne anarchistów we Francji doprowadziły m.in. do zabójstwa prezydenta Marie François Sadi Carnota. Oprócz tego francuscy anarchiści dokonywali szeregu ataków bombowych w Paryżu (w tym 9 grudnia 1893 r. w Zgromadzeniu Narodowym) i Lyonie^[10]. W carskiej Rosji zaś, narodziła się Narodnaja Wola – organizacja rewolucyjna postulująca m.in. obalenie caratu i nadanie ziemi warstwie chłopskiej^[11].

Na początku XX wieku elementy terroryzmu anarchistycznego zauważyć można było w działaniach nacjonalistycznych organizacji Młoda Bośnia^[12] i Czarnej Ręki, które uczestniczyły w przygotowaniu udanego zamachu na arcyksięcia Franciszka Ferdynanda. W dwudziestoleciu międzywojennym elementy terroryzmu lewicowego znalazły się w działaniach probolszewickiego i antyklerykalnego Związku Wojujących Bezbożników, który propagował ateizm w Związku Radzieckim, terroryzując cerkiew prawosławną oraz inne wyznania chrześcijańskie, a także aktywnie zastraszał każdego, kto sprzeciwiał się działalności Związku^[13]. W latach 30. pojawiło się zjawisko Czerwonego terroru w Hiszpanii, podczas wojny domowej w tym kraju^[14].

Terroryzm lewicowy w XX wieku

Zjawisko obecnie rozumianego terroryzmu lewicowego pojawiło się w latach 60. i 70. XX wieku w Europie na fali protestów studenckich we Francji („Maj 1968”) i Niemczech (Protesty studenckie w Niemczech 1967–1968), kiedy młodzież zaczęła przybierać radykalnie lewicowe postawy^[15]. Silny oddźwięk na terroryzm lewicowy wniosła również ideologia „Nowej lewicy”^[15], która ukształtowała się już w latach pięćdziesiątych, i która silnie przejawiała się w protestach studenckich w latach sześćdziesiątych. Ultralewicowy terroryzm inspirowany był pięcioma głównymi doktrynami wyrosłymi na gruncie klasycznej lewicy: marksizmem, maoizmem, trockizmem, guevaryzmem, i anarchizmem^[16]. Organizacje lewicowe dokonujące zamachów w Europie Zachodniej (np. Frakcja Czerwonej Armii czy Czerwone Brygady) były silnie wspierane przez służby wywiadowcze Niemieckiej Republiki Demokratycznej, Kuby i Związku Radzieckiego^[15].

Organizacje terroryzmu lewicowego w Europie i na świecie

Lata sześćdziesiąte i siedemdziesiąte XX wieku przyniosły rozkwit (apogeum) organizacji ultralewicowych, które posługiwały się metodami terrorystycznymi^[15]. W Europie do głównych należały takie organizacje jak: Frakcja Czerwonej Armii (Rote Armee Fraktion; RAF, znana również jako „Grupa Baader-Meinhof”), działająca na terenie Republiki Federalnej Niemiec^[17]; Czerwone Brygady (Brigate Rosse) działające na terenie Włoch, znane z uprowadzenia i zamordowania byłego włoskiego premiera Aldo Moro^[18]; Akcja Bezpośrednia (Action Directe) aktywna w latach 80. we Francji^[19]. Oprócz ww. działały takie organizacje jak hiszpańskie maoistowskie ugrupowanie GRAPO (Grupos de Resistencia Antifascista Primero de Octubre), niemiecki anarchistyczny Ruch 2 Czerwca (Bewegung 2. Juni) oraz grecka marksistowska Organizacja Rewolucyjna 17 listopada (Επαναστατική Οργάνωση 17 Νοέμβρη). W latach 80. w Belgii działały również Walczące Komórki Komunistyczne (Cellules Communistes Combattantes; CCC)^[20]. Również w latach 80. w Portugalii działały skrajnie lewicowe bojówki pod nazwą „Ludowych Sił 25 kwietnia”^[21].

W Ameryce Południowej prym wśród terrorystycznych ugrupowań lewicowych wiodły kolumbijski FARC (Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia)^[22] oraz dwa ugrupowania peruwiańskie: Ruch Rewolucyjny im. Tupaca Amaru (Movimiento Revolucionario Tupac Amaru; MRTA; Tupamaros)^[23] oraz Świetlisty Szlak^[24] (Sendero Luminoso) znany z uprowadzenia i zamordowania dwóch polskich franciszkanów – Michała Tomaszka i Zbigniewa Strzałkowskiego.

W Ameryce Północnej wśród lewicowych organizacji terrorystycznych wyróżnić można kanadyjski Front Wyzwolenia Quebecu (Front de Libération du Québec; FLQ), dążący do niepodległości prowincji Quebec poprzez odłączenie się od Kanady^[25]. W latach siedemdziesiątych epizod wśród północnoamerykańskich organizacji lewicowych zaliczyła również Symbioniczna Armia Wyzwolenia^[26].

W Azji pojawiły się takie terrorystyczne ugrupowania lewicowe jak Japońska Armia Czerwona (Nihon Sekigun), marksistowska Partia Pracujących Kurdystanu (Partiya Karkeran Kurdistan; PKK), której celem jest uzyskanie niepodległości Kurdystanu na wschodzie Turcji^[27]. Oprócz PKK na terenie Turcji w 1978 roku powstała Rewolucyjna Partia i Front Wyzwolenia (DHKP-C), dokonująca wielu zamachów bombowych na terenie państwa tureckiego. W Indiach z kolei działają Naksalici^[28]. W Kambodży od początku lat 60. działali Czerwoni Khmerzy, którzy stosując terror, szacunkowo wymordowali ponad 1 mln ludzi^[29].

Zobacz też

• terroryzm skrajnie prawicowy
• nowa lewica
• ekoterroryzm
• terroryzm islamski
• terroryzm chrześcijański

Przypisy

1. S. Tomczak: „Che” Guevara, Kuba i rewolucja kontynentalna, historia.org.pl, [dostęp: 2017-04-18].
2. R. Borkowski: Terroryzm, s. 119, [dostęp: 2017-04-19].
3. D.T. Olson: TACTICAL COUNTERTERRORISM: The Law Enforcement Manual of Terrorism Prevention, s. 35, [dostęp: 2017-04-18].
4. B. Clifford: European Left-wing extremism in the 21st Century, intelligencefusion.co.uk, [dostęp: 2017-04-18].
5. Violence by far right is among US’s most dangerous terrorist threats, study finds [online], the Guardian, 27 czerwca 2020 [dostęp 2020-08-02]  (ang.).
6. JamesJ. Pasley JamesJ., Trump frequently accuses the far-left of inciting violence, yet right-wing extremists have killed 329 victims in the last 25 years, while antifa members haven't killed any, according to a new study [online], Business Insider [dostęp 2020-08-02] .
7. J. Bartyzel: Jakobinizm, legitymizm.org, [dostęp: 2017-04-18].
8. TERROR JAKOBIŃSKI (1793), nowastrategia.org.pl, [dostęp: 2017-04-19].
9. anarchizm, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-04-19] .
10. J. Krzyk: Anarchiści wysadzają Francję, wyborcza.pl, [dostęp: 2017-04-18].
11. Narodna Wola, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-04-20] .
12. Gavrilo Princip - zabójca arcyksięcia Franciszka Ferdynanda, historia.wp.pl, [dostęp: 2017-04-18].
13. J.R. Nowak: Zbrodnie sowieckiego „wojującego ateizmu”, arkapana.republika.pl, [dostęp: 2017-04-19].
14. „Czerwony terror”, wiadomosci.wp.pl, [dostęp: 2017-04-20].
15. R. Borkowski: Terroryzm, s. 129.
16. J. Piwowarski, P. Pajorski: Terroryzm lewacki. Wybrane zagadnienia, s. 40, [dostęp: 2017-04-18].
17. RAF, portalwiedzy.onet.pl, [dostęp: 2017-04-19].
18. Czerwone Brygady, portalwiedzy.onet.pl, [dostęp: 2017-04-18].
19. Encyklopedia terroryzmu – Action Directe, niniwa22.cba.pl, [dostęp: 2017-04-18].
20. P. Jenkins, Images of Terror: What We Can and Can't Know About Terrorism, s. 107, [dostęp: 2017-04-19].
21. P.Ch. Manuel: The Challenges of Democratic Consolidation in Portugal: Political, Economic, and Military Issues 1976–1991, s. 56, [dostęp: 2017-04-19].
22. Kolumbijska partyzantka FARC? Basta!, stosunki.pl, [dostęp: 2017-04-18].
23. Tupak Amaru, portalwiedzy.onet.pl, [dostęp: 2017-04-18].
24. Świetlisty Szlak - mroczny szlak terroru, historieodklamane.salon24.pl, [dostęp: 2017-04-18].
25. Front de libération du Québec, thecanadianencyclopedia.ca, [dostęp: 2017-04-18].
26. Ch. Hewitt: Political Violence and Terrorism in Modern America: A Chronology, s. 97, [dostęp: 2017-04-20].
27. Who are Kurdistan Workers' Party (PKK) rebels?, bbc.com, [dostęp: 2017-04-19].
28. K. Mroziewicz: Indie: Czerwona ośmiornica, wyborcza.pl, [dostęp: 2017-04-19].
29. R. Borkowski: Terroryzm, s. 130–131.

Encyklopedie internetowe (terroryzm):

• Britannica: topic/revolutionary-terrorism