Stowarzyszenie Przyjaciół ZSRR

Stowarzyszenie Przyjaciół ZSRR (SP ZSRR) – konspiracyjna organizacja, utworzona latem 1941 r. przez warszawskich działaczy komunistycznych pod przewodnictwem Józefa Balcerzaka.

Początkowo nosiła nazwę Towarzystwo Przyjaciół ZSRR, a jej założycielami byli żoliborscy działacze komunistyczni znani jako „piątka żoliborska”: Józef Balcerzak, Antonina Sokolicz, Piotr Gruszczyński, Kazimierz Grodecki i Edward Bonisławski. W marcu 1940 r. grupa ta rozpoczęła wydawanie Biuletynu Radiowego „Wieści ze świata”, którego nazwę po roku zmieniono na „Stowarzyszenie Przyjaciół ZSRR”. Wiosną 1941 r. powołano centralne kierownictwo i organizację wojskową pod nazwą Gwardia Robotnicza^[1]. Latem 1941 r. między kierownictwami Stowarzyszenia Przyjaciół ZSRR i Grupą Biuletynu Radiowego (pierwszym głównie robotniczym i drugim inteligenckim) rozpoczęły się rozmowy mające na celu utworzenie wspólnej organizacji. Rozmowy te jednak z różnych przyczyn (ideowych i personalnych) nie były uwieńczone powodzeniem^[2]. Z uwagi na fakt, że zainteresowanie działalnością Stowarzyszenia rosło, od sierpnia 1941 r. rozpoczęto wydawanie pisma „Do Zwycięstwa” (redagowanego przez Antoninę Sokolicz i Józefa Balcerzaka). Fala aresztowań w październiku 1941 r. objęła m.in. Józefa Balcerzaka, Antoniego Jędrzejczyka, Piotra Gruszczyńskiego i Bronisława Gajewskiego, co spowodowało rozbicie organizacji. Taki stan rzeczy sprawił, że w styczniu 1942 r. pozostali działacze stowarzyszenia wstąpili w szeregi Polskiej Partii Robotniczej^[3].

Przypisy

1. Stowarzyszenie Przyjaciół ZSRR, [w:] Encyklopedia Powszechna PWN, t. 4, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976, s. 291 .
2. MariaM. Turlejska MariaM., Spór o Polskę. Szkice historyczne, wyd. 2, Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, 1981, s. 98, ISBN 83-07-00497-7 .
3. Encyklopedia Warszawy, praca zbiorowa, PWN 1975.

Linki zewnętrzne

• Hanna Krystyna Szapiro (1917–1943). ipn.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-07)]. IPN

Kontrola autorytatywna:

• VIAF: 311224101
• NUKAT: n2004053578