Została zorganizowana rozkazem dowódcy II Obwodu Armii Ludowej – ppłk Mieczysława Moczara „Mietka” z dnia 20 lutego 1944 roku z oddziałów, które włączono do Armii Ludowej a znajdowały się na południu Lubelszczyzny. Początkowo składała się z trzech batalionów, lecz ciągle zwiększała swoją liczebność. Na początku czerwca 1944 roku liczyła już ok. 750[1]. W czerwcu została przeorganizowana i od tego momentu do czasu wyzwolenia Lubelszczyzny składa się z 9 kompanii oraz oddziałów specjalnych brygady.
Brygada działała na tyłach oddziałów niemieckich walczących na froncie wschodnim i zajmowała się głównie niszczeniem linii kolejowych, szos i mostów[2].
Na początku maja od brygady odłączył się III Batalion por. Edwarda Gronczewskiego „Przepiórki”, który poszedł na odsiecz północnolubelskiemu zgrupowaniu AL (dowiedziawszy się o wyjściu zgrupowania z okrążenia pod Rąblowem „Przepiórka” zdecydował się wrócić na południe)[3]. Pod koniec maja 1944 brygada przeszła reorganizacje (trzy bataliony zastąpione zostały 9 kompaniami oraz kilkoma podporządkowanymi jej oddziałami w lipcu oddelegowanymi do 3 Północnolubelskiej Brygady AL)[4] W dniach 10–23 czerwca 1944 roku 4 kompanie z 1 Brygady AL im. Ziemi Lubelskiej wzięło udział w bitwie partyzanckiej w lasach janowskich i Puszczy Solskiej.
W lipcu 1944 roku poszczególne poddziały brygady współdziałały z oddziałami Armii Czerwonej wkraczającymi na teren Lubelszczyzny.
Po wyzwoleniu Lubelszczyzny w dniu 27 lipca 1944 roku 1 Brygada AL im. Ziemi Lubelskiej została rozwiązana, a jej członkowie w większości wstąpili do Milicji Obywatelskiej oraz część do Wojska Polskiego.
por. Aleksander Szymański „Bogdan” – poległ 22 czerwca 1944 roku w rejonie Górecka Kościelnego
sierż. Ludwik Bujanowicz „Gajowy”
Dowódcy plutonów:
sierż. Ludwik Bujanowicz „Gajowy” (równocześnie dowódca kompanii) - pluton 1
sierż. Jan Owczarz „Marynarz” (od końca czerwca 1944 roku dowódca samodzielnego oddziału) - pluton 2
sierż. Władysław Bownik „Kret” - pluton 3
1 kompania:
Dowódca:
por. Ludwik Paszkowski „Lutek”
Zastępca dowódcy – oficer oświatowt:
por. Mieczysław Wiśniewski – poległ w maju 1944 roku pod Flisami
ppor. Jan Juniewicz „Janek”
2 kompania (rozwiązana pod koniec czerwca 1944 roku):
Dowódca:
ppor. Jan Fijoł „Ryś II” – zaginął 16 czerwca 1944 roku
kpr. Franciszek Ziemba „Januszek” – poległ 22 czerwca 1944 roku w Puszczy Solskiej
W wyniku strat jakie kompania poniosła w czasie walk w lasach janowskich dowództwo brygady postanowiło sformować ją na nowo wykorzystując nadwyżkę partyzantów w 1 kompanii. Z powodów politycznych postanowiono jednak zarzucić ten plan na rzecz odbudowy 3 kompanii „Straży Chłopskiej” na skutek czego 2 kompania została rozwiązana[5].
↑M. Wieczorek, Armia Ludowa: powstanie i organizacja 1944–1945
↑Stanisław Supruniuk w swojej autobiografii pt. Z Polesia do Warszawy zapisał, że w interesie politycznym należało zachować istanienie kompanii BCh wchodzącej na zasadach autonomii do AL dlatego dowódca brygady kpt. „Wicek” nakazał skierowanie partyzantów z rozrośniętej 1 kompanii do oddziału „Straży Chłopskiej”
Praca zbiorowa: Mała Encyklopedia Wojskowa. T. 1. Wydawnictwo MON. Brak numerów stron w książce
[przew.] Kazimierz Sobczak: Polski ruch oporu 1939–1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1988. ISBN 83-11-07038-5.
Mieczysław Wieczorek: Armia Ludowa. Powstanie i organizacja 1944 - 1945. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1979. ISBN 83-11-06225-0. Brak numerów stron w książce
Mieczysław Wieczorek: Armia Ludowa. Działalność bojowa 1944 - 1945. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1984. ISBN 83-11-07052-0. Brak numerów stron w książce
Praca zbiorowa: Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: 1975.
