PROFILBARU.COM

Bitwa pod Ewiną
	II wojna światowa
Czas	12–13 września 1944
Miejsce	Ewina
Terytorium	Polska pod okupacją III Rzeszy (Generalne Gubernatorstwo)
Przyczyna	działania partyzanckie
Wynik	zwycięstwo polskie
Strony konfliktu
Polskie Państwo Podziemne	III Rzesza
Dowódcy
Bolesław Hanicz-Boruta
Siły
ok. 500 żołnierzy AL; 15 skoczków z PSzP; kilkudziesięciu żołnierzy BCh	ok. 6000 żołnierzy, żandarmów niemieckich i Kałmuków
Straty
12 zabitych; 11 rannych	100 zabitych; 200 rannych
	Położenie na mapie Polski miejsce bitwy
	50°57′24″N 19°33′55″E/50,956667 19,565278

Bitwa pod Ewiną – walka stoczona w dniu 12 września 1944 roku^[1] przez 3 Brygadę Armii Ludowej im. Józefa Bema (w której znajdowały się też na zasadach autonomii oddziały OW PPS Zygmunta Łęgowika ps. „Brzeszczot”, SOB Czesława Grajka ps. „Wiktor” i BCh A. Rogula ps. Wiktor^[2], oraz skoczkowie z Polskiego Sztabu Partyzanckiego) z jednostkami armii niemieckiej, żandarmerii^[2] i częścią Korpusu Kawalerii Kałmuckiej^[3].

Przebieg walk

Około 500 partyzantów Armii Ludowej pod dowództwem Bolesława Hanicza-Boruty, kilkudziesięciu z Batalionów Chłopskich oraz 15 polskich skoczków z radiostacją z Polskiego Sztabu Partyzanckiego, zostało okrążonych w lasach kotfińskich przez ok. 2–3 tys. żołnierzy i żandarmów niemieckich wyposażonych w samoloty, wozy pancerne, artylerię i granatniki. Sztab III Brygady AL ulokowany w leśniczówce w Ewinie, szacował siły przeciwnika na ok. 6 tys. żołnierzy. Wśród uderzających hitlerowców był Korpus Kawalerii Kałmuckiej dr „Dolla” (mylony z wieloma innymi oddziałami wschodnimi, w tym Brygadą RONA), który w lipcu 1944 pojawił się na Kielecczyźnie^[4]. Ryszard Nuszkiewicz (cichociemny, oficer batalionu AK „Skała”, który 11 września walczył z oddziałami niemieckimi i wschodnimi pod Złotym Potokiem, tj. 30 km na południe od Ewiny) wspominał w swej książce „Uparci” o „sotniach kozaków”^[3].

Pierwsze starcie nastąpiło o godz. 9:00 12 września w rejonie Ciężkowic, gdzie część partyzantów została zmuszona do wycofania się w kierunku Ewiny, natomiast partyzanci toczący walkę w rejonie Włynic zatrzymali natarcie nieprzyjaciela. Niemcy, wykorzystując znaczną przewagę w sile żywej i ogniowej, wdarli się w kilku miejscach w obronę partyzancką. Bitwa zakończyła się wydostaniem się polskich partyzantów przez lukę w pierścieniu wojsk niemieckich, co w warunkach partyzanckich było zwycięstwem. Około 22:00 3. Brygada AL im. Józefa Bema wyszła z okrążenia i przeszła w lasy koło Kruszyny^[1].

Straty Polaków wyniosły 18 zabitych^[a]^[5] i 11 rannych oraz ok. 10 zaginionych, straty hitlerowców – wg Ryszarda Nazarewicza około 100 zabitych i 200 rannych^[6], choć bardziej prawdopodobne jest ok. 100-150 zabitych, rannych i zaginionych^[2]. Dowódca mjr Bolesław Hanicz-Boruta został ranny w walce.

Uwagi

↑ Według dowódcy brygady płk. Hanicz-Boruty straty niemieckie była kilkakrotnie większe (bez podania dokładniejszych liczb) niż partyzantów co podał w swoim raporcie z walk brygady we wrześniu 1944 roku co jest wyraźnie zaznaczone w książce Armia Ludowa Działalność bojowa 1944 – 1945, a gdzie podano, że straty około 100 zabitych i 200 rannych podane w książce Ryszard Nazarewicz Ziemia radomszczańska w walce 1939-1945 są wyraźnie zawyżone.

Przypisy

↑ ^a ^b Historia, Bitwa pod Ewiną 12–13 września 1944 r. [online], Historia zapomniana i mniej znana, 12 września 2015 [dostęp 2020-10-23] (pol.).
↑ ^a ^b ^c MieczysławM. Wieczorek MieczysławM., Armia Ludowa 1944-45 Działalność bojowa, 1984 .
↑ ^a ^b RyszardR. Nuszkiewicz RyszardR., Uparci, 1973 .
↑ Jak szarańcza – Kałmucy siali grozę [online], plus.echodnia.eu/swietokrzyskie, 14 marca 2018 [dostęp 2020-11-10] (pol.).
↑ Wyd.W. MON Wyd.W., Wspomnienia żołnierzy Gwardii i Armii Ludowej(rozdział Bój pod Ewiną), 1958 .
↑ Ryszard Hajduk, Pogmatwane drogi. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987, s. 243.

Bibliografia

Mieczysław Wieczorek: Armia Ludowa: działalność bojowa 1944 – 1945. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1984, s. 227–228. ISBN 83-11-07052-0.
Bogdan Hillebrandt: Partyzantka na Kielecczyźnie 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1970, s. 427–428.
Praca zbiorowa: Bitwy partyzanckie Ruch oporu w Polsce 1944-1945. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 64. ISBN 83-03-02048-X.
Ryszard Nazarewicz: Ziemia radomszczańska w walce 1939-1945. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1973.