Ten artykuł należy dopracować: przedstawiono sytuację tylko z polskiej perspektywy – artykuł powinien być przekrojowy. Pomóż go poprawić. Na stronie dyskusji mogą znajdywać się pomocne komentarze.
Obowiązkiem senatora jest złożenie ślubowania przed Senatem RP, branie udziału w pracach Senatu na posiedzeniach plenarnych i w komisjach oraz utrzymywanie kontaktu z wyborcami.
Senatorowi przysługuje immunitet (nietykalność), prawo do diet, bezpłatnych przejazdów, urlopu na czas kadencji z zachowaniem ciągłości pracy. W odróżnieniu od posłów senatorom nie przysługuje prawo interpelacji ani prawo do inicjatywy ustawodawczej (gdyż ta przysługuje Sejmowi); wniosek o podjęcie inicjatywy ustawodawczej może złożyć grupa 10 senatorów bądź komisja senacka.
Senatorowie są zorganizowani w Senacie w kluby i koła senatorskie. Regulamin Senatu ustala minimalną liczebność klubu na 7 senatorów, do utworzenia koła potrzeba 3 senatorów.
Mandat senatora
Mandat senatora to (w prawie konstytucyjnym i tradycyjnie) pełnomocnictwo udzielone osobie sprawującej funkcję pochodzącą z wyboru. Obecnie jest to określenie całokształtu praw i obowiązków senatora.
Funkcja parlamentarzysty jest czasochłonna i nie może być łączona z innymi zajęciami, które także stanowią istotne obciążenie, albo które mogłyby negatywnie wpływać na niezależność deputowanego. Mechanizmem, który to zapewnia, jest tzw. niepołączalność mandatu senatora z określonymi funkcjami lub z określonym zatrudnieniem.
Mandatu Senatora Rzeczypospolitej Polskiej nie można łączyć z funkcją:
Mandat Senatora RP wygasa wskutek śmierci, zrzeczenia się, utraty prawa wybieralności lub stwierdzenia nieważności wyboru.
Obowiązki senatora
Obowiązki senatora i jego uprawnienia uregulowane są szczegółowo przez przepisy prawne: Konstytucję RP, ustawy – wśród nich przede wszystkim przez ustawę o wykonywaniu mandatu posła i senatora – oraz Regulamin Senatu.
Senator ma obowiązek czynnego uczestniczenia w posiedzeniach Senatu oraz organów Senatu (komisji senackich, Prezydium Senatu, Konwentu Seniorów). Jeżeli senator narusza ten obowiązek i opuszcza bez usprawiedliwienia posiedzenia albo jest obecny na posiedzeniu, ale nie bierze udziału w głosowaniu, to obniżane są świadczenia pieniężne, które otrzymuje za dany miesiąc. Na posiedzeniach plenarnych senator może zabrać głos w omawianej przez Senat sprawie, zgłaszać wnioski do dyskutowanej przez Senat ustawy i uchwały (proponować jej odrzucenie, przyjęcie bez poprawek albo wnosić do jej tekstu poprawki), zgłaszać tzw. wnioski formalne (np. ogłoszenie przerwy, ograniczenie czasu przemówień) oraz wnioski dotyczące porządku obrad. Jeżeli senator przedstawiał na posiedzeniu Senatu stanowisko komisji senackiej w sprawie rozpatrywanej ustawy, to po ostatecznym jej rozpatrzeniu przez Senat ma obowiązek uczestniczenia w posiedzeniach odpowiednich komisji sejmowych, na których wyjaśnia przyjęte przez Senat stanowisko.
Senator ma również obowiązek zgłoszenia swojej kandydatury przynajmniej do jednej stałej komisji senackiej. Jeżeli chce pracować w więcej niż dwóch komisjach, musi uzyskać zgodę Prezydium Senatu. W komisji senator ma prawo zabierać głos w sprawach przewidzianych porządkiem obrad, zgłaszać wnioski do rozpatrywanych aktów prawnych, zgłaszać uwagi i propozycje do pracy komisji i trybu jej obrad. Senator może także brać czynny udział w pracach każdej innej komisji, której nie jest członkiem, ale nie może wtedy uczestniczyć w głosowaniu.
Senator wykonuje swoje obowiązki nie tylko w parlamencie, ale także w swoim okręgu wyborczym i w innych miejscach na terenie kraju, a także za granicą. Wiąże się to z koniecznością odbywania częstych podróży, przede wszystkim przyjazdu (kilka razy w miesiącu) na posiedzenia Senatu i komisji senackich. Dlatego też senatorowi przysługują bezpłatne przejazdy komunikacją miejską, a także środkami transportu publicznego (PKP, PKS) oraz bezpłatne bilety na samoloty na terenie kraju.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r. (Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483) – art. 102-108
Obwieszczenie Marszałka Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 sierpnia 2018 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu uchwały Senatu Rzeczypospolitej Polskiej – Regulamin Senatu (M.P. z 2018 r. poz. 846) – art. 18-27c
