Ruszkowo (gmina)

Ruszkowo

gmina wiejska
1867–1954[1]
Państwo	Polska
Województwo	1919–38: warszawskie 1938–39: pomorskie (II RP) 1945–50: pomorskie (PRL) 1950–54: bydgoskie
Powiat	1919–48: nieszawski 1948–54: aleksandrowski
Data powstania	1 stycznia 1867
Data likwidacji	29 września 1954
Siedziba	Ruszkowo Połajewo Stare Kalina
Szczegółowy podział administracyjny (1952)
Liczba gromad 34
brak współrzędnych

Ruszkowo – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1867–1954 w guberni warszawskiej, w woj. warszawskim, pomorskim i bydgoskim^[2]. Początkowo siedzibą gminy była wieś Ruszkowo, a następnie (w Rosji) Połajewo Stare^[3]. W Polsce siedzibą władz gminy była Kalina^[4].

Historia

Gmina zbiorowa Ruszkowo powstała w związku z reformą administracyjną Królestwa Polskiego w 1867 roku. Należała do powiatu radziejowskiego (od 1871 nieszawskiego) w guberni warszawskiej^[5][6][7].

W okresie międzywojennym gmina Ruszkowo należała do powiatu nieszawskiego w woj. warszawskim^[4].

20 października 1933 gminę Boguszyce podzielono na 34 gromad (sołectw): Broniszewo, Byszewo, Cegielnia-Rudki, Goplana, Kalina, Katarzyna, Kaźmierowo, Koszewo, Morzyczyn, Noć, Nowa Wieś, Obory, Pagórki, Paulina, Piastowo, Połajewek, Połajewo, Przedłóż, Przewóz, Racięcin, Ruda Nowa, Ruda Stara, Rudzk Duży, Rudzk Mały, Ruszkowo, Ruszkówek, Słomkowo, Sokoły, Straszewo, Wilcza Kłoda, Włodzimiery, Wywoźnia, Zaborowo i Zygmuntowo^[8].

Była to najdalej na zachód położona gmina województwa warszawskiego o ekstremalnie peryferyjnym położeniu względem jego stolicy – Warszawy, w związku z czym przeniesiono ją 1 kwietnia 1938 wraz z całym powiatem nieszawskim do woj. pomorskiego^[9].

Po wojnie gmina weszła w skład terytorialnie zmienionego woj. pomorskiego. 12 marca 1948 roku powiat nieszawski przemianowano na powiat aleksandrowski^[10], a woj. pomorskie 6 lipca 1950 roku na woj. bydgoskie^[11]. Według stanu z 1 lipca 1952 roku gmina składała się nadal z 34 oryginalnych gromad^[12].

Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin^[13].

Jednostki nie przywrócono 1 stycznia 1973 roku po reaktywowaniu gmin^[14]. 25 z jej dawnych gromad (sołectw) weszło w skład nowej gminy Wierzbinek a 9 w skład gminy Piotrków Kujawski w powiecie radziejowskim w województwie bydgoskim^[15]. Od 1999 gmina Wierzbinek należy do powiatu konińskiego w województwie wielkopolskim, a gmina Piotrków Kujawski do powiatu radziejowskiego w województwie kujawsko-pomorskim.

Przypisy

1. Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. warszawskiego; w czasie II wojny światowej przejściowo poza administracją polską.
2. 1945–50 nazwa woj. bydgoskiego brzmiała województwo pomorskie
3. Волостныя, станичныя, сельския, гминныя правления и управления, а также полицейские станы всей России с обозначением места их нахождения [online] [dostęp 2024-09-09]  (ros.).
4. Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
5. Postanowienie z 17 (29) września 1866, ogłoszone 5 (17) stycznia 1867 (Dziennik Praw, rok 1866, tom 66, nr 219, str. 279)
6. Postanowienie z 29 grudnia 1867 (10 stycznia 1868), ogłoszone 8 (20) lutego 1868 (Dziennik Praw, rok 1868, tom 67, nr 228, str. 359)
7. Powiat nieszawski (1867–71 radziejowski), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 126 .
8. Warszawski Dziennik Wojewódzki : dla obszaru Województwa Warszawskiego. 1933, nr 14, poz. 136
9. Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240
10. Dz.U. z 1948 r. nr 12, poz. 97
11. Dz.U. z 1950 r. nr 28, poz. 255
12. Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
13. Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
14. Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
15. Uchwała Nr XVIII/88/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 6 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie bydgoskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 9 grudnia 1972, Nr. 17, Poz. 200).