Pod względem fizyczno-geograficznym Otorowo leży w obrębie Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej w mezoregionie Kotlina Toruńska i mikroregionieDolina Łęgnowska (32 m n.p.m.)[4]. Większość terenu stanowią dawne tereny zalewowe rzeki o żyznych glebach, odseparowane od rzeki wałem przeciwpowodziowym. Na południu występuje zbocze oddzielające Równinę Łęgnowską od piaszczystej Terasy Soleckiej, porośniętej Puszczą Bydgoską. Na wschodzie Otorowa znajduje się tzw. Biała Góra, stanowiąca odkrytą wydmę śródlądową, widoczną z drogi powiatowej Bydgoszcz-Solec Kujawski.
Pierwsza wzmianka pisana o wsi Otorowo pochodzi z 1280 roku[5]. Ówczesny właściciel kasztelanii wyszogrodzkiej książę pomorski Mściwój II zapisał m.in. tę osadę swojemu ciotecznemu szwagrowi Dobiesławowi z rodu Odrowążów i pozwolił zakładać tutaj gospodarstwa chłopskie zarówno na prawie polskim, jak i niemieckim[6]. W późniejszych wiekach osiedliła się tu m.in. rodzina niemiecka Wilde, która w 1594 r. pełniła rolę pośrednika przy sprowadzeniu pierwszych olędrów do powiatu bydgoskiego, do wsi Przyłubie[6]. Wieś królewska starostwa bydgoskiego położona była w końcu XVI wieku w powiecie bydgoskim województwa inowrocławskiego[7].
Istniejące wzdłuż rzeki Wisły tereny zalewowe z żyznymi madami były atrakcyjne dla osadnictwa i wykorzystania rolniczego. W XVI wieku wieś należała do parafii rzymskokatolickiej w Solcu[a] (Kujawskim)[8]. W 1604 roku Otorowo było jedną z pierwszych wsi w powiecie bydgoskim, jaka otrzymała kontrakt olęderski z rąk starosty bydgoskiegoMacieja Smoguleckiego. Do dnia dzisiejszego zachowały się w oryginale przywileje królewskie dla olędrów w Otorowie. Pierwszy z nich wystawiony został przez Władysława IV w dniu 28 grudnia 1643 roku[6]. Osadnictwo olęderskie w dolinie Wisły, a w późniejszym okresie także na innych terenach było popierane przez urzędników królewskich, gdyż sprzyjało zagospodarowaniu niewykorzystanych dotychczas, urodzajnych terenów nadrzecznych oraz kreowało nowe dochody[9]. Otorowo, podobnie jak sąsiednie Łęgnowo i Makowiska było stosunkowo znacznie uposażone w ziemię oraz należało do najludniejszych wsi starostwa bydgoskiego. W czasie potopu szwedzkiego wieś została bardzo zniszczona. Odbudowano ją w II połowie XVII w. W 1662 roku mieszkało tu 26 osób, a 11 lat później w 1673 – 66 osób[9].
Tuż przed wojną północną mieszkało w Otorowie 24 rodzin chłopskich, które płaciły czynsz na rzecz starostwa bydgoskiego. Katastrofę gospodarczą, podobnie jak dla wszystkich wsi w rejonie Bydgoszczy przyniosły grabieże i gwałty dokonane przez stacjonujące tu w okresie 1703-1719 wojska szwedzkie, saskie, polskie, austriackie i rosyjskie. Należy jednak zaznaczyć, że Otorowo było jedną z nielicznych wsi starościńskich, która nie została całkowicie opuszczona w tym okresie. Jedynie część ludności wiejskiej pod wpływem ciężarów spowodowanych wojną ratowała się ucieczką, bądź też pozostała na miejscu, ale była tak zrujnowana, że nie mogła płacić podatków[9]. Największe szkody ze strony wojska poniesiono w 1708 oraz w 1709 roku[9]. 18 października 1710 r. mieszkańcy wsi złożyli następujące zeznanie[9]:
"przez prawie 10 lat przeżywali ciężkie hyberny i podatki tak w ludziach, którzy po większy części dalszych nie mogąc znieść ciężarów, ze starostwa powyprowadzali się, w inwentarzach, dobytkach i zasiewach zrujnowały i zubożały. Iż także wniwecz obróconych ludzie w tych wsiach jeszcze zostające ani bydła, ani chleba nie mają i w wysiewkach w cale opuściwszy. Żadnego do wypłacenia hyberny i wszelkich innych podatków Rzeczypospolitej sposobu nie mają ani mieć nie mogą"
W 1712 roku mieszkało tu jeszcze 6 rodzin, w 1713 – 4, a w 1717 – 2 rodziny. Jednak w 1717 roku Otorowo było jedyną wsią starostwa bydgoskiego, w której obsiewano ziemię[9].
Odbudowa gospodarcza wsi następowała od około 1720 roku. W 1734 r. wójt bydgoski wydał kontrakt na zasiedlenie wsi ważny na 50 lat. W 1744 roku na ponad 20 włókach mieszkało tu 23 rodzin o holendersko, względnie niemiecko brzmiących nazwiskach (Zettlau, Wegner, Fandrey, Freter, Kufalk, Hefs, Fric, Resenke, Lipke, Gise itd.) Osadnicy obowiązani byli płacić podatki na rzecz wójta-starosty (czynsz, wgajne, pogłówne, hiberna) oraz wykonywać pewne prace na rzecz dworu, za które otrzymywali ściśle określone ilości piwa z browaru starościńskiego, szykowane w miejscowej karczmie[10].
Wedle inwentarzu wójtostwa i starostwa bydgoskiego z 1753 roku wieś posiadała 25 włók i 23 gospodarzy, którzy oprócz płacenia podatków „piwo i gorzałkę na swoje potrzeby z zamku lub karczmy zamkowej brać powinni, drzewo do budowy wozić i do młynów bydgoskich mleć jeździć są obowiązani”[11]. Tuż przed I rozbiorem Polski w 1766 r. w Otorowie mieszkało 20 gospodarzy na 25 włókach i 20 morgach ziemi. Byli zwolnieni z prac na rzecz dworu, a w razie zalewu pól przez Wisłę, mogli wypasać bydło w lasach wójtowskich[11].
Przejście Otorowa w 1772 roku pod władzę pruską z chwilą pierwszego rozbioru Polski, w sposób drastyczny ograniczyło przedłużenie kontraktów, a co za tym idzie, zamieranie osadnictwa olęderskiego[12]. W latach 80. i 90. XIX wieku w Łęgnowie i Otorowie zbudowano wały przeciwpowodziowe, które chroniły pola przed okresowym zalewaniem przez wezbrane wody Wisły. Inwestycja ta związana była z szeroko zakrojoną regulacją Wisły na odcinku pruskim od Otłoczyna do Gdańska[13].
W XIX wieku w Otorowie mieszkali głównie Niemcy, wyznania ewangelicko-unijnego. Spis miejscowości rejencji bydgoskiej z 1833 r. podaje, że we wsi mieszkało 252 osób (wszyscy ewangelicy) w 31 domach[14]. Na wschodnim krańcu wsi znajdował się Otorowski Młyn, gdzie w 3 domach mieszkało dodatkowo 25 ewangelików[14]. Według opisu Jana Nepomucena Bobrowicza z 1846 r. wieś i młyn wodny Otorowo należały do rządowej domeny bydgoskiej. We wsi istniała filialna świątynia ewangelicka[15]. Kolejny spis z 1860 r. podaje, że we wsi mieszkało 238 osób (wszyscy ewangelicy) w 29 domach. We wsi znajdowała się szkoła elementarna. Natomiast w osadzie Otorowo-młyn mieszkało 30 osób (26 ewangelików, 4 katolików). Otorowo należało do parafii katolickiej i ewangelickiej w Bydgoszczy, a Otorowo młyn – w Solcu (Kujawskim)[16].
Dla roku 1884 Słownik geograficzny Królestwa Polskiego podaje, że w miejscowości mieszkało 211 osób, w tym 11 katolików. W 1911 roku na granicy wsi Otorowo i Łęgnowo wzniesiono zbór ewangelicki, sfinansowany przez rząd pruski. W 1941 r. miejscowość liczyła 182 mieszkańców[17].
Od 1 sierpnia 1977 po włączeniu wsi Łęgnowo do terytorium administracyjnego miasta Bydgoszczy, Otorowo stało się wsią oddzielającą od zachodu Bydgoszcz, od wschodu Solec Kujawski.
Otorowski Młyn
Nad strumieniem płynącym z Puszczy Bydgoskiej do Wisły znajdował się Otorowski Młyn (niem. Ottorowo Friedrichwilhelmsmuehle), odnotowany już w 1580 roku, należący do starostwa bydgoskiego. Na początku XVII wieku ze starostwa bydgoskiego wydzielono niegrodowe starostwo soleckie, któremu przydzielono m.in. młyn i karczmę w Otorowie[9]. W 1884 roku w osadzie Otorowski Młyn mieszkało 39 osób, w tym 3 katolików.
Zbrodnia pod Otorowem
Jesienią 1939 r. okupanci niemieccy zamordowali w lesie pod Otorowem kilkuset Polaków – mieszkańców Bydgoszczy oraz okolicznych wsi.
Narodowy Spis Powszechny 2011 odnotował 351 mieszkańców Otorowa. W 2013 r. działalność gospodarczą prowadziło 30 podmiotów, w tym 26 osób fizycznych i 4 spółki handlowe (w tym 1 z udziałem kapitału zagranicznego). Dominowały mikroprzedsiębiorstwa (zatrudnienie: 0-9 osób). Tylko jedno przedsiębiorstwo zatrudniało powyżej 10 osób.
W latach 2008–2013 oddano do użytku 9 mieszkań – wszystkie w budownictwie indywidualnym. Stanowiło to ⅓ nowych mieszkań wzniesionych w tym czasie na obszarze wiejskim całej gminy Solec Kujawski.
↑Środowisko przyrodnicze Bydgoszczy. Praca zbiorowa pod red. Józefa Banaszaka, Wydawnictwo Tanan. Bydgoszcz 1996
↑Hładyłowicz Konstanty Jan: Zmiany krajobrazu i rozwój osadnictwa w Wielkopolsce od XIV do XIX wieku. Lwów 1932
↑ abcBarbaraB.Janiszewska-MincerBarbaraB., Solec Kujawski – dzieje miasta i okolic do 1806 roku, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001, ISBN 83-7174-748-9, OCLC830299439. Brak numerów stron w książce
↑Atlas Historyczny Polski. Kujawy i ziemia dobrzyńska w drugiej połowie XVI wieku, część II komentarz, indeksy, Warszawa 2021, s. 149.
↑Guldon Zenon: Rozmieszczenie własności ziemskiej na Kujawach w II połowie XVI wieku. Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu. Rocznik 69. Zeszyt 2. Toruń 1964
↑ abcdefgŻmidziński Franciszek: Przemiany w gospodarce wiejskiej starostwa bydgoskiego w latach 1661-1772. [w:] Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Prace Wydziału Nauk Humanistycznych. Seria C. Nr 13. Prace Komisji Historii IX. Warszawa-Poznań 1973
↑Guldon Romana, Guldon Zenon: Inwentarz wójtostwa bydgoskiego z 1744 roku. [w:] Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Prace Wydziału Nauk Humanistycznych. Seria C. Nr 10. Prace Komisji Historii VII. Bydgoszcz 1970
↑ abKabaciński Ryszard: Inwentarze starostwa i wójtostwa bydgoskiego z lat 1753-1766 roku. [w:] Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Źródła do dziejów Bydgoszczy. Nr 9. Warszawa-Poznań 1977
↑Bartowski Krzysztof: Udział starostwa i wójtostwa bydgoskiego w kolonizacji holenderskiej. [w:] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. zeszyt 1
↑Gorączko Marcin: Analiza zmian hydrograficznych w rejonie Bydgoszczy w ujęciu historycznym, Poznań 2003
