Wówczas[kiedy?] same Suwałki nie istniały, lecz w lesie w pobliżu Szwajcarii (wcześniej wieś, dziś sołectwo w Suwałkach) zamieszkiwały plemiona Jaćwingów, do dziś istnieje Cmentarzysko Jaćwingów. Po ich wyginięciu (w wyniku wojen) stały się obszarem zmagań litewsko-krzyżackich o panowanie nad Suwalszczyzną.
Suwałki zostały założone w 1690 r. przez kamedułówwigierskich. Składały się wtedy z zaledwie dwóch domów. Na szybki rozwój osady wpływało jej korzystne położenie – przy skrzyżowaniu ważnych szlaków handlowych. Dokumentem z 1715 r. kameduli uwolnili mieszkańców Suwałk od pańszczyzny, ustalili place na rozbudowę miasta, zarys ulic i przepisy określające sposób wznoszenia budowli. Przywilej określił herb miasta wyobrażający patronów Zgromadzenia Kamedułów św. Romualda i Benedykta przy trzech górach z krzyżem i koroną. W 1700 roku wieś dzieliła się już na Suwałki Małe i Suwałki Wielkie. Król August II Mocny nadał miejscowości prawa miejskie 2 maja 1720 roku, Suwałki są zatem najmłodszym z miast współczesnej polskiej Suwalszczyzny – młodsze od Sejn, Lipska i Augustowa. Potwierdził także lokację klasztorną oraz nadał Suwałkom prawo do cotygodniowych targów i czterech jarmarków rocznie.
Suwałki pod zaborem pruskim
Suwałki, do 1796 roku były własnością zakonu kamedułów, aż do kasacji ich dóbr w tym samym roku przez władze pruskie. Wówczas cała Suwalszczyzna, w wyniku trzeciego, ostatniego rozbioru Polski trafiła w ręce Państwa Pruskiego. w 1803 administracja pruska zezwoliła na swobodne osiedlanie się Żydów, których liczba gwałtownie wzrosła.
Dawny herb Suwałk, później guberni suwalskiej, a drzewo i wstęgi do dziś są symbolami Suwalszczyzny
Suwałki w Królestwie Polskim
Od 1815 roku miasto rozwijało się dynamicznie dzięki umieszczeniu tu siedziby władz województwa augustowskiego Królestwa Polskiego, a także położeniu na ważnym trakcie z Warszawy do Petersburga. Dodatkowym czynnikiem rozwoju było stacjonowanie 10 tysięcy żołnierzy, dla potrzeb których wybudowano rozległe koszary i cerkiew garnizonową – dziś jest to kościół św. Piotra i Pawła.
Oddanie do użytku Kolei Warszawsko-Petersburskiej wiodącej przez Białystok a omijającej Suwałki zahamowało rozwój miasta.
W Królestwie Kongresowym Suwałki były miastem garnizonowym. Zachowały się cztery duże zespoły koszarowe (dziś zabytkowe), w których stacjonowało wojsko rosyjskie, a po odzyskaniu przez Polskę niepodległości – Wojsko Polskie. Można je znaleźć wychodząc z centrum w dowolną stronę świata.
Niemcy wspierali przyłączenie Suwałk do Litwy, czego przejawem była zgoda na utworzenie tzw. Taryby, czyli rządu litewskiego, a także zgodzili się na wydanie dokumentu Tworzenie się państwa litewskiego... w grudniu 1918. 23 sierpnia 1919 o godzinie 3. nad ranem wybuchło powstanie sejneńskie, które objęło także Suwałki. 28 sierpnia powstanie skończyło się, a Litwini opuścili miasto. W sierpniu 1920 żołnierze litewscy znowu zaatakowali Suwalszczyznę, a 17 sierpnia wywiesili flagę na wieży suwalskiego Magistratu. Choć formalnie Suwałki zostały przywrócone do Polski 7 października 1920, wojska litewskie wycofały się 30 sierpnia.[potrzebny przypis]
Pomnik poświęcony ofiarom nazizmu w Suwałkach (cmentarz żydowski)
Okres II wojny światowej to czas okupacji – najpierw krótkotrwałej radzieckiej, a później niemieckiej. Powiat suwalski został przez niemieckie władze przyłączony do Prus Wschodnich. Niemcy dokonali eksterminacji ludności żydowskiej oraz polskiej inteligencji. Wywozili Polaków w głąb Rzeszy na roboty przymusowe. W Suwałkach założyli także dwa obozy pracy, a niedaleko od miasta obóz jeniecki (Stalag IF) dla Rosjan, których w tym miejscu zginęło ok. 50 tysięcy. 23 października 1944 roku 173 Orszańska Dywizja Armii Czerwonej wkroczyła do Suwałk. W trakcie działań wojennych miasto nie uległo dużym zniszczeniom, większość budynków pozostało nienaruszonych.
W czasie kształtowania się władzy ludowej, panował także terror – przede wszystkim wobec byłych żołnierzy AK i wszystkich przeciwników rządów komunistycznych. Po II wojnie światowej Suwałki wolno odbudowywały się i rozwijały. 7 stycznia 1945 roku zostaje otwarte kino „Bałtyk”. 10 maja 1974 roku. z nadajnika radiowo-telewizyjnego „Krzemieniucha” rozpoczęto nadawania I programu Telewizji Polskiej, natomiast nadawanie II programu Telewizji Polskiej 1.06.1975 r.
Suwałki jako stolica województwa
Województwo suwalskie
W roku 1975 zostały stolicą województwa suwalskiego, które istniało w latach 1975–1998. Stanowiło drugie pod względem wielkości (powierzchni) województwo w Polsce, po olsztyńskim. Stan ten utrzymał się do roku 1999, kiedy to Suwałki utraciły status miasta wojewódzkiego. Teren tego województwa wchodzi obecnie w skład województw: warmińsko-mazurskiego oraz podlaskiego.
↑Księga Adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa; Annuaire da la Pologne (y Compris la V.L. de Dantzig), Warszawa 1930, s. 154.
↑Rozporządzenie Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 25 listopada 1981 r. w sprawie zmiany granic niektórych miast w województwach: bydgoskim, gdańskim, krośnieńskim, płockim i suwalskim. (Dz.U. z 1981 r. nr 28, poz. 152).
.png)
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
