Fosa miejska powstała niedługo po lokacjiBydgoszczy w 1346 roku. Była ona elementem systemu obronnego miasta. Bydgoszcz została ulokowana na półwyspie w sąsiedztwie cieków wodnych: Brdy, Młynówki i Fosy zamkowej. Jedynie kierunek południowy nie był broniony przez ciek wodny. Mieszczanie uzupełnili tę lukę prawdopodobnie w wyniku spiętrzenia wody w rzece w rejonie Wyspy Młyńskiej. W ten sposób uzyskano możliwość zasilenia wodą fosy miejskiej oraz zapewniono napęd dla młynów i innych urządzeń gospodarczych zlokalizowanych w sąsiedztwie miasta (tartak, folusze itp.)
Fosy prawdopodobnie nie trzeba było wykopywać, gdyż stworzono ją w starorzeczu Brdy. Miała ona na poszczególnych odcinkach różną szerokość: w najwęższym miejscu około 15 metrów, a w najszerszym 25-30 metrów. Fosa była wypełniona wodą prawdopodobnie do XVII wieku, chociaż niektóre źródła mówią, że nawet do wieku XVIII. Kiedy nie było już w niej wody, stopniowo ulegała zapiaszczeniu i zasypywaniu.
Fosę miejską w pełnej okazałości przedstawia plan i widok miasta wykonany przez szwedzkiego kwatermistrza Erika Dahlberga w 1657 r. Kolejny plan miasta wykonany przez Johanna Gretha w 1774 r. przedstawia ją jedynie częściowo nawodnioną.
W latach 1774–1800 r. fosę zagospodarowano na ogrody mieszczańskie, a w latach późniejszych w większości zniwelowano i stopniowo zabudowano.
Pozostałości
Jedyną obecnie pozostałością po fosie miejskiej jest obniżenie terenu na wysokości posesji przy ulicy Pod Blankami 4.
Zachowany fragment fosy został poddany oczyszczeniu, rekultywacji w 2009 r. i oznaczony specjalną tablicą informacyjną. Obok stoją podobne tablice informujące o zachowanych w tym miejscu pozostałościach murów miejskich Bydgoszczy.
Siwiak Anna, Siwiak Wojciech, Wschodnie "umocnienia" obronne Bydgoszczy w świetle badań archeologicznych ulicy Podwale, Kronika Bydgoska XXIX (2006), Bydgoszcz 2007, s. 229-257.
Siwiak Wojciech, Życie codzienne mieszkańców Bydgoszczy od XIV do XVIII wieku (w świetle wybranych źródeł kultury materialnej), Bydgoszcz 2015.
