Śluza II „Grottgera” – niezachowana śluza na Kanale Bydgoskim.
Stanowiła jedną z budowli hydrotechnicznych starego odcinka Kanału Bydgoskiego, wyłączonego z eksploatacji w 1915 roku.
Jest to dawna trzecia śluza drogi wodnej Wisła-Odra. Istniała w latach 1774–1972.
Lokalizacja
Śluza znajdowała się w Bydgoszczy, przy ul. Grottgera, ok. 200 m na zachód od Śluzy Miejskiej.
Historia
Śluzę wybudowano w latach 1773–1774 jako drewnianą. Formę murowaną nadano budowli w latach 1803–1810, kiedy dokonano pierwszej przebudowy drogi wodnej Wisła-Odra. Eksploatowana była z przeznaczeniem dla barek o ładowności do 200 ton do roku 1915, kiedy oddano nowy odcinek Kanału z nowo wybudowanymi śluzami Okole i Czyżkówko. Do końca lat 40. XX w. wykorzystywana była awaryjnie. Ostateczne wyłączenie z eksploatacji nastąpiło pod koniec lat 60. XX w.
W latach 1970–1972 śluzę zasypano wraz z 500-metrowym odcinkiem Kanału Bydgoskiego z powodu budowy węzła drogowego tzw. grunwaldzkiego[1]. Pod koniec 2010, w czasie budowy linii tramwajowej do dworca PKP, po zerwaniu asfaltu po północnej stronie jezdni ulicy Focha ukazał się fragment muru ceglanego północnej głowy górnych wrót śluzy[2].
Do czasów obecnych zachował się fragment akwenu prowadzącego z Brdy w stronę śluzy. Istniejący tu dawniej dom śluzowego został rozebrany w dniach 15–17 lipca 2013[3]. Był on zbudowany z czerwonej licowanej cegły, pokryty dachówką, otoczony ogrodem. Schowany był za wysokim ceglanym murem ze stalową bramą wejściową od ul. Grottgera. Stylistyką nawiązywał do podmiejskiej architektury willowej z końca XIX w. Zdobiły go ceglane motywy, drewniane detale umieszczone były na styku połaci dachowych[4].
Most przy śluzie
Od końca XVIII wieku przy głowie dolnej śluzy znajdował się most dla pieszych. W 1836 r. zbudowano most drogowy o nawierzchni kamiennej z chodnikami dla pieszych, oparty na ceglanych przyczółkach. W latach 1962–1964 Płockie Przedsiębiorstwo Robót Mostowych rozebrało starą konstrukcję i wzniosło nowy most w formie żelbetowej, jednoprzęsłowej, opartej na starych przyczółkach. Rozbiórka mostu nastąpiła w 1980 roku w związku z budową mostów północnych i tramwajowych w ciągu ulicy marszałka Focha[5].
Charakterystyka
Była to śluza komorowa o konstrukcji ceglanej. Posiadała zamknięcia w postaci drewnianych wrót wspornych dwuskrzydłowych. Zasuwy umożliwiające regulację przepływu wody i napełnianie komory posiadały napęd ręczny. Śluza dysponowała dwoma kładkami technologicznymi na głowie dolnej i górnej, rozchylane razem z wrotami. Ponadto przy głowie dolnej znajdował się mostek dla pieszych łączący ulicę Grottgera z ul. marszałka Focha[5]
Galeria
Zobacz też
Bibliografia
- Krzysztof Bartowski: W 231. rocznicę Kanału Bydgoskiego (1774-2005). [w:] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 10. Bydgoszcz 2005.
- Walenty Winid: Kanał Bydgoski. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Popierania Nauki, 1928.
- Agnieszka Woźniak-Hlebionek: Kanał Bydgoski, Brda i Noteć w pruskich planach inwestycyjnych w latach 1773–1915. [w:] Kronika Bydgoska XXIII (2001). Bydgoszcz 2002.
| cieki i akweny |
|
|---|
| kanały historyczne |
|
|---|
| wyspy |
|
|---|
| śluzy czynne |
|
|---|
| śluzy nieczynne zabytkowe |
|
|---|
| śluzy nieistniejące |
|
|---|
| jazy |
|
|---|
| kaskady |
|
|---|
| tamy |
|
|---|
| mosty i kładki |
|
|---|
| elektrownie wodne |
|
|---|
| porty |
|
|---|
| mariny |
|
|---|
| obiekty sportowe |
|
|---|
| tereny zieleni |
|
|---|
Przypisy
