Śluza Kapuściska
(nieistniejąca)
Państwo
|
Polska
|
Miejscowość
|
Bydgoszcz
|
Droga wodna
|
Wisła-Odra
|
Lokalizacja
|
na ok. 6 km
|
Dane techniczne
|
Długość
|
56 m
|
Szerokość
|
10,5 m
|
Różnica poziomów
|
1,87 m
|
Wrota
|
stalowe dwuskrzydłowe
|
Rodzaj napędu
|
ręczny
|
Położenie na mapie Bydgoszczy ![Mapa konturowa Bydgoszczy, w centrum znajduje się punkt z opisem „Śluza Kapuściska(nieistniejąca)”](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Bydgoszcz_location_map.png/238px-Bydgoszcz_location_map.png) Śluza Kapuściska (nieistniejąca)
|
Położenie na mapie Polski ![Mapa konturowa Polski, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Śluza Kapuściska(nieistniejąca)”](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Polska_hydrografia.jpg/238px-Polska_hydrografia.jpg) Śluza Kapuściska (nieistniejąca)
|
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego ![Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Śluza Kapuściska(nieistniejąca)”](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Kuyavian-Pomeranian_Voivodeship_location_map.svg/238px-Kuyavian-Pomeranian_Voivodeship_location_map.svg.png) Śluza Kapuściska (nieistniejąca)
|
53°07′13,73″N 18°04′40,26″E/53,120480 18,077850
|
|
Śluza Kapuściska – niezachowana śluza na rzece Brdzie w Bydgoszczy.
Była drugą śluzą na drodze wodnej Wisła–Odra. Istniała w latach 1879–1910.
Lokalizacja
Śluza znajdowała się na rzece Brdzie na wysokości obecnego zakładu „Telefonika Kable” w Bydgoszczy.
Historia
Śluza została oddana do użytku w 1879 r. podczas kanalizacji odcinka Brdy w obrębie Bydgoszczy, kiedy to dla usprawnienia transportu rzecznego wyprostowano w kilku miejscach koryto rzeki, tworząc w ten sposób wyspy w okolicy kartodromu i przy ul. Spornej (drugi most na Spornej został zasypany w latach 60. XX wieku). Odcinek ten uruchomiono dla żeglugi 30 kwietnia 1879 r. Śluza dzieliła Brdę na dwie części: portową i miejską. Była ona elementem stopnia wodnego „Kapuściska”, w którego skład wchodził również jaz iglicowy.
W latach 80. XIX wieku miejscowi przemysłowcy zaczęli domagać się od rządu pruskiego powiększenia portu w Brdyujściu, aby mógł on służyć nie tylko jako składowisko tratw, ale również zimowisko dla statków. Wymagało to podpiętrzenia wód na ujściowym odcinku Brdy.
Prace wykonano w latach 1902–1907. Polegały one na budowie jazu walcowego o wyższym piętrzeniu oraz likwidacji niepotrzebnego już stopnia wodnego „Kapuściska”. Śluzę wyłączono z eksploatacji w 1905 r., ale istniała ona jeszcze do 1910 r., kiedy ją ostatecznie usunięto, aby nie przeszkadzała w żegludze na Brdzie.
Po dawnej śluzie i jazie „Kapuściska” pozostało poszerzone koryto rzeczne na zapleczu zakładów „Telefonika–Kable”. Na południowym brzegu Brdy widoczne są pozostałości po mechanizmie jazu iglicowo-kozłowego oraz masywne granitowe płyty południowego przyczółka jazu. Do połowy lat 90. znajdowały się tam jeszcze stalowe urządzenia techniczne, służące do obsługi jazu. Największym elementem widocznym w terenie są granitowe płyty będące zwieńczeniem północnej strony komory śluzy. W płytach widoczne są metalowe elementy zapory oraz fragment drabinki stalowej wystającej powyżej poziomu rzeki, służącej do zejścia do komory. Zachowały się też zalewane fragmenty schodów w kierunku awanportu górnego oraz wyżłobione w granitowej płycie okrągłe miejsce w głowie śluzy, w którym mieściły się masywne zawiasy dwuskrzydłowych wrót górnych.
Charakterystyka
Śluza „Kapuściska” była pojedynczą śluzą komorową o konstrukcji murowanej. Miała 56 m długości i 10,5 m szerokości. Różnica poziomów – 1,87 m. Posiadała stalowe wrota dwuskrzydłowe o ręcznym napędzie. Obsługiwana była przez śluzowego, który mieszkał w pobliskim, zachowanym do dzisiaj dwupiętrowym domu z czerwonej cegły przykrytym skośnym dachem (ul. Fordońska 152a).
Zobacz też
Bibliografia
- Bartowski Krzysztof: W 231. rocznicę Kanału Bydgoskiego (1774-2005). In. Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 10. Bydgoszcz 2005.
- Kulesza Maciej: Zapomniana śluza na Brdzie na tyłach "Kabla". www.bydgoszcz.gazeta.pl. dostęp 10.01.2013
- Winid Walenty: Kanał Bydgoski: Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Popierania Nauki, 1928.
- Woźniak-Hlebionek Agnieszka. Kanał bydgoski, Brda i Noteć w pruskich planach inwestycyjnych w latach 1773-1915. In. Kronika Bydgoska XXIII (2001). Bydgoszcz 2002.
cieki i akweny |
|
---|
kanały historyczne |
|
---|
wyspy |
|
---|
śluzy czynne |
|
---|
śluzy nieczynne zabytkowe |
|
---|
śluzy nieistniejące |
|
---|
jazy |
|
---|
kaskady |
|
---|
tamy |
|
---|
mosty i kładki |
|
---|
elektrownie wodne |
|
---|
porty |
|
---|
mariny |
|
---|
obiekty sportowe |
|
---|
tereny zieleni |
|
---|