Europejska Nagroda Filmowa dla najlepszego filmu

Europejska Nagroda Filmowa dla najlepszego filmu (ang. European Film Award for Best Film) − główna nagroda przyznawana dla najlepszego filmu europejskiego w ramach Europejskich Nagród Filmowych. Przyznawana jest przez członków Europejskiej Akademii Filmowej już od pierwszej edycji rozdania nagród w 1988 roku^[1].

Trzykrotnie wyróżniano tą nagrodą filmy wyreżyserowane przez Gianniego Amelio, Larsa von Triera i Michaela Hanekego. Dwie nagrody w tej kategorii przypadły w udziale filmom w reżyserii Kena Loacha, Pedra Almodóvara, Paola Sorrentino, Pawła Pawlikowskiego i Rubena Östlunda. Zaledwie trzy spośród nagrodzonych tytułów wyreżyserowały kobiety (Maren Ade, Jasmila Žbanić i Justine Triet). Twórcą z największą ilością nominowanych filmów, w liczbie siedmiu, jest Hiszpan Pedro Almodóvar.

Włoskie filmy siedmiokrotnie zdobywały laur, co jest dotychczasowym rekordem. Na drugim miejscu znajdują się kinematografie brytyjska i niemiecka, których pięć tytułów zwyciężyło w tej kategorii. Natomiast najwięcej nominowanych tytułów na przestrzeni lat posiada Francja - jest ich 37. O zaledwie jeden mniej ma ich Wielka Brytania (36 nominacji według stanu na sierpień 2024).

Polskie filmy jak dotychczas trzy razy zdobyły tytuł najlepszego filmu na kontynencie europejskim. Do zdobywców tej nagrody należą: Krótki film o zabijaniu (1988) Krzysztofa Kieślowskiego oraz Ida (2014) i Zimna wojna (2018) Pawła Pawlikowskiego^[2]. Ponadto nagrodę otrzymał też Polak Roman Polański za brytyjski thriller Autor widmo (2010)^[3]. Spośród polskich filmów nominację uzyskały następujące obrazy: Przesłuchanie (1990) Ryszarda Bugajskiego, Pianista (2002) Romana Polańskiego, Boże Ciało (2020) Jana Komasy^[4] oraz Zielona granica (2023) Agnieszki Holland^[5]. Ponadto nominowano także obcojęzyczne filmy realizowane za granicą przez Kieślowskiego (trylogia Trzy kolory, 1994), Pawlikowskiego (Lato miłości, 2005) i Polańskiego (Oficer i szpieg, 2019).

Nagrodzone i nominowane filmy

1988−1989

Rok	Tytuł polski	Tytuł oryginalny	Reżyser
1988 (1.)
	Krótki film o zabijaniu	Krótki film o zabijaniu	Krzysztof Kieślowski
	Do zobaczenia, chłopcy	Au revoir les enfants	Louis Malle
	Ożywiony las	El bosque animado	José Luis Cuerda
	Dalekie głosy, spokojne życie	Distant Voices, Still Lives	Terence Davies
	Niebo nad Berlinem	Der Himmel über Berlin	Wim Wenders
	Jakub	Iacob	Mircea Daneliuc
	Pelle zwycięzca	Pelle erobreren	Bille August
1989 (2.)
	Pejzaż we mgle	Τοπίο στην ομίχλη Topio stin omichli	Teo Angelopoulos
	Eldorado	Eldorádó	Géza Bereményi
	Wysokie aspiracje	High Hopes	Mike Leigh
	Magnus	Magnus	Þráinn Bertelsson
	Mała Wiera	Маленькая Вера Malieńkaja Wiera	Wasilij Piczuł
	Wspomnienia z Żółtego Domu	Recordações da Casa Amarela	João César Monteiro

1990-1999

Rok	Tytuł polski	Tytuł oryginalny	Reżyser
1990 (3.)
	Otwarte drzwi	Porte aperte	Gianni Amelio
	Aj, Carmela!	¡Ay Carmela!	Carlos Saura
	Cyrano de Bergerac	Cyrano de Bergerac	Jean-Paul Rappeneau
	Matka	Мать Mat	Gleb Panfiłow
	Przesłuchanie	Przesłuchanie	Ryszard Bugajski
	Anioł stróż	Skyddsängeln	Suzanne Osten
	Dziewczyna z fabryki zapałek	Tulitikkutehtaan tyttö	Aki Kaurismäki
1991 (4.)
	Riff-Raff	Riff-Raff	Ken Loach
	Delicatessen	Delicatessen	Marc Caro i Jean-Pierre Jeunet
	Homo Faber	Homo Faber	Volker Schlöndorff
	Mały przestępca	Le petit criminel	Jacques Doillon
	Toto bohater	Toto le héros	Jaco Van Dormael
	Szowiniści	Ultrà	Ricky Tognazzi
1992 (5.)
	Złodziej dzieci	Il ladro di bambini	Gianni Amelio
	Kochankowie z Pont-Neuf	Les amants du Pont-Neuf	Leos Carax
	Ludzie z północy	De noorderlingen	Alex van Warmerdam
	Nord	Nord	Xavier Beauvois
	Trzy dni	Trys dienos	Šarūnas Bartas
	Życie cyganerii	La vie de bohème	Aki Kaurismäki
1993 (6.)
	Urga	Урга Urga	Nikita Michałkow
	Wideo Benny’ego	Benny's Video	Michael Haneke
	Człowiek pogryzł psa	C'est arrivé près de chez vous	Rémy Belvaux, André Bonzel i Benoît Poelvoorde
	Serce jak lód	Un cœur en hiver	Claude Sautet
	Orlando	Orlando	Sally Potter
	Dziewczyna Antonia	La petite amie d'Antonio	Manuel Poirier
1994 (7.)
	Lamerica	Lamerica	Gianni Amelio
	Syn rekina	Le fils du requin	Agnès Merlet
	W imię ojca	In the Name of the Father	Jim Sheridan
	Parzyste i nieparzyste	Кош ба кош Kosz ba kosz	Bachtijar Chudojnazarow
	Trzy kolory	Trois couleurs	Krzysztof Kieślowski
	Woyzeck	Woyzeck	János Szász
1995 (8.)
	Ziemia i wolność	Land and Freedom	Ken Loach
	Pocałunek motyla	Butterfly Kiss	Michael Winterbottom
	Nienawiść	La haine	Mathieu Kassovitz
	Paryskie rendez-vous	Les rendez-vous de Paris	Éric Rohmer
	Rzeźnik	Der Totmacher	Romuald Karmakar
	Spojrzenie Odyseusza	Το βλέμμα του Οδυσσέα To vlemma tou Odyssea	Teo Angelopoulos
1996 (9.)
	Przełamując fale	Breaking the Waves	Lars von Trier
	Kola	Kolja	Jan Svěrák
	Lea	Lea	Ivan Fila
	Sekrety i kłamstwa	Secrets & Lies	Mike Leigh
	Spirala przemocy	Some Mother's Son	Terry George
1997 (10.)
	Goło i wesoło	The Full Monty	Peter Cattaneo
	Kapitan Conan	Capitaine Conan	Bertrand Tavernier
	Angielski pacjent	The English Patient	Anthony Minghella
	Piąty element	The Fifth Element	Luc Besson
	Zamknięty krąg	Savršeni krug	Ademir Kenović
	Złodziej	Вор Wor	Pawieł Czuchraj
1998 (11.)
	Życie jest piękne	La vita è bella	Roberto Benigni
	Chłopak rzeźnika	The Butcher Boy	Neil Jordan
	Drżące ciało	Carne trémula	Pedro Almodóvar
	Festen	Festen	Thomas Vinterberg
	Biegnij Lola, biegnij	Lola rennt	Tom Tykwer
	Jestem Joe	My Name Is Joe	Ken Loach
	Wyśnione życie aniołów	La vie rêvée des anges	Érick Zonca
1999 (12.)
	Wszystko o mojej matce	Todo sobre mi madre	Pedro Almodóvar
	Fucking Åmål	Fucking Åmål	Lukas Moodysson
	Mifune	Mifunes sidste sang	Søren Kragh-Jacobsen
	Moloch	Молох Mołoch	Aleksandr Sokurow
	Notting Hill	Notting Hill	Roger Michell
	Rosetta	Rosetta	Jean-Pierre i Luc Dardenne
	Kropla słońca	Sunshine	István Szabó
	Strefa wojny	The War Zone	Tim Roth

2000-2009

Rok	Tytuł polski	Tytuł oryginalny	Reżyser
2000 (13.)
	Tańcząc w ciemnościach	Dancer in the Dark	Lars von Trier
	Billy Elliot	Billy Elliot	Stephen Daldry
	Uciekające kurczaki	Chicken Run	Peter Lord i Nick Park
	Gusta i guściki	Le goût des autres	Agnès Jaoui
	Harry, twój prawdziwy przyjaciel	Harry, un ami qui vous veut du bien	Dominik Moll
	Chleb i tulipany	Pane e tulipani	Silvio Soldini
	Wiarołomni	Trolösa	Liv Ullmann
2001 (14.)
	Amelia	Le fabuleux destin d'Amélie Poulain	Jean-Pierre Jeunet
	Dziennik Bridget Jones	Bridget Jones's Diary	Sharon Maguire
	Eksperyment	Das Experiment	Oliver Hirschbiegel
	Intymność	Intimacy	Patrice Chéreau
	Włoski dla początkujących	Italiensk for begyndere	Lone Scherfig
	Inni	The Others	Alejandro Amenábar
	Pianistka	La pianiste	Michael Haneke
	Pokój syna	La stanza del figlio	Nanni Moretti
2002 (15.)
	Porozmawiaj z nią	Hable con ella	Pedro Almodóvar
	8 kobiet	8 femmes	François Ozon
	Podkręć jak Beckham	Bend It Like Beckham	Gurinder Chadha
	Krwawa niedziela	Bloody Sunday	Paul Greengrass
	Lilja 4-ever	Lilja 4-ever	Lukas Moodysson
	Siostry magdalenki	The Magdalene Sisters	Peter Mullan
	Człowiek bez przeszłości	Mies vailla menneisyyttä	Aki Kaurismäki
	Pianista	The Pianist	Roman Polański
2003 (16.)
	Good bye, Lenin!	Good Bye, Lenin!	Wolfgang Becker
	Niewidoczni	Dirty Pretty Things	Stephen Frears
	Dogville	Dogville	Lars von Trier
	Na tym świecie	In This World	Michael Winterbottom
	Moje życie beze mnie	My Life Without Me	Isabel Coixet
	Basen	Swimming Pool	François Ozon
2004 (17.)
	Głową w mur	Gegen die Wand	Fatih Akın
	Pan od muzyki	Les choristes	Christophe Barratier
	Dziura w sercu	Ett hål i mitt hjärta	Lukas Moodysson
	Złe wychowanie	La mala educación	Pedro Almodóvar
	W stronę morza	Mar adentro	Alejandro Amenábar
	Vera Drake	Vera Drake	Mike Leigh
2005 (18.)
	Ukryte	Caché	Michael Haneke
	Bracia	Brødre	Susanne Bier
	Nie wracaj w te strony	Don't Come Knocking	Wim Wenders
	Dziecko	L'enfant	Jean-Pierre i Luc Dardenne
	Lato miłości	My Summer of Love	Paweł Pawlikowski
	Sophie Scholl – ostatnie dni	Sophie Scholl – Die letzten Tage	Marc Rothemund
2006 (19.)
	Życie na podsłuchu	Das Leben der Anderen	Florian Henckel von Donnersmarck
	Śniadanie na Plutonie	Breakfast on Pluto	Neil Jordan
	Grbavica	Grbavica	Jasmila Žbanić
	Droga do Guantánamo	The Road to Guantanamo	Michael Winterbottom i Mat Whitecross
	Volver	Volver	Pedro Almodóvar
	Wiatr buszujący w jęczmieniu	The Wind That Shakes the Barley	Ken Loach
2007 (20.)
	4 miesiące, 3 tygodnie i 2 dni	4 luni, 3 săptămâni și 2 zile	Cristian Mungiu
	Na krawędzi nieba	Auf der anderen Seite	Fatih Akın
	Ostatni król Szkocji	The Last King of Scotland	Kevin Macdonald
	Niczego nie żałuję – Edith Piaf	La môme	Olivier Dahan
	Persepolis	Persepolis	Marjane Satrapi i Vincent Paronnaud
	Królowa	The Queen	Stephen Frears
2008 (21.)
	Gomorra	Gomorra	Matteo Garrone
	Boski	Il divo	Paolo Sorrentino
	Klasa	Entre les murs	Laurent Cantet
	Happy-Go-Lucky, czyli co nas uszczęśliwia	Happy-Go-Lucky	Mike Leigh
	Sierociniec	El orfanato	Juan Antonio Bayona
	Walc z Baszirem	ואלס עם באשיר Vals Im Bashir	Ari Folman
2009 (22.)
	Biała wstążka	Das weiße Band	Michael Haneke
	Fish Tank	Fish Tank	Andrea Arnold
	Pozwól mi wejść	Låt den rätte komma in	Tomas Alfredson
	Prorok	Un prophète	Jacques Audiard
	Lektor	The Reader	Stephen Daldry
	Slumdog. Milioner z ulicy	Slumdog Millionaire	Danny Boyle

2010-2019

Rok	Tytuł polski	Tytuł oryginalny	Reżyser
2010 (23.)
	Autor widmo	The Ghost Writer	Roman Polański
	Miód	Bal	Semih Kaplanoğlu
	Ludzie Boga	Des hommes et des dieux	Xavier Beauvois
	Liban	לבנון Lebanon	Samuel Maoz
	Sekret jej oczu	El secreto de sus ojos	Juan José Campanella
	Soul Kitchen	Soul Kitchen	Fatih Akın
2011 (24.)
	Melancholia	Melancholia	Lars von Trier
	Artysta	The Artist	Michel Hazanavicius
	Chłopiec na rowerze	Le gamin au vélo	Jean-Pierre i Luc Dardenne
	W lepszym świecie	Hævnen	Susanne Bier
	Człowiek z Hawru	Le Havre	Aki Kaurismäki
	Jak zostać królem	The King’s Speech	Tom Hooper
2012 (25.)
	Miłość	Amour	Michael Haneke
	Barbara	Barbara	Christian Petzold
	Cezar musi umrzeć	Cesare deve morire	Paolo i Vittorio Taviani
	Nietykalni	Intouchables	Olivier Nakache i Éric Toledano
	Polowanie	Jagten	Thomas Vinterberg
	Wstyd	Shame	Steve McQueen
2013 (26.)
	Wielkie piękno	La grande bellezza	Paolo Sorrentino
	Śnieżka	Blancanieves	Pablo Berger
	W kręgu miłości	The Broken Circle Breakdown	Felix Van Groeningen
	Koneser	La migliore offerta	Giuseppe Tornatore
	Oh, Boy!	Oh Boy	Jan-Ole Gerster
	Życie Adeli	La vie d'Adèle – Chapitres 1 & 2	Abdellatif Kechiche
2014 (27.)
	Ida	Ida	Paweł Pawlikowski
	Turysta	Turist	Ruben Östlund
	Zimowy sen	Kış Uykusu	Nuri Bilge Ceylan
	Lewiatan	Левиафан Lewiafan	Andriej Zwiagincew
	Nimfomanka	Nymphomaniac	Lars von Trier
2015 (28.)
	Młodość	Youth	Paolo Sorrentino
	Gołąb przysiadł na gałęzi i rozmyśla o istnieniu	En duva satt på en gren och funderade på tillvaron	Roy Andersson
	Barany. Islandzka opowieść	Hrútar	Grímur Hákonarson
	Lobster	The Lobster	Jorgos Lantimos
	Mustang	Mustang	Deniz Gamze Ergüven
	Victoria	Victoria	Sebastian Schipper
2016 (29.)
	Toni Erdmann	Toni Erdmann	Maren Ade
	Elle	Elle	Paul Verhoeven
	Ja, Daniel Blake	I, Daniel Blake	Ken Loach
	Julieta	Julieta	Pedro Almodóvar
	Pokój	Room	Lenny Abrahamson
2017 (30.)
	The Square	The Square	Ruben Östlund
	120 uderzeń serca	120 battements par minute	Robin Campillo
	Niemiłość	Нелюбовь Nieliubow	Andriej Zwiagincew
	Dusza i ciało	Testről és lélekről	Ildikó Enyedi
	Po tamtej stronie	Toivon tuolla puolen	Aki Kaurismäki
2018 (31.)
	Zimna wojna	Zimna wojna	Paweł Pawlikowski
	Dogman	Dogman	Matteo Garrone
	Dziewczyna	Girl	Lukas Dhont
	Granica	Gräns	Ali Abbasi
	Szczęśliwy Lazzaro	Lazzaro felice	Alice Rohrwacher
2019 (32.)
	Faworyta	The Favourite	Jorgos Lantimos
	Ból i blask	Dolor y gloria	Pedro Almodóvar
	Oficer i szpieg	J'accuse	Roman Polański
	Nędznicy	Les misérables	Ladj Ly
	Błąd systemu	Systemsprenger	Nora Fingscheidt
	Zdrajca	Il traditore	Marco Bellocchio

2020-2029

Rok	Tytuł polski	Tytuł oryginalny	Reżyser
2020 (33.)
	Na rauszu	Druk	Thomas Vinterberg
	Berlin Alexanderplatz	Berlin Alexanderplatz	Burhan Qurbani
	Boże Ciało	Boże Ciało	Jan Komasa
	Martin Eden	Martin Eden	Pietro Marcello
	Malowany ptak	Nabarvené ptáče	Václav Marhoul
	Undine	Undine	Christian Petzold
2021 (34.)
	Aida	Quo vadis, Aida?	Jasmila Žbanić
	To była ręka Boga	È stata la mano di Dio	Paolo Sorrentino
	Ojciec	The Father	Florian Zeller
	Przedział nr 6	Hytti nro 6	Juho Kuosmanen
	Titane	Titane	Julia Ducournau
2022 (35.)
	W trójkącie	Τriangle of Sadness	Ruben Östlund
	Alcarràs	Alcarràs	Carla Simón
	Blisko	Close	Lukas Dhont
	W gorsecie	Corsage	Marie Kreutzer
	Holy Spider	Holy Spider	Ali Abbasi
2023 (36.)
	Anatomia upadku	Anatomie d'une chute	Justine Triet
	Ja, kapitan	Io capitano	Matteo Garrone
	Opadające liście	Kuolleet lehdet	Aki Kaurismäki
	Zielona granica	Zielona granica	Agnieszka Holland
	Strefa interesów	The Zone of Interest	Jonathan Glazer
2024 (37.)
	Emilia Pérez	Emilia Pérez	Jacques Audiard
	W pokoju obok	La habitación de al lado	Pedro Almodóvar
	Nasienie świętej figi	Dāne-ye anjīr-e ma'ābed	Mohammad Rasoulof
	Substancja	The Substance	Coralie Fargeat
	Vermiglio	Vermiglio	Maura Delpero

Statystyki

Zestawienie nagrodzonych i nominowanych filmów w tej kategorii według głównego kraju produkcji - w kolejności malejącej pod względem ilości nagród, a następnie nominacji - przedstawia się następująco (stan na sierpień 2024):

Państwo	Ilość nagród	Ilość nominacji
Włochy	7	19
Wielka Brytania	5	36
Niemcy	5	20
Dania	4	14
Francja	3	37
Polska	3	7
Hiszpania	2	16
Szwecja	2	10
Rosja	1	5
Austria	1	4
Bośnia i Hercegowina	1	3
Grecja	1	2
Rumunia	1	2
Belgia	0	8
Finlandia	0	7
Irlandia	0	7
Węgry	0	4
Turcja	0	3
Czechy	0	2
Islandia	0	2
Izrael	0	2
ZSRR	0	2
Holandia	0	1
Litwa	0	1
Portugalia	0	1
Słowacja	0	1

Przypisy

1. EFA Night 1988. European Film Awards. [dostęp 2023-01-01]. (ang.).
2. Elsa Keslassy: Pawel Pawlikowski’s ‘Cold War’ Wins for Best Film, Director at European Film Awards. "Variety", 15.12.2018. [dostęp 2023-01-01]. (ang.).
3. Xan Brooks: Roman Polanski film The Ghost Writer dominates European awards. "The Guardian", 05.12.2010. [dostęp 2023-01-01]. (ang.).
4. Anna Bernat: Filmy z nominacjami do Europejskich Nagród Filmowych. Dziennik Teatralny, 11.11.2020. [dostęp 2023-01-01]. (pol.).
5. Melanie Goodfellow: ‘Fallen Leaves’ & ‘The Zone Of Interest’ Top European Film Award Nominations In Main Categories. Deadline, 07.11.2023. [dostęp 2024-08-27]. (ang.).

Linki zewnętrzne

• Strona oficjalna