Batalion ON „Ostrów”

Batalion ON „Ostrów”

Ostrowski batalion ON

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1939
Rozformowanie	1939
Dowódcy
Pierwszy	mjr Antoni Bukała
Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja	Ostrów Wielkopolski
Formacja	Obrona Narodowa
Rodzaj wojsk	piechota
Skład	typ IV

Kaliska ON

Obrona Narodowa w 1939

Ostrowski Batalion Obrony Narodowej (batalion ON „Ostrów”) – pododdział piechoty Wojska Polskiego II RP.

Sformowanie i zmiany organizacyjne

Batalion został sformowany w maju 1939 roku, w składzie Kaliskiej Brygady ON, według etatu batalionu ON typ IV. Jednostka została zorganizowana w oparciu o 60 Obwód Przysposobienia Wojskowego. Batalion stacjonował na terenie Okręgu Korpusu Nr VII: dowództwo oraz 1 i 2 kompania w Ostrowie Wielkopolskim, natomiast 3 kompania w Odolanowie.

Jednostką administracyjną i mobilizującą dla Ostrowskiego batalionu ON był 60 pp w Ostrowie Wlkp.

W lipcu 1939 roku dowódca Armii „Poznań”, gen. dyw. Tadeusz Kutrzeba podporządkował dowódcom wielkich jednostek piechoty i kawalerii, pod względem taktycznym, wszystkie brygady i bataliony ON znajdujące się w pasie działania armii. Dowódcy 25 Dywizji Piechoty zostało podporządkowane Dowództwo Kaliskiej Brygady ON z podległymi batalionami: Krotoszyńskim i Ostrowskim.

Latem 1939 funkcję prezesa Powiatowego Komitet Przyjaciół Ostrowskiego Batalionu Obrony Narodowej w Ostrowie Wielkopolskim pełnił prezes Sądu Okręgowego w Ostrowie, kpt. rez. Kazimierz Ansion^[1].

Ostrowski batalion ON w kampanii wrześniowej

Przygotowania do wojny

Batalion został „skrzyknięty” w dniu rozpoczęcia mobilizacji alarmowej 24 sierpnia 1939. Po zakończeniu prac organizacyjnych batalion ON „Ostrów” (bez kompanii) z dwoma armatami przeciwpancernymi zajął stanowiska w ramach osłony garnizonu Ostrów Wielkopolski, na pozycji Wierzbno-Łąkociny. Kompania ON „Odolanów” z batalionu ON „Ostrów” zajęła stanowiska obronne w Odolanowie^[2].

Działania bojowe

Batalion rozpoczął kampanię wrześniową w składzie 25 DP.

1 września 1939 na pozycje prawego skrzydła dywizji natarcie wykonał niemiecki 183 pp Landwehry w rejonie Krotoszyna. Na odcinku zajmowanym przez batalion ON „Ostrów” i I batalion 60 pp dwa niemieckie bataliony opanowały las Nadleśnictwa Gliśnica, zbliżając się do stanowisk obu batalionów. Trwały jedynie starcia patroli rozpoznawczych. Batalion ON „Ostrów” o godz. 20.00 otrzymał rozkaz zerwania styczności z nieprzyjacielem i wycofania się po linii Daniszyn, Radłów, Pruszków, Pawłówek. Działająca oddzielnie kompania ON „Odolanów” wycofała się szosą Topola Mała, Franklinów, Lewków, Kotowiecko, Skaryszewek^[3].

2 września batalion znajdował się w rejonie miejscowości Pawłówek. Skąd następnie przemieścił się nad Prosnę po południu osiągnął rejon Wola Doroszewska, Żydów, gdzie zluzował pododdziały 29 pułku Strzelców Kaniowskich i wspólnie z Kawalerią Dywizyjną 25 DP organizował obronę Prosny^[4]. Nocą 3/4 września batalion podjął marsz przez Godzisze, Chełmce, Tłokinię, Skarszewek, drogą na Turek do rejonu Kotwasic. Po dotarciu 4 września na miejsce batalion wszedł w skład zgrupowania dowódcy 70 pułku piechoty i po południu zajął stanowiska obronne w miejscowości Morawina, której miał bronić. Tego dnia było aktywne lotnictwo niemieckie, które ostrzeliwało i bombardowało oddziały na postoju i maszerujące drogą Kalisz-Turek. Podczas wydawania obiadu został zaskoczony batalion ON „Ostrów” i poniósł największe straty osobowe i w sprzęcie w całej dywizji^[5]. Nocą 4/5 września batalion podjął marsz na Przedmoście Koło docierając do kolonii Galew i wsi Bogdałów. Następnie batalion przegrupował się do rejonu Kościelec, Koło, gdzie wszedł w skład improwizowanego pułku ON ppłk. dypl. Kazimierza Sabatowskiego podległemu dowódcy Zgrupowania ON płk. Stanisława Siudy^[6]

Organizacja i obsada personalna

Obsada dowództwa batalionu i pododdziałów^[7][8]:

• dowódca batalionu – mjr adm. (piech.) Antoni Bukała^[a]
• adiutant batalionu – por. Józef Cyba
• lekarz batalionu - por. lek. rez. Chmiel
• dowódca plutonu zwiadu – plut. Piotr Kapała
• dowódca 1 kompanii ON „Ostrów I” – por. Bernard Stayer
  • dowódca I plutonu – por. rez. Mieczysław Donaj
  • dowódca II plutonu – por. rez. Julian Goncarewicz
  • dowódca III plutonu – NN
  • dowódca plutonu ckm – NN
• dowódca 2 kompanii ON „Ostrów II” – por. Edmund Wciórki
  • dowódca I plutonu – ppor. rez. Lech Rowiński
  • dowódca II plutonu – ppor. rez. Adolf Zieliński
  • dowódca III plutonu – ppor. rez. Józef Kałużny
  • dowódca plutonu ckm – ppor. rez. Franciszek Zieliński
• dowódca 3 kompanii ON „Odolanów” – kpt. Romuald Jan Maszkiewicz^[10]
  • dowódca I plutonu – ppor. rez. Wieczerzak
  • dowódca II plutonu – ppor. rez. Wawrzyniak
  • dowódca III plutonu – ppor. rez. Płóciennik
  • dowódca plutonu ckm – ppor. rez. Edmund Wielicki

Uwagi

1. Antoni Bukała (ur. 11 czerwca 1892) na stopień majora został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1939 i 19. lokatą w korpusie oficerów administracji, grupa administracyjna. W tym samym miesiącu był komendantem 60 Obwodu PW w Ostrowie Wlkp. przy 60 pp. Był odznaczony MN i SKZ^[9].

Przypisy

1. Odezwa! Powiatowy Komitet Przyjaciół Ostrowskiego Batalionu Obrony Narodowej. „Orędownik Ostrowski”, s. 1, Nr 86 z 19 lipca 1939. 
2. Dymek i 180/2012 ↓, s. 16.
3. Dymek 2013 ↓, s. 234.
4. Dymek 2013 ↓, s. 53-54.
5. Dymek 2012 ↓, s. 56-57.
6. Dymek 2012 ↓, s. 58-59.
7. Dymek 2012 ↓, s. 121.
8. Böhm 1996 ↓, s. 190.
9. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 289.
10. Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 481.

Bibliografia

• Tadeusz Böhm: Bataliony Obrony Narodowej w Wielkopolsce w latach 1936-1939 i ich rola w kampanii wrześniowej. Poznań: Wydawnictwo Sorus, 1996. ISBN 83-87133-01-9.
• Przemysław Dymek: 60 Pułk Piechoty. Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. Zeszyt 180. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 2012. ISBN 978-83-62046-31-7.
• Przemysław Dymek: Niepokonana Dywizja. 25 Kaliska Dywizja Piechoty w latach 1921-1939. Warszawa-Poznań: Oficyna Wydawnicza Ajaks, Taktyka i Strategia, 2012. ISBN 978-83-62046-39-3.
• Przemysław Dymek: Księga wrześniowych walk pułków wielkopolskich. Tom I Piechota. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2013. ISBN 978-83-7889-002-7.
• KazimierzK. Pindel KazimierzK., Obrona Narodowa 1937-1939, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979, ISBN 831106301-X, OCLC 69279234 .
• Waldemar Rezmer: Armia „Poznań” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1992. ISBN 83-11-07753-3.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939 wydanie II poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon, 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.