Andrzej Białas

Andrzej Białas

Data i miejsce urodzenia	26 lipca 1936 Kraków
Prezes Polskiej Akademii Umiejętności
Okres	od 2001 do 2018
Poprzednik	Kazimierz Kowalski
Następca	Jan Juliusz Ostrowski
Odznaczenia

Andrzej Białas (ur. 26 lipca 1936 w Krakowie^[1]) – polski fizyk, profesor nauk matematyczno-fizycznych, prezes Polskiej Akademii Umiejętności w latach 2001–2018.

Życiorys

W 1958 uzyskał magisterium z fizyki na Uniwersytecie Jagiellońskim, a następnie w 1962 obronił doktorat na podstawie pracy o promieniowaniu dipola elektromagnetycznego^[2]. Habilitował się w 1966, w 1976 został profesorem nadzwyczajnym, a w 1986 profesorem zwyczajnym. W pracy naukowej specjalizuje się w zagadnieniach z zakresu fizyki teoretycznej i fizyki wysokich energii. Istotną tematyką jego działalności badawczej był opis wielorodnej produkcji w zderzeniach hadronów i jąder atomowych (Białasa-Błeszyńskiego-Czyża model tzw. zranionych nukleonów). Jego praca o zjawisku intermitencji (napisana wraz z Robertem Peschanskim)^[3] była następnie szeroko cytowana^[4].

Zawodowo związany z Instytutem Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, uzyskał w 2009 honorową profesurę tej uczelni. Był także profesorem w Instytucie Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego PAN. Członek korespondent Polskiej Akademii Nauk od 1976, a od 1986 członek rzeczywisty tej instytucji^[5]. Był także członkiem Komitetu Fizyki PAN^[6]. Po reaktywacji Polskiej Akademii Umiejętności został jej członkiem (jako członek krajowy czynny Wydziału III Matematyczno-Fizyczno-Chemicznego). W 2001 objął funkcję prezesa PAU^[4], którą sprawował do 2018. Organizował m.in. spotkania środowiska naukowego w ramach Krakowskiej Szkoły Fizyki Teoretycznej w Zakopanem^[4].

Odznaczenia i wyróżnienia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2011)^[7][8]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Medal Komisji Edukacji Narodowej
• Medal Mariana Smoluchowskiego^[9]
• Doctor honoris causa Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach

Przypisy

1. Who is who w Polsce. Wyd. III. Zug: Hübners blaues Who is who, 2004, s. 241. ISBN 3-7290-0043-8.
2. Elżbieta Dziwisz. Życie na piątkę. „Alma Mater”. Nr 108, 2008. [dostęp 2018-01-15]. brak numeru strony
3. Andrzej Białas, Robert Peschanski. Intermittency in multiparticle production at high energy. „Nuclear Physics B”. Nr 308, s. 857–867, 24 października 1988. Elsevier. (ang.). 
4. Jerzy Szwed. Profesor honorowy. „Alma Mater”. Nr 120–121, 2010. [dostęp 2012-10-07]. brak numeru strony
5. Członkowie Polskiej Akademii Nauk. Białas, Andrzej. pan.pl. [dostęp 2018-01-15].
6. Prof. zw. dr hab. czł. rzecz. PAN Andrzej Białas, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2024-02-11] .
7. Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 września 2011 r. o nadaniu orderów i odznaczenia (M.P. z 2011 r. nr 111, poz. 1116).
8. Ordery dla zasłużonych wykładowców i pracowników naukowych UJ. prezydent.pl, 2011-10-01. [dostęp 2011-10-03].
9. Laureaci Medalu Mariana Smoluchowskiego. ptf.fuw.edu.pl. [dostęp 2018-01-15].

Bibliografia

• Jerzy Szwed. Profesor honorowy. „Alma Mater”. Nr 120–121, 2010. [dostęp 2012-10-07]. brak numeru strony
• Prof. zw. dr hab. czł. rzecz. PAN Andrzej Białas, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2024-02-11] .

Linki zewnętrzne

• Wspomnienia profesora Andrzeja Białasa. Oddział Dokumentacji Audiowizualnej Archiwum UJ – Kronika Filmowa UJ, 18 stycznia 2011. [dostęp 2012-10-07].
• Andrzej Białas. Polona. [dostęp 2024-02-22].

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000071869337
• VIAF: 101781441
• GND: 1156630177
• SUDOC: 181595443
• PLWABN: 9810695935805606
• NUKAT: n00051647

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3876986

Identyfikatory zewnętrzne:

• PAN: BIAŁAS, Andrzej
• identyfikator osoby w serwisie „Nauka Polska”: 21990
• Ludzie Nauki: sWIZuazUOGk