Adrian (patriarcha Moskwy)

Adrian
Andriej
Patriarcha moskiewski i całej Rusi
Ilustracja
Kraj działania

Rosja

Data i miejsce urodzenia

12 października 1627/1637/1639
Moskwa

Data śmierci

27 października 1700

Miejsce pochówku

Sobór Zaśnięcia Matki Bożej w Moskwie

Patriarcha moskiewski i całej Rusi
Okres sprawowania

1690–1700

Wyznanie

prawosławie

Kościół

Rosyjski Kościół Prawosławny

Śluby zakonne

przed 1678

Diakonat

przed 1678

Prezbiterat

przed 1678

Chirotonia biskupia

21 marca 1686

Wybór patriarchy

24 sierpnia 1690

Sukcesja apostolska
Data konsekracji

21 marca 1686

Konsekrator

Joachim

Adrian, imię świeckie Andriej (ur. 2 października/12 października[1] 1627[1], 1637[1][2] lub 1639[1][2] w Moskwie[2], zm. 16 października?/27 października 1700[1]) – dziesiąty (de facto jedenasty[a]) patriarcha moskiewski i całej Rusi, sprawujący urząd w latach 1690–1700.

Pierwsze wzmianki o Adrianie pochodzą z 1678, gdy był on już przełożonym moskiewskiego Monasteru Czudowskiego i nosił tytuł archimandryty. Był bliskim współpracownikiem patriarchy moskiewskiego i całej Rusi Joachima. W 1686 przyjął chirotonię biskupią i w tym samym roku został metropolitą kazańskim. W czasie zakończonej śmiercią choroby patriarchy Joachima w marcu 1690 tymczasowo zarządzał całym patriarchatem. Został wybrany na jego następcę dzięki protekcji Natalii Naryszkiny i poparciu większości duchowieństwa. Po swojej intronizacji przedstawił jako główne cele dalszej działalności walkę ze staroobrzędowcami, katolikami i protestantami. Konserwatysta, sprzeciwiał się ponadto wszelkim zmianom w państwie i w ustroju Kościoła, był przywiązany do tradycyjnej pobożności rosyjskiej, wrogo natomiast odnosił się do nowych prądów w myśli politycznej i literaturze.

Koncepcja nadrzędności Kościoła nad państwem, jaką popierał patriarcha, była sprzeczna z lansowaną przez cara Piotra I wizją włączenia Cerkwi w struktury państwowej administracji. Dlatego po 1696 doszło między nimi do konfliktu, w toku którego Adrian, ciężko chory, sukcesywnie zgadzał się na kolejne interwencje cara w życie wewnętrzne Kościoła, w tym na nominowanie przez niego biskupów wbrew woli patriarchy. W ostatnich latach życia hierarcha nie cieszył się niemal żadnym autorytetem wśród duchowieństwa, był publicznie krytykowany przez innych biskupów; szacunek straciła również sama Cerkiew jako instytucja.

Piotr I nie zjawił się na pogrzebie Adriana, zmarłego w 1700 wskutek drugiego wylewu. Po jego śmierci nie dopuścił do zwołania Soboru Lokalnego i wyboru nowego patriarchy, nominując locum tenens metropolitę riazańskiego Stefana, zaś w 1721 ostatecznie skasował patriarchat. Najwyższym organem zarządzającym Rosyjskim Kościołem Prawosławnym stał się kierowany przez świeckich oberprokuratorów Świątobliwy Synod Rządzący.

Życiorys

Data i miejsce urodzenia

Data urodzenia patriarchy Adriana nie jest dokładnie ustalona. Napis na jego nagrobku wskazuje bez wątpliwości 2 października jako dzień urodzin, jednak wiek w chwili śmierci był interpretowany jako 63 lub 73 lata, co oznaczałoby rok 1637 lub 1627[3][b]. Obliczenia oparte na testamencie patriarchy z 1697 prowadzą z kolei do uznania daty 1639 jako roku jego urodzin[3]. E. Bielakowa w Prawosławnej Encikłopiediji wymienia wszystkie trzy daty jako równie prawdopodobne[1]. A. Kartaszow i metropolita Manuel (Lemieszewski) podają jedynie dwie późniejsze[2][4]. Bogosłowskaja Encikłopiedija i A. Bogdanow wskazują z kolei na najwcześniejszą[3].

A. Kartaszow twierdzi, że Adrian pochodził z Moskwy[2]. Inni autorzy twierdzą, że o życiu przyszłego patriarchy przed 1678 nie wiadomo nic i nie informują o miejscu jego urodzenia[1][3][4].

Życie mnisze

Nieznany jest moment wstąpienia przyszłego patriarchy do stanu mniszego. Pierwsze wzmianki o nim pochodzą z 1678, gdy na mocy decyzji patriarchy Joachima został podniesiony do godności archimandryty i został przełożonym Monasteru Czudowskiego, gdzie wcześniej żył jako hieromnich[3]. W czasie kierowania wspólnotą archimandryta Adrian zbudował w klasztorze nowy sobór Zwiastowania, ponadto zreformował regulamin wewnętrzny monasteru: zabronił wizyt zewnętrznych gości w poniedziałki, środy i piątki, zaś w soborze klasztornym nakazał wyznaczyć odrębne strefy dla mężczyzn i kobiet[1].

W czasie buntu strzelców archimandryta Adrian przeprowadził wymuszone postrzyżyny mnisze ojca carycy Natalii Naryszkiny, Kiriłła[1][c]. W tym samym roku jesienią pośredniczył w kontaktach między patriarchą Joachimem a regentką Zofią Romanową, przebywającą w Ławrze Troicko-Siergijewskiej[1]. W 1682 w imieniu patriarchy udał się do cara, by prosić o łagodne potraktowanie skazanych na śmierć strzelców[5]. Już wtedy był bliskim współpracownikiem patriarchy moskiewskiego Joachima[5].

Biskup

21 marca 1686 miała miejsce jego chirotonia na biskupa kazańskiego i swijaskiego, po czym natychmiast otrzymał godność metropolity[1]. 28 marca był już w Kazaniu[3]. Jako metropolita kazański napisał tekst polemiczny broniący wprowadzonego przez patriarchę Nikona nakazu składania trzech palców do znaku krzyża[1][d] pt. O driewniem priedanii sw. Apostołow i sw. Otiec, kako podobajet wsiakomu prawosławnomu christianinu na znamienije kriesta i na lice swojem ruki swojeja piersty i kija słagati, i kako na siebie onyj (kriest) izobrażati[3]. Jako zaufany współpracownik patriarchy Joachima w czasie jego ostatniej, zakończonej śmiercią choroby w marcu 1690 przebywał w Moskwie i de facto tymczasowo administrował całym patriarchatem[6]. Joachim życzył sobie, by Adrian został jego następcą[3].

Adrian był jednym z dwóch, obok popieranego przez cara metropolity pskowskiego Marcelego[7] najpoważniejszych kandydatów do objęcia opróżnionego tronu patriarszego. Miał opinię konserwatysty, podczas gdy Marceli uchodził za zwolennika reform. Był popierany przez carycę Natalię Naryszkinę i większość duchowieństwa[5], W czasie soboru ukazał się anonimowy donos zarzucający Marcelemu herezję, co przesądziło o wyborze Adriana[7]. Piotr I nie był jeszcze na tyle silny, by przeciwstawić się tej decyzji[7]. Siedem lat później, wspominając sobór, car pisał, że o przegranej Marcelego przesądził fakt, że nie odpowiadał on tradycyjnemu wyobrażeniu biskupa prawosławnego: znał języki obce, nosił krótką brodę, zaś jego woźnica siadał zwykle na koźle, nie na koniu[8]. Marceli nie znalazł się wśród trzech kandydatów, spośród których dokonywano ostatecznego wyboru – byli to metropolita kazański Adrian, arcybiskup kołomieński i kaszyrski Nikita oraz Wincenty, przełożony Ławry Troicko-Siergijewskiej[3].

Metropolita kazański został wybrany na patriarchę 22 sierpnia 1690 i intronizowany dwa dni później[1]. Zgodnie z tradycją początkowo odmawiał przyjęcia urzędu, twierdząc, że jest go niegodny[3]. Ostatecznie zgodził się, zaś w przemówieniu wygłoszonym po intronizacji stwierdził, że za swoje główne zadania uważa walkę ze staroobrzędowcami, katolikami i protestantami[5]. Adrian jako patriarcha sprzeciwiał się ponadto wszelkim zmianom w państwie i w ustroju Kościoła, był przywiązany do tradycyjnej pobożności rosyjskiej, wrogo natomiast odnosił się do nowych kierunków myśli politycznej i literatury[9]. Jego poglądy w zakresie pozycji rosyjskiego Kościoła prawosławnego stanowiły powtórzenie koncepcji patriarchy Nikona – Adrian był przekonany o wyższości władzy duchownej nad świecką[10]. Wkrótce po wyborze na najwyższy urząd w rosyjskim Kościele przesłał do duchowieństwa list z fragmentem wystąpienia patriarchy Nikona na soborze w 1654, w którym przedstawiona była ta właśnie koncepcja[5].

Patriarcha moskiewski i całej Rusi

Walka z tendencjami prozachodnimi w Rosji

Piotr I ubrany w cudzoziemski strój pokazuje się swojej matce, nauczycielowi Zotowowi i patriarsze Adrianowi, obraz Nikołaja Niewriewa

Po objęciu urzędu patriarchy Adrian skierował do duchowieństwa, biskupów i wiernych 24 listy, w których nakazał zachowywanie wierności nauczaniu Kościoła prawosławnego i skrytykował napływające do Rosji obyczaje zachodnie, w tym golenie bród, ubieranie się na wzór europejski i palenie tytoniu[9]. Biskupów wzywał do ukazywania wiernym osobistego przykładu i niedopuszczania do szerzenia się nauczania innych wyznań. Książętom i bojarom nakazywał kierować się w swoim postępowaniu sprawiedliwością boską, bronić pokrzywdzonych, nie zajmować bezprawnie ziem należących do klasztorów i cerkwi[3]. Żołnierzy wzywał do wykonywania rozkazów, zaś dowódców – do ojcowskiego traktowania podkomendnych[3]. W innym liście nakazał usuwać z cerkwi tych, którzy hołdowali zachodnim modom, problemowi golenia brody i wąsów poświęcił odrębny list pasterski, w którym uzasadniał konieczność noszenia zarostu, opierając się na Starym Testamencie i tekstach świętych teologów pierwszych wieków chrześcijaństwa. Podkreślał, że broda jest darem od Boga dla mężczyzn, zaś jej brak u kobiet wskazuje na ich niższość[3]. Adrian starał się jednak zachowywać dobre stosunki z carem Piotrem I i dlatego tolerował jego zachwyt nad modą zachodnią[1]. Patriarcha korespondował z monarchą i przyjmował go w pałacu patriarszym w Moskwie, a w 1698, na polecenie władcy, Cerkiew ufundowała dwa okręty[1].

W 1698 patriarcha przewodniczył dwóm soborom lokalnym[1]. W tym samym roku Adrian wypędził z Moskwy braci Joannicjusza i Sofroniusza Lichudów, działając na prośbę patriarchy jerozolimskiego Dosyteusza II. Decyzja ta przyczyniła się do upadku Akademii Słowiańsko-Grecko-Łacińskiej[1][11]. W tym samym roku patriarcha opublikował tekst, w którym apelował o kształcenie rosyjskich nauczycieli, by Rosjanie nie musieli uczyć się pod kierunkiem obcokrajowców[1]. W 1700 kilkakrotnie spotykał się z carem, by rozmawiać na temat konieczności uzyskiwania przez rosyjskich duchownych wykształcenia wyższego[12]. Za radą patriarchy Dosyteusza II Adrian zlecił kontynuację prac nad tłumaczeniem greckiej literatury teologicznej na język rosyjski[11]. Również w 1698 Adrian przesłał list do starostów cerkiewnych, w którym zawarł szczegółowe wskazówki co do poprawnego odprawiania nabożeństw, wyglądu cerkwi, właściwego zachowania wiernych, stosunków ze staroobrzędowcami, relacji z lokalną świecką administracją. Podkreślał konieczność posługiwania się w praktyce liturgicznej wyłącznie poprawionymi księgami powstałymi po reformie Nikona oraz fakt, iż duchowieństwo nie podlegało sądom świeckim[5].

Adrian polecił rozbudować i na nowo ozdobić pałac patriarszy w Moskwie. Miało to miejsce w ostatniej dekadzie XVII w.[3]. Szczególnie interesował się bieżącym życiem wewnętrznym metropolii kijowskiej. M.in. w 1694 zabronił greckim duchownym podającym się za biskupów, których święcenia nie mogły być zweryfikowane, odprawiania nabożeństw w cerkwiach na jej terenie, lecz skierował ich do monasterów[3]. Korespondował również z arcybiskupem chołmogorskim Atanazym; odmówił jednak podporządkowania Monasteru Sołowieckiego jego jurysdykcji[3].

Konflikt z carem Piotrem I

Dopóki żyła Natalia Naryszkina, Adrian cieszył się jej protekcją, jednak od jej śmierci w 1694 roku stosunki między patriarchą i carem Piotrem I zaczęły układać się gorzej[5]. Mimo to jeszcze w latach 1695–1696 hierarcha z uznaniem wypowiadał się o przeprowadzonym przez flotę rosyjską ataku na Azow (w ramach wojny rosyjsko-tureckiej)[5].

21 lutego 1696 Adrian doznał wylewu, wskutek którego został częściowo sparaliżowany[11]. Chociaż wrócił do zdrowia, od tego momentu praktycznie nie przeciwstawiał się już interwencjom cara w życie wewnętrzne Kościoła[13]. Z tego powodu był krytykowany przez część współczesnego mu duchowieństwa[1].

W marcu 1697 Adrian spisał testament, w którym polecał carowi zachować wiarę swoich przodków. Przestrzegał również nad przeprowadzaniem reform w ustroju Kościoła, które zmieniłyby jego pozycję w państwie[14]. Zdaniem Kartaszowa patriarcha nie rozumiał swoich czasów i zachodzących w nich zmian, dlatego potępiał wszystkie nowe zjawiska[2]. Poglądy patriarchy i cara w kwestii wzajemnych relacji państwa i Kościoła wykluczały się, toteż ich konflikt był nieunikniony[10], chociaż Piotr I w bezpośrednich kontaktach z patriarchą zachowywał tradycyjny szacunek[5].

Wzajemne relacje cara i patriarchy pogorszyły się ostatecznie w 1698, gdy Adrian odmówił przeprowadzenia wymuszonych postrzyżyn mniszych żony cara Eudoksji Łopuchiny[15]. Nie potrafił jednak wprost potępić żądania cara, lecz twierdził, że swoją decyzję umotywował możliwym sprzeciwem części moskiewskiego duchowieństwa. Zapytany przez cara o imiona tychże duchownych, wskazał jednego archimandrytę i czterech białych kapłanów, którzy zostali uwięzieni i poddani śledztwu[2]. W latach 1698–1699, gdy Piotr zainicjował śledztwo w sprawie buntu strzelców, Adrian bezskutecznie nakłaniał cara do ułaskawienia skazanych na śmierć[16]. Patriarcha, który zgodnie z tradycją udał się z ikoną do monarchy, by prosić go o wyrozumiałość, został przez niego przepędzony[5].

Monaster Pierierwinski, siedziba patriarchy w ostatnich latach jego życia

Zdrowie patriarchy stopniowo się pogarszało, w ostatnich latach sprawowania urzędu został przykuty do łóżka. Stałym miejscem jego pobytu stał się Pierierwinski Monaster św. Mikołaja w okolicach Moskwy[13]. Po soborach lokalnych w 1698 schorowany hierarcha ostatecznie zaprzestał wykonywania swoich obowiązków i pozostając tytularnie zwierzchnikiem Kościoła rosyjskiego oddał jego faktyczny zarząd w ręce archidiakona Jony Grigorowa[1] i osobistego sekretarza, hieromnicha Kariona (Istomina)[5]. Nie miał już wpływu na nominacje biskupie, o których jednoosobowo decydował car. Piotr Wielki nie zgodził się m.in. na przeniesienie arcybiskupa chołmogorskiego Atanazego na katedrę kruticką[17], forsując kandydaturę dotychczasowego arcybiskupa niżnonowogrodzkiego Tryfiliusza. Protesty Adriana były bezskuteczne[3]. Nie wszystkie nominacje były jednak całkowicie niezgodne z wolą patriarchy. O ile car przeforsował swoją wolę w sprawie arcybiskupa Atanazego, jak również zdecydował o mianowaniu metropolitą riazańskim przybyłego z Ukrainy Stefana (Jaworskiego), nie protestował również przeciwko powierzeniu katedr tambowskiej i nowogrodzkiej zwolennikom Adriana – Ignacemu i Eutymiuszowi[5]. W ostatnich latach życia hierarcha nie cieszył się niemal żadnym autorytetem wśród duchowieństwa, był publicznie krytykowany przez innych biskupów[5].

W 1700 patriarcha został uwikłany w sprawę Grigorija Talickiego, autora ulotek głoszących, iż Piotr I był w rzeczywistości wcieleniem antychrysta i powinien zostać usunięty z tronu. Talicki był popierany przez protegowanego Adriana, metropolitę tambowskiego Ignacego. Aresztowany i poddany torturom Talicki stwierdził, że działał na polecenie tego właśnie hierarchy. Piotr I zażądał od patriarchy, by pozbawił Ignacego wszystkich godności duchownych i przeniósł go do stanu świeckiego, co umożliwiłoby postawienie go przed zwykłym sądem. Adrian nie potrafił podjąć żadnej decyzji w tej sprawie – nie poparł ani cara, ani Ignacego[5][e].

W 1700, po wprowadzeniu w Rosji nowej rachuby lat, analogiczny system (liczenie od 1 stycznia, nie zaś od września) został wprowadzony w Kościele. Wówczas też zrezygnowano z tradycyjnego zwyczaju wjazdu patriarchy do Moskwy na ośle w dzień święta Wjazdu Chrystusa do Jerozolimy[1]. Według innego źródła zwyczaj ten został zarzucony już wcześniej, między rokiem 1694 a 1696[5]. Również w 1700 Piotr I powołał do życia komisję, której celem było opracowanie nowego statutu Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, likwidującego przywileje sądowe i podatkowe Cerkwi. Nie chcąc do tego dopuścić, patriarcha wydał zbiór postanowień książąt ruskich odnoszących się do Kościoła, potwierdzających jego autorytet i nienaruszalność majątku cerkiewnego[5].

13 października 1700 Adrian doznał drugiego wylewu, który całkowicie go sparaliżował. Żył jeszcze trzy dni, zdolny jedynie do poruszania lewą ręką i mrugania lewym okiem[13]. Zmarł 16 października 1700 i został pochowany w soborze Zaśnięcia Matki Bożej na Kremlu moskiewskim. Piotr I nie uczestniczył w uroczystościach pogrzebowych[1], chociaż w obozie pod Narwą, gdzie przebywał, odpowiednio wcześnie otrzymał informację o zgonie duchownego[14]. Był to jedyny taki przypadek w historii Patriarchatu Moskiewskiego[14]. Zajęty wojną car nie podjął również kwestii wyboru nowego patriarchy, wskazując jedynie locum tenens – metropolitę riazańskiego Stefana[18][f].

Patriarcha Adrian mógł być autorem tekstów nabożeństw do świętych Donata, Hipacego, Daniela Moskiewskiego i Daniela Perejasławskiego[1].

Bierność Adriana i niezdolność do przeciwstawienia się niekorzystnym dla Cerkwi posunięciom cara nisko oceniła część historyków[1][2], choć wątpliwości nie budzi przy tym osobista pobożność hierarchy[2]. Taka postawa patriarchy (częściowo wywołana chorobą) sprawiła, że autorytet Kościoła prawosławnego, wcześniej umocniony za sprawą działań patriarchy Joachima, podupadł ponownie[5].

Uwagi

  1. Po uwzględnieniu Ignacego, uznawanego za kanonicznego patriarchę za życia, następnie jednak wykreślonego z oficjalnych wykazów patriarchów.
  2. Napis nagrobny w języku cerkiewnosłowiańskim: ot rożdienija swojego imiasze szest'diesiat (siem'diesiat) trietje leto s oktiabria 2 dnia. Por. A. Bogdanow: Russkije patriarchi: 1589-1700 gg.. krotov.info. [dostęp 2012-04-24]. (ros.).
  3. Śluby mnisze były dla Kiriłła Naryszkina jedyną możliwością uniknięcia śmierci z rąk strzelców. W 1690 umierający Joachim, w obecności Adriana, oficjalnie wybaczył Naryszkinowi samowolne porzucenie życia mniszego. Por. E. Bielakowa: Russkije patriarchi: 1589-1700 gg.. krotov.info. [dostęp 2012-04-24]. (ros.).
  4. Przed reformą liturgiczną Nikona na Rusi zwyczajowo wykonywano znak krzyża dwoma palcami.
  5. Ignacy został pozbawiony święceń kapłańskich oraz usunięty ze stanu mniszego po śmierci Adriana i jeszcze w 1700 jako były duchowny został uwięziony w Monasterze Sołowieckim. Por. W. Cypin: Russkaja Prawosławnaja Cerkow w synodalnuju epochu. 1700-1917 gg.. W: Prawosławnaja Encikłopiedija. T. RPC. Moskwa: Cerkowno-Naucznyj Centr "Prawosławnaja Encikłopiedija", 2000, s. 98. ISBN 5-89572-005-6.
  6. Metropolita Stefan sprawował te obowiązki do powołania w 1721 Świątobliwego Synodu Rządzącego i administracyjnej likwidacji patriarchatu. Jego restauracja nastąpiła dopiero na Soborze Lokalnym w latach 1917-1918, gdy na patriarchę wybrano metropolitę moskiewskiego Tichona. Por. W. Cypin: Russkaja Prawosławnaja Cerkow w synodalnuju epochu. 1700-1917 gg.. W: Prawosławnaja Encikłopiedija. T. RPC. Moskwa: Cerkowno-Naucznyj Centr "Prawosławnaja Encikłopiedija", 2000, s. 108-109. ISBN 5-89572-005-6. i W. Cypin: Russkaja Prawosławnaja Cerkow w nowiejszyj pieriod. 1917-1999 gg.. W: Prawosławnaja Encikłopiedija. T. RPC. Moskwa: Cerkowno-Naucznyj Centr "Prawosławnaja Encikłopiedija", 2000, s. 136. ISBN 5-89572-005-6.

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x E. Bielakowa: Adrian. Prawosławnaja Encikłopiedija, 7 listopada 2007. [dostęp 2011-12-04]. (ros.).
  2. a b c d e f g h i Kartaszow A.: Istoria Russkoj Cerkwi. krotov.info. [dostęp 2012-02-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-02)]. (ros.).
  3. a b c d e f g h i j k l m n o p q A. Bogdanow: Russkije patriarchi: 1589-1700 gg.. krotov.info. [dostęp 2012-04-24]. (ros.).
  4. a b Adrian [w:] Manuel (Lemieszewski): Russkije prawosławnyje jerarchi: 992 po 1892 gody. T. I. Moskwa: Izdanije Srietienskogo Monastyria, 2002.
  5. a b c d e f g h i j k l m n o p q D. Połozniew: Russkaja Prawosławnaja Cerkow w XVII wiekie. W: Prawosławnaja Encikłopiedija. T. RPC. Moskwa: Cerkowno-Naucznyj Centr "Prawosławnaja Encikłopiedija", 2000, s. 96-98. ISBN 5-89572-005-6.
  6. J. Cracraft: The church reform of Peter the Great. Stanford University Press, 1971, s. 15. ISBN 0-8047-0747-2.
  7. a b c A. Andrusiewicz: Piotr Wielki: prawda i mit. Warszawa: Świat Książki, 2011, s. 103-105. ISBN 978-83-7799-020-9.
  8. Heller M.: Historia Imperium Rosyjskiego. Warszawa: Książka i Wiedza, 2009, s. 310. ISBN 978-83-05-13522-1.
  9. a b D. Shubin: History of Russian Christianity: The Patriarchal Age, Peter, the Synodal System. Algora Publishing, 2004, s. 169-170. ISBN 978-0-87586-347-4.
  10. a b D. Shubin: History of Russian Christianity: The Patriarchal Age, Peter, the Synodal System. Algora Publishing, 2004, s. 177. ISBN 978-0-87586-347-4.
  11. a b c D. Shubin: History of Russian Christianity: The Patriarchal Age, Peter, the Synodal System. Algora Publishing, 2004, s. 173. ISBN 978-0-87586-347-4.
  12. J. Cracraft: The church reform of Peter the Great. Stanford University Press, 1971, s. 128. ISBN 0-8047-0747-2.
  13. a b c D. Shubin: History of Russian Christianity: The Patriarchal Age, Peter, the Synodal System. Algora Publishing, 2004, s. 174. ISBN 978-0-87586-347-4.
  14. a b c A. Andrusiewicz: Piotr Wielki: prawda i mit. Warszawa: Świat Książki, 2011, s. 212. ISBN 978-83-7799-020-9.
  15. A. Andrusiewicz: Piotr Wielki: prawda i mit. Warszawa: Świat Książki, 2011, s. 149. ISBN 978-83-7799-020-9.
  16. A. Andrusiewicz: Piotr Wielki: prawda i mit. Warszawa: Świat Książki, 2011, s. 152-153. ISBN 978-83-7799-020-9.
  17. J. Cracraft: The church reform of Peter the Great. Stanford University Press, 1971, s. 121. ISBN 0-8047-0747-2.
  18. P. Dukes: The making of Russian absolutism 1613-1801. London & New York: Longman, 1982, s. 96-97. ISBN 0-582-48684-X.

Read other articles:

Fictional character from the Australian soap opera Neighbours Soap opera character Troy MillerNeighbours characterPortrayed byDieter BrummerDuration2011–2012First appearance10 May 2011Last appearance3 July 2012ClassificationFormer; recurringIntroduced bySusan Bower (2011)Richard Jasek (2012)In-universe informationOccupationSoldierSonsCallum Rebecchi Troy Miller is a fictional character from the Australian soap opera Neighbours, played by Dieter Brummer. The actor relocat...

 

Das Gasthaus zum Klos ist ein ehemaliger Bauernhof der Gemeinde Farchant in Oberbayern. Das Gebäude ist auf Basis des Denkmalschutzgesetzes vom 1. Oktober 1973 ein Baudenkmal, die Akten-Nummer lautet D-1-80-116-22. Inhaltsverzeichnis 1 Beschreibung 2 Siehe auch 3 Weblinks 4 Einzelnachweise Beschreibung Das Gasthaus zum Klos in Farchant Der ehemalige Bauernhof zum Klos steht mitten im Dorf und wurde als Flachsatteldachbau im 18. Jahrhundert errichtet. Das Gebäude besitzt eine zweiseitig umla...

 

العلاقات البوروندية الغامبية بوروندي غامبيا   بوروندي   غامبيا تعديل مصدري - تعديل   العلاقات البوروندية الغامبية هي العلاقات الثنائية التي تجمع بين بوروندي وغامبيا.[1][2][3][4][5] مقارنة بين البلدين هذه مقارنة عامة ومرجعية للدولتين: وجه المقا...

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: The Victim 1980 film – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (May 2019) (Learn how and when to remove this template message) 1980 Hong Kong filmThe VictimFilm posterChinese nameTraditional Chinese身不由己Simplified Chinese身不由己Transcr...

 

Pour les articles homonymes, voir Altona. Cet article est une ébauche concernant une localité de l’Indiana. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?) selon les recommandations des projets correspondants. AltonaGéographiePays  États-UnisÉtat IndianaComté comté de DeKalbSuperficie 0,56 km2 (2010)Surface en eau 0 %Altitude 274 mCoordonnées 41° 21′ 05″ N, 85° 09′ 18″ ODémographiePopulation 213 hab.&#...

 

2014 single by Nicole ScherzingerYour LoveSingle by Nicole Scherzingerfrom the album Big Fat Lie ReleasedMay 30, 2014 (2014-05-30)Studio California (Grundman Mastering), Triangle Sound West, Contra Recording) Florida (Setai Recording) Genre Pop dance Length4:05LabelRCASongwriter(s) Terius The-Dream Nash Christopher A. Stewart Producer(s) C. Tricky Stewart Terius The-Dream Nash Godz of Analog Nicole Scherzinger singles chronology Fino all'estasi (2013) Your Love (2014) Run (2014...

Карабінович Андрій Михайлович  Молодший сержант Загальна інформаціяНародження 6 грудня 1990(1990-12-06)ДзвинячСмерть 29 серпня 2014(2014-08-29) (23 роки)ІловайськВійськова службаПриналежність  УкраїнаВид ЗС  Спеціальна поліціяФормування  «Івано-Франківськ»Війни / битви Ві...

 

Perso-Arabic-based alphabet for the Uyghur language Uyghur alphabetئۇيغۇر يېزىقىExample of writing in the Uyghur alphabet: UyghurScript type Alphabet LanguagesUyghur, SarikoliRelated scriptsParent systemsProto-SinaiticPhoenicianAramaicNabataeanArabicPerso-ArabicUyghur alphabetUnicodeUnicode rangeU+0600 to U+06FF U+0750 to U+077F U+FB50 to U+FDFF U+FE70 to U+FEFF This article contains phonetic transcriptions in the International Phonetic Alphabet (IPA). For an introductory...

 

Web browser This article is written like a manual or guide. Please help rewrite this article and remove advice or instruction. (January 2022) Comodo IceDragon (Browser)IceDragon on Windows 11Developer(s)Comodo GroupStable release65.0.2.15[1]  / 19 June 2019Preview release65.0.2.15[2]  / 22 May 2019 EngineQuantumOperating systemMicrosoft WindowsPlatformIA-32, x86-64TypeWeb browserLicenseMPL 2.0Websitewww.comodo.com/home/browsers-toolbars/browser.php Comodo IceDragon i...

Pikiran RakyatDari Rakyat - Oleh Rakyat - Untuk RakyatTipeSurat kabar harianFormatLembar lebarPemilikGrup Pikiran RakyatPenerbitPikiran Rakyat BandungDidirikan24 Maret 1966; 57 tahun lalu (1966-03-24)BahasaIndonesiaPusatBandung, IndonesiaSitus webwww.pikiran-rakyat.comArsip daring gratisePaper Pikiran Rakyat Pikiran Rakyat adalah surat kabar harian yang terbit di Bandung, Indonesia. Peredarannya meliputi Jawa Barat dan Banten. Sejarah Pada Bulan Januari 1966, di Kota Bandung terdapat sej...

 

Former Royal Canadian Air Force squadron This article includes a list of general references, but it lacks sufficient corresponding inline citations. Please help to improve this article by introducing more precise citations. (February 2012) (Learn how and when to remove this template message) No. 420 (Snowy Owl) Squadron RCAFActive19 December 1941 – 5 September 194515 September 1948 – 1 September 19561 May 1974 – 15 May 1995Country CanadaAllegiance United KingdomBranch Royal Ai...

 

Letak Provinsi Maputo di Mozambik Provinsi Maputo merupakan sebuah provinsi di Mozambik. Provinsi ini memiliki luas wilayah 26.058 km². Dengan memiliki jumlah penduduk sebanyak 1.000.000 jiwa (2002). Ibu kotanya ialah Matola. Distrik Distrik Magude Distrik Manhiça Distrik Maracuene Distrik Moamba Distrik Namaacha Distrik Matutuine Distrik Boane Munisipalitas Manhiça Matola Artikel bertopik Afrika ini adalah sebuah rintisan. Anda dapat membantu Wikipedia dengan mengembangkannya.lbs

RadenParamitha RusadyLahirRaden Pradnya Paramitha Chandra Devy Rusady11 Agustus 1966 (umur 57)Makassar, Sulawesi Selatan, IndonesiaKebangsaanIndonesiaPekerjaanArtisPresenterPenyanyiSuami/istri Gunawan Sudradjat ​ ​(m. 2000; c. 2002)​ Nenad Bago ​ ​(m. 2004; c. 2012)​ Anak1KerabatUlly Sigar Rusady (kakak)Karier musikGenrePopbubblegumLabelBillboardBlackboardGP Raden Pradnya Paramitha Chandra Dev...

 

Championnat d'Afrique des nationsAlgérie 2022 Généralités Sport Football Organisateur(s) CAF Édition 7e Lieu(x) Algérie Date 13 janvier au 4 février 2023[1] Nations 17 équipes nationales Matchs joués 29 Affluence 328 128 spectateurs (11 314 par match) Site(s) 4 stades Site web officiel Site officiel Palmarès Tenant du titre Maroc (2) Vainqueur Sénégal (1) Finaliste Algérie Troisième Madagascar Buts 55 (1.9 par match) Cartons jaunes 94 (3.24 par match) Cartons rouges 5 (0.17 par ...

 

Uluj Alí Información personalNombre en turco otomano قلج على پاشا Nacimiento 1519 Le Castella (Isola di Capo Rizzuto) (Italia) Fallecimiento 21 de junio de 1587 Estambul (Imperio otomano) Sepultura Mezquita Kiliç Ali Pasha Religión Islam Información profesionalOcupación Corsario y oficial naval Cargos ocupados Beylerbey of Tripolitania (1565-1568)Beylerbey of Algiers (1568-1577)Kapudan Pasha (1571-1587) Seudónimo Uluç y Kılıç Lealtad Imperio otomano Rango m...

1933 Italian filmSteelDirected byWalter RuttmannWritten byLuigi Pirandello (novel) Stefano Landi Mario Soldati Emilio Cecchi Walter RuttmannProduced byEmilio Cecchi Baldassarre NegroniStarringPiero Pastore Isa Pola Vittorio Bellaccini Alfredo PolveroniCinematographyDomenico Scala Massimo TerzanoEdited byGiuseppe Fatigati Walter RuttmannMusic byGian Francesco MalipieroProductioncompanySocietà Italiana CinesDistributed byCinès-PittalugaRelease date31 March 1933Running time67 minutesCountryIta...

 

Not to be confused with Somali Custodial Corps. Somaliland Custodial CorpsCiidanka Asluubta Somaliland فيلق حراسة صوماليلانديLogo of the Custodial CorpsActive1993-presentCountry SomalilandAllegiance SomalilandBranch Somaliland Armed ForcesTypePrison Service and Military ProvostRoleMilitary PoliceGarrison/HQCustodial Corps Central Command, HargeisaMotto(s)Kahortag iyo U AdeegidColorsGreen and GoldEngagementsSomaliland War of IndependenceCommandersChief of Custodia...

 

Australian field hockey player Madonna Blyth Personal informationBorn (1985-11-30) 30 November 1985 (age 38)Brisbane, QueenslandHeight 1.64 m (5 ft 4+1⁄2 in)Playing position MidfielderClub informationCurrent club Queensland ScorchersNational teamYears Team Apps (Gls)2004–2016 Australia 342 (70) Medal record Women's field hockey Representing  Australia World Cup 2006 Madrid Team 2014 The Hague Team Commonwealth Games 2006 Melbourne Team 2010 New Delhi Team 2014...

Head of the Maronite Church from 1796 to 1809 Joseph VII Tyan (يوسف السابع تيّان)Patriarch of AntiochChurchMaronite ChurchSeePatriarch of AntiochElectedApril 28, 1796Term ended1809PredecessorPhilip GemayelSuccessorJohn HelouOrdersOrdination(Priest) 1784Consecration(Bishop) August 6, 1786by Joseph EstephanPersonal detailsBornMarch 15, 1760BeirutDiedFebruary 20, 1820(1820-02-20) (aged 59)Qannubin Monastery, Kadisha Valley Joseph VII Peter Tyan[1] (born on March ...

 

2005 studio album by Acid Mothers Temple and The Cosmic InfernoIAO Chant From The Cosmic InfernoStudio album by Acid Mothers Temple and The Cosmic InfernoReleasedSeptember 20, 2005[1]RecordedMarch–May 2005[2]GenreExperimental rockPsychedelic rockLength51:25LabelAce Fu RecordsProducerKawabata MakotoAcid Mothers Temple and The Cosmic Inferno chronology Demons From Nipples(2005) IAO Chant From The Cosmic Inferno(2005) Starless and Bible Black Sabbath(2006) Professional ...

 

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!