400 000
220000
150000
25 000
лучази тілі
дәстүрлі сенімдер
Лучази (валучази, болоджаш, луксаге, макангала)[1] — Анголадағы, Конго Демократиялық Республикасы мен Замбиядағы (Кванго мен Лунгвебунгу өзендерінің аралығында, Кабомпо өзенінің орта ағысында) банту тобының халқы. Анголада лучази саны 220 мың адам, Конго Демократиялық Республикасында 150 мың адам, Замбияда 25 мың адам.[2] Лучазиге луимбе (валуимби), мбунду (амбунду) жақын. Португалша жалпы атауы - нгангуела (вангангуела).
Тілі - лучази тілі.[3]
Дінге сенушілердің діни наным-сенімдері: дәстүрлі сенімдер.[4]
Негізгі кәсібі – тропиктік қолмен атқарылатын егіншілік (тары, құмай, жержаңғақ, жүгері, көкөністер), мал шаруашылығы (ірі қара және ұсақ мал, шошқа), аңшылық және балық аулау. Ағаштан көркем ою (адамдар мен жануарлардың мүсіндері, ғұрыптық маскалар), геометриялық ою-өрнектермен төсеніш тоқу, металл өңдеу жақсы дамыған.[5]
Дәстүрлі әлеуметтік ұйымның негізін бірнеше үлкен отбасылық қауымдастықтарды қамтитын ауыл қауымдастықтары құрайды. Патрилиндік рулық топтарға бөліну сақталған.
Елді мекендері орталығында коммуналдық «мәжіліс үйі» бар шеңбер тәрізді болып орналсақан. Тұрғын үйлері төртбұрышты, кейде дөңгелек, қабырғалары қаңқалы, шыбықтармен өрілген және балшықпен сыланған қадалардан жасалған, кейде геометриялық өрнектермен боялған, шатыры сабанмен жабылған. Астық қоймалары сабанмен жабылған, төбесі конустық болып тіректерде орналасады.
Тағамдары өсімдік тектес (жарма және ащы дәмдеуіштері бар бұқтырылған тағамдар), кейде шошқа еті мен сүт.
Ата-бабалар культі және табиғаттың жанды күштері, магия, бақсылық ұстанады. Музыкалық фольклор дамыған.[6]
Ағаулар • Адангмелер • Акандар • Аквапимдер • Алжирлықтар • Алурлар • Амбунду • Амхаралар • Ангас • Ағылшын-африкалықтар • Ануак • Аргоббалар • Афарлар • Африканерлер • Ачемдер • Ачоли • Ашантилар • Багалар • Багирмилер • Баде • Бакве • Баланте • Бамбаралар • Бамилеке • Бамум • Бангилер • Банда • Банди • Бантулар • Баньяруанда • Барбалар • Бари (Африка) • Баса • Бассари • Басуто • Батеке • Бауле • Беджа • Бемба • Бена • Берберлер • Бете • Биафада • Бидього • Бини • Биралар • Биром • Биса • Боа • Бобо • Бозо • Боки • Болева • Бонго • Бони • Буби • Буллом • Бура • Бурун • Буса • Бушмендер • Ваи • Вала • Венда • Видекум • Волоф • Вуте • Га • Гандалар • Гбайя • Гбари • Гвере • Герелер • Гереро • Гимирра • Гишу • Гого • Гола • Гонга • Гонжа • Грустар • Гуан • Гураге • Гурма • Гусилер • Дагари • Даго • Дагомба • Дамара • Дан • Дасанеч • Джагга • Джанджэро • Джукун • Диалонке • Динка • Диола • Догон • Дуала • Дьюла • Загава • Занде • Зарамо • Зенага • Зұлыстар • Ибибио • Ивбиосакон • Игала • Игбира • Иболар • Иджо • Идома • Ила • Инеме • Ираку • Ирамба • Итсекири • Ишан • Йеен • Йорубалар • Кабилдер • Кабовердтер • Кабие • Каколе • Календжин • Камба • Камбари • Карамоджонг • Каре • Катаб • Кваву • Квени • Кемант • Кикуйю • Кинга • Кисси • Коалиб • Комолар • Конго • Конзо • Конкомба • Коно • Консо • Кордофан халықтары • Коса • Котоко • Кпелле • Креолдар • Кру • Куланго • Кунама • Куранко • Куриа • Кусаси • Кушиттер • Ланго • Ландума • Либериялықтар • Ливиялықтар • Лимба • Лоби • Лози • Лома • Лотуко • Луба • Лундалар • Луо • Лухья • Лучази • Луэна • Маба • Маврикийлер • Маврлар • Мака • Маконде • Макуа • Малагасийлер • Малинке • Мампрустар • Мандара • Манджак • Мандинго • Мано • Марги • Марокколықтар • Маса • Масаи • Матабеле • Мба • Мбете • Мбоши • Мбунда • Менде • Меру • Миджикенда • Моба • Монго • Моси • Мпонгве • Муби • Мумуйе • Мурле • Набдам • Налу • Нанкансе • Нанумба • Нгбанди • Нгонилер • Нгунди • Нзима • Нилоттар • Нубиялықтар • Нупе • Нуэр • Ньоро • Ньямвези • Ньянколе • Ньятуру • Овамбо • Овимбунду • Огонилар • Омето • Оромо • Педи • Пигмейлер • Пуну • Рега • Руанда • Рунди • Саката • Само • Сандаве • Сантомеліктер • Сара • Сахо • Свазилер • Сейшелдіктер • Сенуфо • Сере-мунду • Серер • Сидамо • Сисала • Собо • Сога • Сомалиліктер • Сомба • Сонгай • Сонинке • Суахили • Суба • Судандықтар • Сукума • Сусу • Таита • Талленси • Тем • Темне • Тенда • Тесо • Тетела • Тив • Тиграи • Тигре • Тикар • Торо • Тсаанги • Тсвана • Тсондар • Туарегтер • Тубулар • Тукулер • Тунистіктер • Туркана • Фанг • Фанти • Фернандино • Фипа • Фон • Фульбе • Фур • Ха • Хадза • Хасонке • Хаусалар • Хехе • Чамба • Чанга • Чига • Чокве • Шамбала • Шиллук • Шона • Эве • Экои • Этсако • Эфик • Якё • Яунде