Μπέρτα της Σαβοΐας

Μπέρτα της Σαβοΐας
Η Μπέρτα της Σαβοΐας, πίσω από τον σύζυγό της (δεν φαίνεται) και μαζί με έναν γιο της, έξω από την πύλη της Κανόσσα
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	21  Σεπτεμβρίου 1051
Θάνατος	27  Δεκεμβρίου 1087 Μάιντς
Τόπος ταφής	Καθεδρικός Ναός του Σπάιερ
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	μονάρχης
Οικογένεια
Σύζυγος	Ερρίκος Δ΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (1066–1087)[1]
Τέκνα	Αγνή του Βάιμπλινγκεν[1] Κορράδος Β´ της Ιταλίας Ερρίκος Ε΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας[1]
Γονείς	Όθων της Σαβοΐας[1][2] και Αδελαΐδα της Σούζα[1][2]
Αδέλφια	Αμεδαίος Β΄ της Σαβοΐας[3] Πέτρος Α΄ της Σαβοΐας[3] Αδελαΐδα της Σαβοΐας[3] Όθων της Σαβοΐας[3]
Οικογένεια	Οίκος της Σαβοΐας
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	κυβερνώσα βασίλισσα
Θυρεός
Σχετικά πολυμέσα

Η Μπέρτα της Σαβοΐας ή Μπέρτα του Τορίνο (γερμανικά: Bertha, 21 Σεπτεμβρίου 1051 - 27 Δεκεμβρίου 1087) μέλος του Οίκου της Σαβοΐας ήταν βασιλική σύζυγος των Ρωμαίων (1066 - 1087) και Αυτοκράτειρα (1084 - 1087) χάρη στον γάμο της με τον αυτοκράτορα Ερρίκο Δ΄ μέλος του Οίκου των Σαλίων. Η Μπέρτα της Σαβοΐας ήταν κόρη του Όθων της Σαβοΐας και της Αδελαΐδας της Σούζα από την ευγενή Οικογένεια Αρντουίνιτσι. Τα μεγαλύτερα αδέλφια της ήταν ο Πέτρος Α΄ της Σαβοΐας και ο Αμεδαίος Β΄ της Σαβοΐας, μικρότερη αδελφή της είναι η Αδελαΐδα της Σαβοΐας (1052-1079) σύζυγος του αντιβασιλιά της Γερμανίας Ροδόλφου του Ράινφελντεν.

Γάμος με τον Ερρίκο Δ΄

Ο πεθερός της Ερρίκος Γ΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας αρραβώνιασε τον γιο του Ερρίκο Δ΄ με την Μπέρτα όταν ήταν η ίδια τεσσάρων ετών στη Ζυρίχη.^[4] Η Μπέρτα έζησε κατόπιν στη Γερμανία και στέφτηκε τον Ιούνιο του 1066 βασίλισσα στο Βύρτσμπουργκ, αμέσως μετά παντρεύτηκε τον Ερρίκο Δ΄ (13 Ιουλίου 1066).^[5] Η Μπέρτα ήταν μία εξαιρετικά όμορφη γυναίκα, ο Σάξονας ιστορικός Μπρούνο εχθρός του Ερρίκου Δ΄ γράφει "Ο αυτοκράτορας είχε δύο ή τρεις ερωμένες η συμπεριφορά του απέναντι στη σύζυγο του δεν ήταν καθόλου καλή. Όταν άκουγε ότι κάποιος είχε μια ωραία κόρη ή σύζυγο την απήγαγε με τη βία, εγκατέλειψε την πανέμορφη σύζυγο του και την έβλεπε μόνο για τις απαραίτητες ανάγκες, έβλεπε τον γάμο σαν αγγαρεία που έγινε παρά τη θέληση του".^[6]

Απόπειρα διαζυγίου

Παρά τις ταπεινώσεις και τις προκλήσεις που δέχτηκε η Μπέρτα παρέμεινε πιστή στον σύζυγο της, ο ίδιος όμως ήταν αποφασισμένος να τη χωρίσει με κάθε μέσο (1069).^[7] Σε μια Σύνοδο που συγκάλεσε στο Βορμς εξήγησε ότι η σχέση με τη σύζυγο του δεν ήταν καθόλου καλή "Σας αναφέρω δημόσια ότι η σχέση με τη σύζυγο μου δεν είναι καθόλου καλή, δεν μπορώ να ζήσω περισσότερο μαζί της, θέλω να πάρω διαζύγιο. Δεν την κατηγορώ σε τίποτα σχετικά με απιστία αλλά αναγνωρίζω ότι δεν μπορεί να εκπληρώσει τα συζυγικά της καθήκοντα. Ζητάω την άδεια από τον θεό να με αποδεσμεύσει από τα συζυγικά μου καθήκοντα ώστε να προχωρήσω σε γάμο με μια δεύτερη σύζυγο που θα μπορέσει να ανταποκριθεί στα καθήκοντα της. Σας εγγυώμαι ότι σας την παραδίδω αγνή και παρθένα όπως την παρέλαβα".^[8]

Συμφιλίωση

Η Γερμανική επισκοπή δεν τόλμησε να δεχτεί τις απαιτήσεις του βασιλιά και η Σύνοδος του Βορμς δεν έφτασε σε κανένα αποτέλεσμα. Οι Γερμανοί επίσκοποι κάλεσαν αργότερα την ίδια χρονιά τον πάπα Αλέξανδρο Β΄ να τους υποστηρίξει σε μια Σύνοδο που συγκάλεσαν στη Φραγκφούρτη (1069), η Μπέρτα αποσύρθηκε στο Αββαείο του Λορς. Στη Σύνοδο της Φραγκφούρτης προήδρευε ο παπικός λεγάτος Πίτερ Ντέμιαν, η Σύνοδος αρνήθηκε το αίτημα του βασιλιά να χωρίσει τη σύζυγο του σαν αντίθετο στους εκκλησιαστικούς κανόνες, οι περισσότεροι ευγενείς ανησυχούσαν για την απάντηση της μητέρας της Μπέρτας Αδελαΐδας.^[9]

Ο Ερρίκος Δ΄ συμφιλιώθηκε με τη σύζυγο του, την επόμενη χρονιά γεννήθηκε η πρώτη τους κόρη (1070). Ο γιος τους Κορράδος γεννήθηκε στο "αβαείο του Χέρσφελντ" την εποχή που ο βασιλιάς πολεμούσε στη Σαξονική επανάσταση, βαπτίστηκε στο αβαείο τρεις μέρες αργότερα.^[10][11] Μετά τη νίκη του ο Ερρίκος Δ΄ συγκάλεσε τα Χριστούγεννα του 1075 αυτοκρατορική Δίαιτα στο Γκόσλαρ στην οποία διέταξε τους ευγενείς να αναγνωρίσουν τον γιο του Κορράδο διάδοχο.^[12] Όταν ξέσπασε η διαμάχη ανάμεσα στον πάπα και τον βασιλιά που έμεινε γνωστή σαν "Έριδα της Περιβολής" ο Πάπας Γρηγόριος Ζ΄ σε Σύνοδο στη Ρώμη τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή του 1076 αφόρισε τον Ερρίκο Δ΄. Οι Γερμανοί ευγενείς αποφάσισαν να μην αναγνωρίσουν άλλο τον Ερρίκο Δ΄ σαν βασιλιά αν δεν αρθεί πρώτα ο αφορισμός του από τον πάπα. Ο Ερρίκος Δ΄ διέσχισε τον χειμώνα του 1076 τις Άλπεις προκειμένου να πάει στη Ρώμη, να βρει τον πάπα και να λύσουν τις διαφορές τους.

Ταξίδι στην Κανόσα

Η Μπέρτα και ο γιος τους Κορράδος συνόδευσαν τον Ερρίκο Δ΄ στο επικίνδυνο ταξίδι.^[13] Οι Γερμανοί πρίγκιπες που υποστήριζαν τον αντίπαλο και γαμπρό του Ροδόλφο του Ράινφελντεν αποφάσισαν να τον εμποδίσουν να περάσει τις Άλπεις, το ένα στενό το ήλεγχε η πεθερά του αλλά η Αδελαΐδα τον άφησε να περάσει με υψηλό τίμημα.^[14] Ο Πάπας απέφυγε να συναντήσει τον Ερρίκο αναζητώντας καταφύγιο στο σπίτι της προσωπικής του φίλης Ματθίλδης της Κανόσα η οποία μετά ξεκίνησε διαπραγματεύσεις με τον Ερρίκο μετά τις οποίες τον έπεισε να αφήσει τη στρατιωτική προσέγγιση και να απευθυνθεί στον Πάπα ως μετανοών. Η Αδελαΐδα συνόδευσε την κόρη της και τον γαμπρό της στην Κανόσα όπου τρεις μέρες ξυπόλητοι μέσα στο κρύο και δεμένοι με σκοινιά παρακαλούσαν τον πάπα να τους συγχωρέσει. Η Αδελαΐδα μεσολάβησε και η ίδια με όρκους να εγγυηθεί την πίστη του Ερρίκου Δ΄.^[13] Ο Γρηγόριος Ζ΄ συγχώρησε τελικά τον Ερρίκο Δ΄ αλλά οι Γερμανοί πρίγκιπες δεν τον αναγνώρισαν και ανακήρυξαν βασιλιά τους τον Ροδόλφο. Όταν οι δυνάμεις του Ερρίκου Δ΄ κατέλαβαν τη Ρώμη ο Αντίπαπας Κλήμης Γ΄ έστεψε τον ίδιο και τη σύζυγο του αυτοκράτορα και αυτοκράτειρα (31 Μαρτίου 1084).^[15]

Η Μπέρτα πέθανε στο Μάιντς σε ηλικία 36 ετών (27 Δεκεμβρίου 1087), τάφηκε στην κρύπτη των Σαλίων του Καθεδρικού ναού του Σπάιερ.^[16] Ο σύζυγος της παντρεύτηκε σε δεύτερο γάμο την Ευπραξία του Κιέβου (1089) αλλά ο γάμος τελικά απέτυχε (1095).

Οικογένεια

Με τον σύζυγο της Ερρίκο Δ΄ της Αγίας Ρωμαικής Αυτοκρατορίας απέκτησε :^[16]

• Αδελαΐδα 1070-1079
• Ερρίκος 1071, απεβ. στη γέννα)
• Αγνή 1073-1143, παντρεύτηκε πρώτα τον Φρειδερίκο Α΄ δούκα της Σουαβίας από τον Οίκο των Χοενστάουφεν και μετά τον Λεοπόλδος Γ΄ της Αυστρίας μαργράβο της Αυστρίας από τον Οίκο των Μπάμπενμπεργκ.
• Κορράδος Β΄ 1074-1101, βασιλιάς της Ιταλίας.
• Ερρίκος Ε΄ 1081/6-1125, βασιλιάς της Γερμανίας.

Πρόγονοι

Παραπομπές

1. «Kindred Britain»
2. www.academiesavoie.org/images/discours/communication_michel_bussiere.pdf. σελ. 5.
3. www.academiesavoie.org/images/discours/communication_michel_bussiere.pdf.
4. Robinson, Henry IV, σ. 25
5. Robinson, Henry IV, σ. 60
6. Bruno of Merseburg, Brunonis Saxonicum bellum, σ. 16
7. Creber, Alison (22 April 2019). "Breaking Up Is Hard To Do: Dissolving Royal and Noble Marriages in Eleventh-Century Germany". German History. 37 (2): σσ. 149–171
8. Lampert of Hersfeld, Annales, σ. 106
9. Robinson, Henry IV, σ. 110
10. Robinson, Henry IV, σ. 195
11. Lindner 1882, σσ. 554–56.
12. Robinson, Henry IV, σ. 104
13. https://storicamente.org/creber-women-canossa
14. Robinson, Henry IV, σ. 159
15. Robinson, Henry IV, σ. 229
16. Robinson, Henry IV, σ. 266

Πηγές

• Bruno of Merseburg, Brunonis Saxonicum bellum in Brunos Buch vom Saxonkrieg, ed. H-E. Lohmann, MGH Dt. MA 2 (Leipzig, 1937), accessible online at: Monumenta Germaniae Historica
• Bruno of Merseburg, Brunonis Saxonicum bellum. Brunos Sachsenkrieg, in Quellen zur Geschichte Kaiser Heinrichs IV., ed. and trans. F-J. Schmale (Darmstadt, 1968)
• Lampert of Hersfeld, Annales, in Lamperti monachi Herfeldensis Opera, ed. O Holder-Egger, MGH SS rer Germ 38 (Hannover and Leipzig, 1894), accessible online at: Moumenta Germaniae Historica
• A. Creber, ‘Women at Canossa. The Role of Elite Women in the Reconciliation between Pope Gregory VII and Henry IV of Germany (January 1077),’ Storicamente 13 (2017), article no. 13,
• I.S. Robinson, Henry IV of Germany, 1056–1106 (Cambridge, 2003).