Celâyir Sultanlığı

Cezayir Sultanlığı ile karıştırılmamalıdır.

Celâyir Sultanlığı جلايريان Jalāyīrīyān Celayirîler
1340-1432
Tüm Krallıklar Kitabı tarafından Pers ve Saldania şehrine atfedilen bayrak muhtemelen Celayirlilere aitti
Günümüzün Irak ve Irak-ı Acem'inde kurulmuş olan Yağla-Er/Yağlık-Er Oğulları Devleti ile komşularının haritası.
Başkent	Bağdat
Yaygın dil(ler)	Azerice Farsça Arapça
Hükûmet	Monarşi
• 1336-1356 Büyük Hasan • 1424-1432 II. Hüseyin
Tarihçe
• Kuruluşu 1340 • Şeyh Üveys'in Tebriz'i geri alması 1357 • İç savaşı 1374-1382 • Timur İmparatorluğu tarafında yıkılması 1392-1404 • Karakoyunlular tarafında yenilmesi 1410 • Dağılışı 1432
Öncüller Ardıllar İlhanlılar Karakoyunlular Büyük Timur İmparatorluğu

Celâyirîler,^[1] (Türkçe: Yağla-Er/Yağlık-Er Oğulları); 1330'larda bugünkü Irak ve İran topraklarında İlhanlılar Devletinde önemli mevkiye sahip olan Türkleşmiş^[2] Moğol Celayir boyunun önderi Büyük Hasan tarafından kurulmuş devlet.

İlhanlılar Devleti'nin dağılmasının ardından Büyük Hasan, Tebriz başta olmak üzere Azerbaycan bölgesinin hakimiyeti için Küçük Hasan ile savaşmış fakat yenilerek Irak istikametine çekilmek zorunda kalmış ve orada devletini kurmuştur.

Celayirîlerler Timur'un Beş Yıl Seferi karşısında Karakoyunlular ile birlikte Timur İmparatorluğu'na karşı direnmiş ancak yenilerek Bağdat'ı kaybetmiştir. Ahmed, önce Osmanlı Devleti'ne ve sonra Mısır'a Memlûk Devleti'nin yanına sığınmıştır.

Ahmed, Timur'un ölümünün ardından 1405'te tekrar devleti kurmuş ve Tebriz'i geri almaya çalışmıştır. Fakat 1410'da Karakoyunlu sultanı Kara Yusuf tarafından yenilerek idam edilmiştir.

Celayirî Sultanları

Resim	Unvan	Kraliyet ismi	Kişisel ismi	Doğum	Aile ilişkisi	Hükümdarlığı	Ölüm	Notlar
	Ulus Beg	Taceddin	Hasan-ı Büzürg	?	Emir Çoban'ın kızı Bağdat Hatun'un eşi	1336–1356	1356	İlhanlı kuklaları Muhammed Han ve Cihan Timur adına hüküm sürdü..
	Bahadır Han	Muizz-id-dunya ve'd-din	Şeyh Üveys (I. Üveys)	y. 1337–1374	Hasan-ı Büzürg'ün oğlu	1356–1374	1374
	Şeyh		Hasan	?	Şeyh Üveys'in oğlu	1374–1374	1374	Emirler tarafından öldürüldü
	Şeyh	Celaleddin	I. Hüseyin (1374–1382)	?	Şeyh Üveys'in oğlu	1374–1382	1382	Asi kardeşi Ahmed tarafından idam edildi
	Şeyh		Bayezid	?	Şeyh Üveys'in oğlu	1382–1384	1384	Hüseyin ve Ahmed'e muhalif
	Sultan	Gıyaseddin	Ahmed	?	Şeyh Üveys'in oğlu	1383–1410	1410	1393–4, 1400–2, 1403–5'de sürgünde. Kara Yusuf tarafından muharebede öldürüldü
	Sultan	Ala ud-Dunya	Şah Veled	?	Şeyh Üveys'in oğlu Ali'nin oğlu	1410–1411	1411
	Sultan		Mahmud	?	Şah Veled'in oğlu	1411	1425	Döndü Hatun'un naipliği altında
	Sultan		II. Üveys	?	Şah Veled'in oğlu	1415–1421	1421
	Sultan		Muhammed	?	Şah Veled'in oğlu	1421	1421
	Sultan		Mahmud	?	Şah Veled'in oğlu	1421–1425	1425	İkinci hükümdarlığı
			II. Hüseyin	?	Ahmed'in torunu	1425–1432	1432	Karakoyunlular tarafından mağlup edildi

Kaynakça

1. Ürekli, Muzaffer (1993). CELÂYİRLİLER (PDF). 7. İstanbul: TDV İslâm Ansiklopedisi. ss. 64-65. ISBN 978-9-7538-9434-0. 
2. GÖKÇEK, Mehmet Fatih (30 Ekim 2015). "Avnî'nin Târîh-i Feth-i Kalʻa-ı Bağdâd an-Yed-i Sultân Murâd Hân-ı Râbi' İbn Sultân Ahmed Hân İsimli Kasidesi". Mavi Atlas. 0 (5): 1. doi:10.18795/ma.78493. ISSN 2148-5232. 

Bibliyografya

• Öztuna, Yılmaz, (1996) Hanedanlar ve Devletler Cilt: 1, Ankara:Kültür Bakanlığı,

Dış bağlantılar

• Online "Encyclopedia Iranica" websitesi "Jalayerids" maddesi 16 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)