Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page
Available for Advertising

A Elite do Atraso

A Elite do Atraso
A Elite do Atraso
Capa da edição revista e ampliada em 2019
Autor(es) Jessé Souza
Idioma Português
País  Brasil
Assunto Sociologia, luta de classes, história do Brasil
Arte de capa Rapha Baggas
Editora Editora Leya
Estação Brasil (edição revista)
Lançamento 2017
2019 (edição revista)
Páginas 271
ISBN 9788556080424
Cronologia
A Radiografia do Golpe
Subcidadania Brasileira

A Elite do Atraso: da Escravidão à Lava Jato é um livro do sociólogo brasileiro Jessé Souza, lançado em 2017 pela Editora Leya. Em 2019, depois ascensão do governo Jair Bolsonaro, a Estação Brasil lançou uma edição revista e ampliada intitulada A Elite do Atraso: da Escravidão a Bolsonaro.

Publicado no contexto da crise político-econômica no Brasil de 2014 a 2018, o livro trata a chamada Operação Lava Jato como representante da elite escravocrata brasileira, interessada no processo de impeachment de Dilma Rousseff.

Souza argumenta como a escravidão no Brasil formou e caracterizou a sociedade brasileira. Ele analisa e critica autores consagrados do pensamento social brasileiro, como Gilberto Freyre, Raimundo Faoro e Sérgio Buarque de Holanda, segundo os quais o Brasil teria se formado a partir de uma continuidade com Portugal e seu patrimonialismo e criaram o chamado complexo de vira-lata.[1][2]

Descrevendo quatro classes sociais no Brasil, Souza afirma que a elite, composta pela elite econômica e pela classe média manipulada pela mídia, usou a operação midiático-judiciária contra o governo Dilma Rousseff para combater a ascensão social dos membros das outras duas classes, os trabalhadores semi qualificados e a ralé de novos escravos, para manter os privilégios da elite e as desigualdades sociais no Brasil.[3]

Críticas à sociologia brasileira

Conceitos considerados fundamentais para o entendimento da sociedade brasileira são criticados por Souza, como o homem cordial de Sérgio Buarque de Holanda e a noção de patrimonialismo. O homem cordial é criticado por pensar o brasileiro genericamente, sem distinção de classe. Holanda trata também, em sua obra Raízes do Brasil, da ideia de patrimonialismo brasileiro. No Estado patrimonialista, a elite se juntaria para tirar proveitos privados daquilo que é público. Para Souza, aplicar a noção de patrimonialismo, criada por Max Weber, para o Brasil – coisa já feita anteriormente por Raimundo Faoro –, foi indevido. Para Weber, a diferenciação das esferas sociais, como a economia, a política e o direito, é característico da modernidade. Souza argumenta que o patrimonialismo, para Weber, tem como pressuposto a impossibilidade de diferenciação das esferas sociais típica da Idade Média, já que o patrimonialismo é uma variação do tipo de dominação tradicional. Souza acredita que Raimundo Faoro transportou indevidamente uma ideia que se aplica no mundo medieval para a modernidade. Por essa razão, para Souza, o núcleo explicativo da formação brasileira não é uma continuidade com Portugal e seu patrimonialismo, mas a escravidão.[4]

Frações da classe média

Em livros anteriores, Souza já havia definido as classes sociais do Brasil (ralé de novos escravos, batalhadores, classe média e elite). A novidade trazida por A Elite do Atraso foi uma apresentação preliminar das divisões dentro da classe média.[5] Essas divisões foram feitas com base em pesquisa do Instituto de Pesquisa Econômica Aplicada (IPEA), coordenada pelo próprio Souza, somada a entrevistas pessoais realizadas por ele próprio em grandes cidades brasileiras. A classe média se divide e diferencia conforme o tipo de capital cultural que ela adquire. Esse capital cultural também é quantitativamente diferente: pode ser maior (nas frações expressivistas e críticas) ou menor (na liberal e na protofascista).

Essas divisões são as seguintes:

Fração liberal
Composição da classe média brasileira, conforme suas frações, ou nichos.

Tanto a fração liberal como a protofascista se caracterizam pela posse de um conhecimento técnico adaptativo, que serve para se adaptar às necessidades do capital, e não para criticar a ordem social. Essas frações buscam o conforto das certezas compartilhadas, veiculadas sobretudo pela mídia. Também se caracterizam pelo moralismo. Em comparação com a protofascista, a fração liberal possui maior apego ao ideário democrático.

Fração protofascista

Conforme Souza, "o ódio às classes populares é aqui aberto e proclamado com orgulho, como expressão de ousadia ou sinceridade. O protopascista se orgulha de não ser falso como os outros e poder dizer o que lhe vem à mente. O mal e o bem estão claramente definidos, e o bem se confunde com a própria personalidade." Distingue-se da liberal também por sua maior sensibilidade a críticas, que são vistas como uma negação da própria personalidade.

Fração expressivista

Também chamada de "classe média de Oslo", assim como a fração crítica, é mais crítica. Porém, sua atenção é mais voltada a causas ambientais, ecológicas, e de direitos dos animais, e não dá suficiente atenção ao principal, que, no Brasil, é a miséria e a desigualdade. A classe média é de "Oslo", portanto, porque dá a impressão de viver em um país em que as desigualdades e misérias foram praticamente resolvidas.

Fração crítica

O menor segmento da classe média, são os setores mais intelectualizados, e que buscam criticar a sociedade. Esse segmento percebe a realidade social como uma invenção, algo construído.

Recepção

O sociólogo Sérgio da Mata, da Universidade Federal de Ouro Preto, criticou Souza por fazer uma leitura muito rígida de Weber, não considerando a plasticidade com que o conceito de patrimonialismo é empregado, e citou o próprio sociólogo alemão, que alega que o patrimonialismo pode sim existir em uma economia capitalista moderna.[6] Rubens Goyatá Campante criticou Souza por fazer generalizações indevidas e apresentar seus argumentos de forma agressiva e deselegante, desrespeitando os clássicos.[7]

Estrutura

  • Sumário
  • A escravidão é nosso berço
  • As classes sociais no Brasil moderno
    • A criação da ralé de novos escravos como continuação da escravidão no Brasil moderno
    • Os conflitos de classe do Brasil moderno
    • O pacto antipopular da elite com a classe média
    • A classe média e a esfera pública colonizada pelo dinheiro
    • O moralismo patrimonialista e a crítica ao populismo como núcleto do pacto antipopular
    • O pacto elitista e a sua violência simbólica
    • A elite do dinheiro e seus motivos
    • A classe média e suas frações
  • A corrupção real e a corrupção dos tolos
    • A corrupção real e a corrupção dos tolos: uma reflexão sobre o patrimonialismo
    • Normalizando a exceção: o conluio entra a grande mídia e a Lava Jato
  • Posfácio – Um país em transe: as razões irracionais do fascismo

Ver também

Referências

  1. Livraria da Folha (2017). «Leia trecho de "A Elite do Atraso", de Jessé Souza». Folha de S. Paulo. Consultado em 13 de Junho de 2020. Cópia arquivada em 13 de junho de 2020 
  2. Massuela, Amanda (19 de outubro de 2017). «Jessé Souza: 'É preciso explicar o Brasil desde o ano zero'». Revista Cult. Consultado em 13 de junho de 2020. Cópia arquivada em 15 de julho de 2019 
  3. Souza, Jessé (2019). A elite do atraso: Da escravidão a Bolsonaro. Rio de Janeiro: Estação Brasil. p. 114. ISBN 9788556080431 
  4. Souza, Jessé (2019). A elite do atraso: Da escravidão a Bolsonaro. Rio de Janeiro: Estação Brasil. p. 211-220. ISBN 9788556080431 
  5. Gomes, David Francisco Lopes (30 de agosto de 2019). «Sobre a teoria das classes sociais de Jessé Souza». Revista de Direito (01): 221–265. ISSN 2527-0389. doi:10.32361/20191117227. Consultado em 8 de dezembro de 2021 
  6. Mata, Sérgio da; Mata, Sérgio da (2018). «A viagem redonda de Jessé Souza». Sociologias. 20 (47): 424–437. ISSN 1517-4522. doi:10.1590/15174522-020004731 
  7. Campante, Rubens Goyatá (5 de abril de 2019). «Doutor em sociologia política pela UFMG contesta tese do sociólogo Jessé Souza sobre desigualdade social». Portal Uai Entretenimento. Consultado em 19 de junho de 2020. Cópia arquivada em 28 de setembro de 2019 

Bibliografia

Read other articles:

Japanese light novel series The Strongest Sage with the Weakest CrestFirst light novel volume cover失格紋の最強賢者 〜世界最強の賢者が更に強くなるために転生しました〜(Shikkakumon no Saikyō Kenja ~Sekai Saikyō no Kenja ga Sara ni Tsuyoku Naru Tame ni Tensei Shimashita~)GenreAdventure, fantasy[1] Novel seriesWritten byShinkoshotoPublished byShōsetsuka ni NarōOriginal runDecember 2016 – April 2020 Light novelWritten byShinkoshotoIllus...

У Вікіпедії є статті про інших людей із прізвищем Шредер. Gerco SchröderGerco Bernardus Schröder Загальна інформаціяНаціональність нідерландецьГромадянство  НідерландиНародження 28 липня 1978(1978-07-28) (45 років)ТуббергенЗріст 165 смВага 67 кгСпортКраїна НідерландиВид спорту кінний спортДис

Eleições parlamentares europeias de 2019 Distritos: Aveiro | Beja | Braga | Bragança | Castelo Branco | Coimbra | Évora | Faro | Guarda | Leiria | Lisboa | Portalegre | Porto | Santarém | Setúbal | Viana do Castelo | Vila Real | Viseu | Açores | Madeira | Estrangeiro ← 2014 •  • 2024 → Eleições parlamentares europeias de 2019 no distrito de Coimbra 26 de maio de 2019 Demografia eleitoral Hab. inscritos:  380 328 Votantes ...

Emanuel Melkiades Laka LenaAnggota Dewan Perwakilan Rakyat Republik IndonesiaPetahanaMulai menjabat 1 Oktober 2019PresidenJoko WidodoDaerah pemilihanNusa Tenggara Timur II Informasi pribadiLahir10 Desember 1976 (umur 46)Kupang, Nusa Tenggara TimurPartai politik  GolkarSuami/istriMindriyati AstiningsihAnak1Alma materUniversitas Sanata DharmaSunting kotak info • L • B Emanuel Melkiades Laka Lena (lahir 10 Desember 1976) adalah politikus Indonesia yang menjabat s...

American football player and coach (1879–1973) Arthur RednerBorn:(1879-11-24)November 24, 1879Philadelphia, Pennsylvania, U.S.Died:November 17, 1973(1973-11-17) (aged 93)Park Ridge, Illinois, U.S.Career informationPosition(s)HalfbackCollegeMichigan, 1900–1901 Arthur E. Redner (November 24, 1879 – November 17, 1973) was an American football player and coach. He played halfback for the University of Michigan in 1900 and 1901 and was the last surviving member of Fielding H. Yo...

Наука — термін, який має кілька значень. Ця сторінка значень містить посилання на статті про кожне з них.Якщо ви потрапили сюди за внутрішнім посиланням, будь ласка, поверніться та виправте його так, щоб воно вказувало безпосередньо на потрібну статтю.@ пошук посилань сам...

Not to be confused with Shock Horror. This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Shock Horror! – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (December 2016) (Learn how and when to remove this template message) 1983 studio album by The WavesShock Horror!Studio album by The WavesReleased1983Record...

Castelsardo Calthèddu, CastèdduSarduKomuneComune di CastelsardoLokasi Castelsardo di Provinsi SassariNegara ItaliaWilayah SardiniaProvinsiSassari (SS)Pemerintahan • Wali kotaAntonio Maria CapulaLuas • Total43,34 km2 (16,73 sq mi)Ketinggian114 m (374 ft)Populasi (2016) • Total5,954[1]Zona waktuUTC+1 (CET) • Musim panas (DST)UTC+2 (CEST)Kode pos07031Kode area telepon079Situs webhttp://www.comune.castels...

Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada Januari 2023. Struktur 3D enzim pektin liase. Pektin liase merupakan salah satu enzim golongan pektinase yang mampu mendegradasi molekul pektin yang banyak ditemukan pada sel tanaman.[1] Bersama dengan enzim golongan pektin lain, pektin liase berperan aktif ...

Moldavian princess (1457–1511) Maria Voichița Doamna Maria Voichița (1457 – 26 February 1511) was a Princess consort of Moldavia (1480–1511). Life Born into the powerful House of Drăculești, Maria was daughter of Radu III the Handsome and his wife, Maria Despina. She was niece of Vlad the Impaler. She married Prince Stephen III of Moldavia in 1478. She was regarded to have an influence upon the policy of her spouse. She is buried in the Putna Monastery, Romania. Issue Bogdan II...

عنتروبوتيةالمقالات الرئيسية Outline Glossary Index History روبوت Geography Hall of Fame Ethics Laws AI competitions الأنواع هيومانويد أندرويد سايبورغ أنيماترونكس Hexapod صناعي مفصلي ذراع Domestic الروبوت الترفيهي Juggling عسكري جراحة Service Disability Agricultural خدمة الطعام Retailing BEAM robotics روبوتات دقيقة روبوتات النانو Fictional robots م...

A Yarra Valley Water stall at a community festival in Melbourne. Yarra Valley Water is the largest of three Victorian Government owned retail water corporations that provides drinking water and sewerage services to over two million people and over 58,000 businesses in the northern and eastern suburbs of Melbourne. The water distributed by Yarra Valley Water is supplied by Melbourne Water, as is the infrastructure. Oversight is provided by the Department of Energy, Environment and Climate Acti...

Economic policy position favouring government intervention in the market process This article is about government intervention in markets and market economies. For an alternative to markets as an allocative mechanism, see Economic planning. Part of a series onEconomics History Outline Index Branches and classifications Applied Econometrics Heterodox International Micro / Macro Mainstream Mathematical Methodology Political Theory JEL classification codes Concepts, theory and techniques Economi...

Linguistic register Not to be confused with Sindarin or Singaporean Mandarin. SingdarinColloquial Singaporean MandarinSingnese新加坡式华语新加坡式華語星式中文RegionSingaporeLanguage familySino-Tibetan SiniticChineseMandarinBeijing MandarinBeijingeseStandard MandarinSingaporean MandarinSingdarinLanguage codesISO 639-3None (mis)GlottologNone Colloquial Singaporean Mandarin, commonly known as Singdarin[a] or Singnese,[b] is a Mandarin dialect native and unique to ...

American politician from Georgia (1918–2005) Ernest VandiverErnest Vandiver (1962)73rd Governor of GeorgiaIn officeJanuary 13, 1959 – January 15, 1963LieutenantGarland T. ByrdPreceded byMarvin GriffinSucceeded byCarl Sanders3rd Lieutenant Governor of GeorgiaIn officeJanuary 11, 1955 – January 13, 1959GovernorMarvin GriffinPreceded byMarvin GriffinSucceeded byGarland T. Byrd Personal detailsBornSamuel Ernest Vandiver Jr.(1918-07-03)July 3, 1918Canon, Georgia, U....

 Główny artykuł: Lekkoatletyka na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 2016. Letnie Igrzyska Olimpijskie 2016LekkoatletykaBieg na 100 metrów mężczyzn Usain Bolt Justin Gatlin Andre De Grasse Bieg na 100 metrów mężczyzn – jedna z konkurencji lekkoatletycznych rozgrywanych podczas Letnich Igrzysk Olimpijskich 2016 w Rio de Janeiro. Konkurencja rozpoczęła się eliminacjami, 13 sierpnia o godzinie 9:30 czasu miejscowego. Finał w którym wyłoniono mistrza olimpijskiego, odbył się ...

Professional wrestling stable This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: The Age of the Fall – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (June 2019) (Learn how and when to remove this template message) Professional wrestling stable The Age of the FallThe Age of the Fall logoStableName(s)The Age of the...

For the Greek institution, see IMXA. Institute for Balkan Studies Балканолошки институт САНУLatin: Institutum Studiorum BalcaniiOther nameInstitut des Études balkaniquesEstablished1969OwnerSerbian Academy of Sciences and ArtsLocationBelgrade, SerbiaWebsitebalkaninstitut.com The Institute for Balkan Studies of the Serbian Academy of Sciences and Arts (Serbian: Балканолошки институт САНУ, romanized: Balkanološki institut SANU) is a division...

2007 Indonesian slasher short film This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these template messages) This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Dara film – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (September ...

Dart-like projectile used by crossbows This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Crossbow bolt – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (June 2017) (Learn how and when to remove this template message)An unusually small crossbow bolt with a tapered waist shaft section and rear skirt compared to a 1...

Kembali kehalaman sebelumnya