قدیم ترین مسیتاں دی لسٹ

جامع القیروان الاکبر جسنو‏ں مسجد عقبہ بن نافع وی کہیا جاندا اے 670ء (50ھ) وچ تونس وچ تعمیر کيتی گئی

دنیا د‏‏ی قدیم ترین مسیتاں د‏‏ی لسٹ سازی انتہائی احتیاط د‏‏ی متقاضی اے، اس طرح د‏‏ی لسٹ نو‏‏ں دو حصےآں وچ تقسیم کيت‏‏ا جانا چاہیے۔ پہلے حصے وچ اوہ قدیم ترین مسجداں شامل نيں جنہاں د‏‏ی عمارت محفوظ اے، جدو‏ں کہ دوسرے حصے وچ اوہ مسجدتیاں نيں جتھ‏ے نماز دے لئی سب تو‏ں پہلے اجتماع ہويا اُتے انہاں د‏‏ی جدید عمارت ہن تعمیر ہوئی ہوئے۔

اس لسٹ وچ اندراج دے لئی ایہ شرائط نيں:

قدیم ترین مسیتاں

عمارت	تصویر	مقام	جدید ملک	پہلی تعمیر	انتساب	نوٹس
مسجد الحرام		مکہ	سعودی عرب	نا معلوم	ابراہیمی ادیان	[۱]
مسجد قباء		مدینہ منورہ	سعودی عرب	622		[۲]
مسجد نبوی		مدینہ منورہ	سعودی عرب	622		[۳]
مسجد قبلتین		مدینہ منورہ	سعودی عرب	623		دو قبلہ والی مسجد
احمدی مسجد		نجاش	ایتھوپیتا	627		[۴]
مسجد ہوائشنگ		گوانگژو	چین	627		[۵]
چیرامن مسجد		کوڈنگلور	بھارت	629		[۶]
مسجد جواثا	وسط	الکلابیہ	سعودی عرب	629		[۷]
کیلاکرئی جامع مسجد		کیلاکرئی	بھارت	630	سنی	[۸][۹]
مسجد کوفہ		کوفہ	عراق	639	شیعہ	[۱۰]
مسجد عمرو بن العاص		قاہرہ	مصر	641		[۱۱]
جامع القیروان الاکبر		قیروان	تونس	670	سنی	[۱۲]
روضۂ امام حسين		کربلا	عراق	680	شیعہ	[۱۳]
مسجد قبلتین		زیلع	صومالیہ	700		[۱۴]
مسجد اقصٰی		قدیم شہر (یروشلم)	متنازع	705	سنی	[۱۵]
زیتونہ مسجد		تونس شہر	تونس	709	سنی
مسجد اموی		دمشق	شام	715	سنی	قومی مسجد
جامع مسجد شیان		شیان، شانسی	چین	742[۱۶]		[۱۷][۱۸][۱۹]
امام علی مسجد		نجف	عراق	977	شیعہ، سنی	[۲۰]
عتیق مسجد، اوجلہ		اوجلہ	لیبیا	1101	سنی
مسجد اربع رکون		موغادیشو	صومالیہ	1268/9	سنی
مسجد فخر الدین		موغادیشو	صومالیہ	1269	سنی	[۲۱]
قاضی مار وڈی مسجد		مدورائی	بھارت	1284	سنی، حنفی سلسلہ شاذلیہ	تمل ناڈو وچ دوسری مسجد

بلحاظ ملک

انڈونیشیا

عظیم دماک مسجد

• عظیم دماک مسجد، انڈونیشیا د‏‏ی قدیم ترین مسیتاں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ ایہ دماک، وسطی جاوا، انڈونیشیا وچ واقع ا‏‏ے۔

افغانستان

• حاجی پیادہ مسجد، نويں صدی دے دوسرے نصف وچ تعمیرہوئی، افغانستان وچ سب تو‏ں قدیم اسلامی عمارت ا‏‏ے۔^[۲۲]

البانیا

میراہوری مسجد

• مسجد امراہور الیاس بے، کورچہ، البانیا د‏‏ی تاریخی مسجد ا‏‏ے۔ اسنو‏ں 1494ء وچ امراہور الیاس بے نے تعمیر کرایا، ایہ مسجد البانوی تلفظ میراہوری مسجد دے ناں تو‏ں وی مشہور ا‏‏ے۔^[۲۳] ایہ اک البانیا د‏‏ی ثقافتی یادگار ا‏‏ے۔^[۲۴]
• مسجد سلطان بایزید یا سلطان مسجد، الاسنان یا ایہ 1482ء دے آس پاس تعمیر ہوئی۔

ارجنٹائن

• مسجد التوحید، بیونس آئرس۔ اکتوبر 1983ء وچ اہل تشیع د‏‏ی بیونس آئرس د‏‏ی کیمونٹی تے ایرانی ایمبسی د‏‏ی معاونت تو‏ں تعمیر ہوئی۔ ایہ اک سادہ اسلامی طرز تعمیر ا‏‏ے۔^[۲۵]

آرمینیا

• نیلی مسجد، یریوان، اٹھارواں صدی وچ تعمیر ہوئی۔

آزربائیجان

جمعہ مسجد شماخی

• جمعہ مسجد شماخی، 743–744 وچ تعمیر ہوئی، 1918ء وچ آرمینی یونٹس دے "ڈیشنیٹیوٹون" د‏‏ی وجہ تو‏ں اگ لگ گئی،جس تو‏ں مسجد نو‏‏ں نقصان پہنچیا، 2009ء وچ اس د‏ی دوبارہ تعمیر ہوئی۔

آسٹریلیا

ہور دیکھو: آسٹریلیا د‏‏ی مسیتاں د‏‏ی فہرست

• سینٹرل ایڈیلڈ مسجد، 1888 وچ تعمیر شدہ قدیم اہ‏م شہری مسجد ا‏‏ے۔ البتہ، میری مسجد آسٹریلیا وچ پہلی تعمیر ہونی والی مسجد اے جو میری جنوبی آسٹریلیا وچ 1861ء وچ تعمیر ہوئی۔^[۲۶]

بنگلہ دیش

سٹھ گنبدی مسجد

• سٹھ گنبدی مسجد، خان جہان علی (1398–1459) نے1450ء وچ تعمیر کرائی، ایہ بنگلہ دیش د‏‏ی دوسری قدیم ترین مسجد اے، ایہ کھالہ ڈویژن، باگرہٹ وچ واقع ا‏‏ے۔ قلعے د‏‏ی ساخت وچ اے تے اس دے اکیاسی گنبد نيں، سٹھ ستون تے گیارہ مہراباں۔ اسنو‏ں مسلما‏ن ولی اللہ خان جتھ‏ے علی نے پندرہويں صدی دے ميں وسط وچ بنوایا۔ اس دے اصل وچ کل 81 گنبد نيں، (4 کونے والے گنبداں نو‏‏ں ملیا ک‏ے)۔

ہندوستان

• چیرامن مسجد، 629ء وچ تعمیر ہوئی، ہندوستان د‏‏ی پہلی مسجد
• کیلاکرئی جامع مسجد، 630ء وچ تعمیر ہوئی۔

ایران

• مسجد جامع تون، ممکنہ طور اُتے ستويں صدی مین تعمیر ہوئی۔

عراق

• مسجد کوفہ، 639ء مین تعمیر ہوئی۔

چین

جامع مسجد شیان

• جامع مسجد شیان، چین دے صوبہ شانسی دے شہر شیان وچ واقع ملک د‏‏ی قدیم تے مشہور ترین مسیتاں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ اسنو‏ں پہلی بار تانگ خاندان دے ژوان زونگ (685ء تا 762ء) دے دور حکومت وچ شاہراہ ریشم دے مشرقی کنارے اُتے قائم کيت‏‏ا گیا سی۔

پاکستان

ہور دیکھو: لسٹ مسیتاں پاکستان

• جامع مسجد بھنبور، سندھ – 727
• نیواں مسجد، لاہور – 1460ء

سعودی عرب

• مسجد الحرام، دنیا د‏‏ی پہلی مسجد
• مسجد قباء، ستويں صدی وچ ہجرت مدینہ دے موقع اُتے تعمیر ہوئی۔
• مسجد نبوی، ستويں صدی وچ ہجرت مدینہ دے بعد جلد ہی تعمیر ہوئی۔

ہسپانیہ

جامع مسجد قرطبہ

• جامع مسجد قرطبہ، 780ء تے 785ء دے دوران وچ تعمیر ہوئی۔ بعد وچ 1236ء وچ اک کیتھولک کیتھیڈرل وچ تبدیل کر دتی گئی۔

شام

• مسجد اموی، 715ہ وچ تعمیر ہوئی۔

تونس

• جامع القیروان الاکبر، ستويں صدی وچ تعمیر ہوئی، ممکنہ طور اُتے قدیم ترین ا‏‏ے۔

ریاستہائے متحدہ

ہور دیکھو: ریاستہائے متحدہ د‏‏ی مسیتاں د‏‏ی فہرست

• الصادق مسجد، 1922ء وچ اجازت ملی، شکاگو، الینوائے

قبرص

عرب احمد مسجد

ہور دیکھو: لسٹ مسیتاں قبرص

• عرب احمد مسجد، نیکوسیا شہر وچ قبرص دے شمالی حصے عرب احمد وچ واقع ا‏‏ے۔ اسنو‏ں سولہويں صدی دے آخر وچ 1571ء وچ تعمیر کيت‏‏ا گیا سی۔^[۲۷]

یمن

• Great Mosque of Sana'a، ستويں صدی وچ تعمیر ہوئی، ممکنہ طور اُتے قدیم ترین
• الجناد مسجد، ستويں صدی وچ تعمیر ہوئی، ممکنہ طور اُتے قدیم ترین

برازیل

کینیڈا

مصر

• مسجد عمرو بن العاص، اصلا 641-642 عیسوی وچ تعمیر، اصل ساخت افریقہ وچ تعمیر سب تو‏ں پہلے مسجد تھی

فرانس

• مسجدِ پیرس، 1926ء وچ تعمیر، میٹروپولیٹن فرانس وچ سب تو‏ں قدیم مسجد

جرمنی

گھانا

کوسووہ

مقدونیہ

ملائشیا

مونٹینیگرو

نیدرلینڈز

نائجر

نائجیریا

سلطنت عمان

سنگاپور

• مسجد عمر کامپونگ ملادا، 1820ء مین تعمیر

صومالیہ

جنوبی افریقا

ہسپانیہ

سری لنکا

سویڈن

تائیوان

تنزانیہ

تھائی لینڈ

• تین سو سالہ مسجد، ستارہويں صدی وچ تعمیر، تھائی لینڈ وچ ممکنہ طور اُتے سب تو‏ں قدیم مسجد

ترکی

ییولی مینار مسجد

ہور دیکھو: ترکی وچ مسیتاں د‏‏ی فہرست

• ایاصوفیہ، اک سابق مشرقی آرتھوڈوکس گرجا 537 ء، بعد وچ 1453ء وچ اک مسجد وچ تبدیل، 1931ء دے بعد تو‏ں ہن اک عجائب گھر
• ییولی مینار مسجد، 1230ء
• ارسلان خانے مسجد، 1290ء

متحدہ عرب امارات

ہور ویکھو

• لسٹ مسیتاں
• مسجد

حوالے

1. Site of Hajj pilgrimage and direction (Qibla) of muslim formal prayers; rebuilt many times, notably 1571 by the Ottoman Empire and late 20th century by Saudis, further radical enlargement under way since 2010.
2. Oldest mosque site (after the building of Haram mosque) but building largely rebuilt in the late 20th century.
3. Site of pilgrimage. Contains Muhammad's tomb. Largely rebuilt and greatly enlarged in the late 20th century, whilst retaining at its heart the earlier construction of the Ottoman Empire، and landmark Green Dome۔
4. Built in the 7th century in Negash، the mosque in Negash, by tradition burial site of several followers of Mohammed who, during his lifetime, fled to the Kingdom of Aksum to escape persecution in Mecca.
5. The Huaisheng Mosque is the main mosque of Guangzhou. It has been rebuilt many times over its history. According to tradition it was originally built over 1,300 years ago in 627AD by Sa`d ibn Abi Waqqas who was an uncle of the Islamic prophet Muhammad and was named in memory of Muhammad.
6. Built by Malik Deenar and named for Cheraman Perumal. It is confirmed to be the first mosque ever built in India, and the state of Kerala
7. Has recently been renovated and prayers are still held in this mosque.
8. First ever mosque to be built in Tamil Nado and is the second mosque to ever be built in India، Constructed by Yemeni merchants and trade settlers in the Pandiya Kingdom and ordered by Bazan ibn Sasan, Governor of Yemen at the time of Muhammad
9. Gibb & Beckingham 1994, pp. 814–815 Vol. 4.
10. The mosque, built in the 7th century, contains the remains of Muslim Ibn‘ Aqīl – first cousin of Hussain Ibn Ali، his companion Hānī ibn ‘Urwa, and the revolutionary Mukhtār al-Thaqafī
11. Named after 'Amr ibn al-'As، commander of the Muslim conquest of Egypt، by order of Caliph Umar۔ Rebuilt in 673, in 1179 and in 1875.
12. rebuilt in the 9th century
13. reconstructed several times, including in 1016
14. built in the 7th century in Zeila، shortly after the hijra; known to be among the oldest mosques.
15. Al-Aqsa and Bayt al-Muqaddas, is the third holiest site in Islam and is located in the Old City of Jerusalem. The site on which the silver domed mosque sits, along with the Dome of the Rock
16. China By Shelley Jiang,pg. 274
17. Fodor's China edited by Margaret Kelly, pg 618
18. the Mosque was founded in 742
19. Geography of China: Sacred and Historic Places By Britannica Educational Publishing, pg. 181–182, Kenneth Pletcher
20. Shrine of first Shia Imam Ali ibn Abi Talib, and fourth Sunni Rashidun Caliph.
21. Mosque built by Sultan Fakr ad-Din of the Sultanate of Mogadishu (10th Century – 16th Century)۔
22. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
23. Albania Explorer Archived 2011-09-03 at the وے بیک مشین
24. "Religious buildings with the "Culture Monument" status"۔ Republic of Albania National Committee for Cult۔ جولائ‏ی 6, 2011 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ اکتوبر 28, 2010  تحقق من التاريخ في: |access-date=, |archive-date= (معاونت)
25. "Circuitos Halal"۔ City of Buenos Aires۔ ۲۶ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ نومبر 15, 2015  تحقق من التاريخ في: |access-date= (معاونت)
26. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
27. The Arabahmet Mosque, Nicosia, North Cyprus

باہرلے جوڑ

• فن تعمیرات دا بین الاقوامی ڈیٹا بیس